Bone Fracture Types and Treatment : हाडांचे फ्रॅक्चर हे कोणत्याही कारणामुळे होऊ शकते. खेळताना झालेली दुखापत, रस्ते अपघात किंवा कोणत्याही ठिकाणावरून पडून हाड फ्रॅक्चर होऊ शकते. याशिवाय वृद्ध लोकांमध्ये ऑस्टिओपोरोसिससारख्या विशिष्ट वैद्यकीय परिस्थितीमध्ये हाड फ्रॅक्चर होण्याचे प्रमाण अधिक आहे. कारण अशा परिस्थितीत हाड ठिसूळ होतात आणि ती सहज तुटतात.
काही प्रकरणांमध्ये व्यायाम आणि फिजिओथएरपीच्या मदतीने फ्रॅक्चर हाड बरे करता येते. पण हाडांच्या फ्रॅक्चरनंतर व्यक्तींना वेगवेगळ्या प्रमाणात वेदना होतात. यामुळे फ्रॅक्चर वेदना कमी करण्यात मदत करू शकणारे उपचार जाणून घ्या.
नवी दिल्ली येथील इंडियन स्पाइनल इंज्युरीज सेंटरमधील वरिष्ठ सल्लागार पेन फिजिशियन डॉ विवेक लूंबा यांच्या माहितीनुसार, जेव्हा तुमचे हाड फ्रॅक्चर होते तेव्हा तुमचे शरीर वेदना निर्माण करून प्रतिक्रिया देते आणि दुखापतीबद्दल सतर्क करते. फ्रॅक्चरमुळे स्नायूंना दुखापत देखील होऊ शकते. अनेकदा फ्रॅक्चर झालेल्या हाडांच्या बाजूने रक्तस्त्राव होतो. यामुळे फ्रॅक्चर हाडांची विशेष काळजी घ्यावी लागते.
हाडांत्या फ्रॅक्चरचे प्रकार
डॉ विवेक लूंबा यांच्या मते, फ्रॅक्चर अनेक प्रकारचे असतात. यातील काही सामायिक प्रकार त्यांनी सांगितले आहेत.
१) कम्युनिटेड फ्रॅक्चर
२) ग्रीनस्टिक फ्रॅक्चर:
३) स्ट्रेस फ्रॅक्चर किंवा हेअरलाइन क्रॅक.
४) कम्प्रेशन फ्रॅक्चर:
५) एव्हल्शन फ्रॅक्चर
६) सर्पिल फ्रॅक्चर
७) पॅथॉलॉजिक फ्रॅक्चर
फ्रॅक्चर हाडांसाठी योग्य उपचार पद्धती
१) स्प्लिंट, ब्रेस किंवा कास्ट ही सहाय्यक उपकरणे आहेत ज्याच्या मदतीने तुटलेली हाड बरे करता येते तसेच स्थिर करण्यासाठी आणि आधार देण्यासाठी वापरली जातात.
२) ट्रॅक्शन हे हाडांच्या स्थिरीकरणाचे तंत्र आहे. ज्याच्या मदतीने तुटलेल्या हाडाभोवती स्नायू आणि कंडरा हळुवारपणे ताणण्यासाठी पुली आणि वजन वापरले जाते आणि हाड बरे होण्यास प्रोत्साहन देण्यासाठी हाडांच्या टोकांना संरेखित करते.
३) ओपन रिडक्शन आणि अंतर्गत फिक्सेशन शस्त्रक्रियेसाठी गंभीर फ्रॅक्चरची गरज असते. ज्यामुळे डॉक्टर तुटलेले हाड पुन्हा जुळवून घेतात आणि बरे होत असताना हाडांना रॉड, स्क्रू आणि प्लेट्स वापरतात.
४) बाह्य फिक्सेशनमध्ये डॉक्टर फ्रॅक्टर साइटच्या वर आणि खाली तुटलेल्या हाडांमध्ये मेटल पिन किंवा स्क्रू ठेवतात. पिन किंवा स्क्रू त्वचेच्या बाहेरील धातू्च्या पट्टीशी जोडलेले असतात.
हाडांच्या फ्रॅक्चरनंतर जाणवणारे वेदनांचे टप्पे
डॉ विवेक लूंबा यांच्या माहितीनुसार, ज्यांना हाड फ्रॅक्चरचा अनुभव येतो त्यांना वेगवेगळ्या प्रमाणात वेदना होतात म्हणजेच हाडं ब्रेक झाल्यानंतर लगेच वेदना होतात, तर काहींना संपूर्ण उपचार प्रक्रियेदरम्यान फक्त तात्काळ, तीव्र वेदना जाणवत असताना, तर काहींना तीव्र वेदना जाणवत राहतात. यामुळे हाडांचे फ्रॅक्चर बरे करण्यासाठी विशेष तज्ञांच्या अतिरिक्त मदतीची आवश्यकता असते. पण हाडांच्या फ्रॅक्चरनंतर जाणवणारे वेदनांचे टप्पे
१) काही प्रकरणांमध्ये हाडांना दुखापत झाल्यानंतर लगेच वेदना जाणवतात. तर बहुतेक प्रकरणांमध्ये या वेदना वेळेनुसार कमी होतात.
२) काही प्रकरणांमध्ये तुम्हाला तुमचे तुटलेले हाड पुन्हा जुळवण्यासाठी शस्त्रक्रिया करावी लागेल. यामुळे तुम्हाला प्रभावित भागात वेदना जाणवू शकतात.
३) हाडांच्या बरे होण्यासाठी आवश्यक असलेल्या हालचाली न झाल्याने वेदना होतात. यावेळी स्नायू कमकुवत होतात आणि दुखापतीच्या आसपासची मऊ त्वचा कडक होते. याव्यतिरिक्त उपचार प्रक्रियेदरम्यान जळजळ आणि डाग विकसित होऊ शकतात ज्यामुळे तीव्र वेदना होतात.
४) मऊ उती आणि फ्रॅक्चर पूर्णपणे बरे झाल्यानंतर, काही व्यक्तींना अजूनही वेदना जाणवू शकतात. हे मज्जातंतूंचे नुकसान, डागांच्या ऊतकांची निर्मिती आणि इतर कारणांमुळे होऊ शकते.
फ्रॅक्चरनंतर जाणवणाऱ्या वेदना कमी करण्यासाठी उपचार
डॉ लूम्बा यांच्या मते, तुमचे वेदना व्यवस्थापन चिकित्सक तुम्हाला वेदनांच्या तीव्रतेनुसार औषधे/थेरपीचे संयोजन लिहून देऊ शकतात.
१) अ‍ॅसिटामिनोफेन (क्रोसिन), नॉन-स्टेरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी औषधे (NSAIDs), जसे की डिक्लोफेनाक, ट्रामाडोल जसे कमकुवत ओपिओइड्स आणि मॉर्फिन जसे अधिक शक्तिशाली ओपिओइड्स औषधे
२) साइटवर अवलंबून नर्व्ह ब्लॉक इंजेक्शन दिले जाऊ शकतात.
३) याव्यतिरिक्त, काही प्रकरणांमध्ये व्यायाम आणि फिजिओथेरपी वेदना कमी करण्यास मदत होऊ शकते. परंतु हे आपल्या वैद्यकीय तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली आणि देखरेखीखाली केले पाहिजे.
डॉ लूम्बा यांनी निष्कर्ष काढला की, फ्रॅक्चरचा अनुभव घेतलेल्या व्यक्ती वेगळ्या पद्धतीने बरे होतील हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. बरे होण्याची प्रक्रिया आणि वेदनांची तीव्रता रुग्णाचे वय, एकूण आरोग्य इत्यादी घटकांवर अवलंबून असते. त्यामुळे पुरेशी विश्रांती घेणे आणि डॉक्टरांच्या सूचनांचे पालन करणे चांगले. तुम्हाला तीव्र वेदना होत असल्यास डॉक्टरांशी संपर्क करा जे तुमच्या स्थितीनुसार औषधे/उपचार सुचवतील.
