What more beneficial for heart health: आजकालच्या धावपळीच्या काळात नोकरी, व्यवसाय आणि कुटुंबाकडे लक्ष देण्यात लोक खूप व्यस्त असतात, त्यामुळे अनेकदा त्यांना स्वतःच्या आरोग्याकडे लक्ष द्यायला पुरेसा वेळ मिळत नाही. त्यातूनही आरोग्याप्रती जागृक असणारे काही लोक सकाळी लवकर उठून जिम, योगा किंवा मॉर्निंग वॉक करायला जातात; तर काही जण संध्याकाळी वेळ काढून या सर्व गोष्टी करतात. पण, सकाळचे आणि संध्याकाळचे मॉर्निंग वॉक यापैकी हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी आरोग्यासाठी अधिक फायदेशीर काय आहे?
खरं तर, या दोन्ही वेळी व्यायाम, वॉक करण्याचे वेगळे फायदे आहेत आणि त्याचा प्रभाव व्यक्तीच्या आरोग्याची स्थिती, वय, फिटनेस आणि एकूण जीवनशैलीवर अवलंबून असते. “हृदयाचे आरोग्य सुधारण्याची गुरुकिल्ली म्हणजे एखाद्याच्या शारीरिक गरजांशी जुळणारी व्यायाम पद्धत निवडणे आणि सातत्य सुनिश्चित करणे,” असे अपोलो इंद्रप्रस्थ येथील वरिष्ठ सल्लागार हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी आणि महाधमनी सर्जन डॉ. निरंजन हिरेमठ म्हणाले.
सकाळी चालणे आणि संध्याकाळी धावणे या दोन्हींचे हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी फायदे आपण तपासूया.
सकाळी फिरायला जाणे
मॉर्निंग वॉक ही कमी परिणामकारक, पण अत्यंत प्रभावी हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी क्रिया आहे, जी विशेषतः पूर्वीपासून हृदयरोग असलेल्या व्यक्तींसाठी, वृद्ध प्रौढांसाठी आणि व्यायाम करण्यास नवीन असलेल्यांसाठी फायदेशीर आहे.
“मध्यम गतीने चालल्याने रक्ताभिसरण उत्तेजित होते, एंडोथेलियल फंक्शन वाढते आणि रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत होते,” असे डॉ. हिरेमठ म्हणाले.
तज्ज्ञांच्या मते, अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, मध्यम गतीने सकाळी चालल्यामुळे धमन्यांचा कडकपणा कमी होतो, सिस्टोलिक रक्तदाब कमी होतो आणि एकूण रक्तवहिन्यांसंबंधी आरोग्य सुधारते. “याव्यतिरिक्त, सकाळी नैसर्गिक प्रकाशाच्या संपर्कात राहिल्याने सर्कैडियन लय नियंत्रित करण्यास मदत होते, ज्यामुळे झोपेची गुणवत्ता सुधारू शकते.” असे डॉ. हिरेमठ म्हणाले.
तणाव आणि चिंता हे उच्च रक्तदाब आणि कोरोनरी धमनी रोगाचे कारण असल्याचे सिद्ध झाले आहे, सकाळी चालण्याबरोबरच दीर्घ श्वास आणि ताजी हवा विशेषतः फायदेशीर ठरू शकतो.
सकाळच्या व्यायामाचे चयापचय फायदेदेखील दुर्लक्षित करू नयेत, कारण ते ग्लुकोज चयापचयात मदत करते, इन्सुलिन प्रतिरोध कमी करते आणि टाइप २ मधुमेहाचा धोका कमी करते – हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी रोगासाठी ते एक स्वतंत्र जोखीम घटक आहे,” असे डॉ. हिरेमठ म्हणाले.
संध्याकाळी धावणे
डॉ. हिरेमठ यांनी सांगितले की, संध्याकाळी धावणे अधिक तीव्र हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी व्यायाम देते, ज्यामुळे उच्च फिटनेस पातळी असलेल्या आणि हृदयविकाराच्या मोठ्या समस्या नसलेल्या व्यक्तींसाठी ते आदर्श ठरू शकते.
धावणे हा एक उत्कृष्ट एरोबिक व्यायाम आहे, जो मायोकार्डियम मजबूत करतो, स्ट्रोकचे प्रमाण वाढवतो आणि एकूण हृदयाची कार्यक्षमता सुधारतो. “संध्याकाळच्या धावण्याने उच्च-घनता लिपोप्रोटीन (HDL) पातळी वाढू शकते, तर कमी घनता लिपोप्रोटीन (LDL) कमी होते, ज्यामुळे लिपिड प्रोफाइल सुधारतात आणि एथेरोस्क्लेरोसिसचा धोका कमी होतो,” असे डॉ. हिरेमठ म्हणाले.
उच्च रक्तदाब किंवा हृदयासंबंधित समस्या असलेल्या व्यक्तींसाठी डॉ. हिरेमठ सांगितात की, संध्याकाळी उच्च-तीव्रतेचा व्यायाम सावधगिरीने केला पाहिजे, कारण त्यामुळे झोप आणि हृदय गतीवर परिणाम होऊ शकतो.
तुम्ही काय करायला हवं?
मॉर्निंग वॉक आणि सायंकाळच्या धावण्यातील सर्वोत्तम निवड ही अत्यंत वैयक्तिक असते. “सकाळचा वॉक हा स्थिर हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी उत्तेजना, रक्तदाब नियमन आणि ताण व्यवस्थापनासाठी उत्कृष्ट आहे, तर संध्याकाळी धावणे हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी सहनशक्ती वाढवण्यासाठी आणि मायोकार्डियल फंक्शन मजबूत करण्यासाठी अधिक प्रभावी आहे,” असे डॉ. हिरेमठ म्हणाले.
सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे सातत्य – चालणे असो किंवा धावणे, एखाद्याच्या आरोग्याच्या स्थितीनुसार नियमित शारीरिक हालचाली करणे हे दीर्घकालीन हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी कल्याणासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
