‘लक्ष ठेवणे केव्हाही योग्य आहे आहे’ असे डॉक्टर सांगतात. विशेषत: तेव्हा जेव्हा ऍलर्जीचा हंगाम येतो आणि लाखो लोक शिंकण्याला बळी पडतात. जर अशा वेळी तुमचे नाक वाहत असेल तर तुमच्या शेंबडाचा रंग कोणता आहे याकडे लक्ष द्या. हे ऐकायला कितीही विचित्र वाटत असले तरी तुमच्या शेंबडाचा रंग तुमच्या आरोग्याच्या स्थिती बद्दल बरेच काही सांगतो. तुमच्या शेंबडाचा रंग ( गडद किंवा हलका) आणि सुसंगतता(कठोर किंवा मऊ ) हे आरोग्य समस्यांसाठी प्रारंभिक चेतावणी चिन्ह देऊ शकते.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
स्पष्ट/ रंगहीन, पातळ शेंबूड हे निरोगी असल्याचे लक्षण मानले जाते, परंतु जर ते खूप पांढरे असेल तर ते रक्तसंचय असू शकते किंवा तुम्ही आजारी पडणार आहात याचा संकेत असू शकतो.
एक पिवळा किंवा हिरवा रंगाचा शेंबूड तेव्हा येतो जेव्हा सामान्यतः तेव्हा तुम्ही जास्त आजारी असता आणि जेव्हा शरीरातून संक्रमणाशी लढण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पांढऱ्या रक्त पेशी बाहेर पडतात.
जर तुमच्या शेंबडाचा रंग लाल, गुलाबी किंवा तपकिरी असेल तर याचा अर्थ तुमच्या नाकाच्या अंतर्गत ऊतींना किंवा त्याहून गंभीर काहीतरी नुकसान झाले आहे.
काही प्रकरणांमध्ये, उदाहरणार्थ जेव्हा त्याचा रंग स्पष्ट असतो, ते तुलनेने त्रासदायक नसते आणि सामान्यतः परागकण ऍलर्जीमुळे( pollen allergies) होते. पण, जर तो काळा असेल तर, ते सूचित करू शकते की, तुम्हाला घातक बुरशीचा संसर्ग झाला आहे
तर मग, तुमचा शेंबूड तुमच्या आरोग्याबद्दल काय सांगतो?
स्पष्ट / रंगहीन
तज्ज्ञ सामान्यतः सांगतात की, स्पष्ट किंवा रंगहीन शेंबूड असल्यास काळजी करण्यासारखे काही कारण नाही. शेंबडाचा नैसर्गिक रंग तुलनेने पारदर्शक आहे, म्हणून नाकातून रंगहीन प्रवाह येणे म्हणजे काहीही चुकीचे नाही. जर तुम्हाला शिंका येत असेल किंवा वारंवार नाक शिंकरावे लागत असेल, जोपर्यंत शेंबूड रंगहीन असतो तोपर्यंत हे सामान्यत: सामान्य ऍलर्जीचे लक्षण असते. परागकण ऍलर्जी साधारणपणे वर्षाच्या याच वेळी उद्रेक होतात.
हेही वाचा: प्रत्येक वेळी वेदना आणि तापासाठी डोलो – ६५० घ्यावी का? जाणून घ्या डॉक्टरांचा सल्ला
पांढरा
पांढरा शेंबूड हे बहुतेक वेळा सर्वात पहिले लक्षण असते की, तुम्ही आजारी पडणार आहात. जेव्हा एखाद्याच्या श्लेष्मामध्ये पाण्याचे प्रमाण कमी असते, तेव्हा ते त्याची नेहमीची रंगहीन चमक गमावते आणि त्याऐवजी जाड पांढरा रंगामध्ये रुपांतर होते. फ्लू किंवा कोविड सारख्या विषाणू संसर्गाच्या सुरुवातीच्या काळात पाण्याचे प्रमाण सामान्यतः नष्ट होते. आजारी असताना शरीराला सर्वात सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी एक म्हणजे नाकातील ऊतकांची जळजळ.
ही सूज नाकातील श्लेष्माचा प्रवाह अंशतः अवरोधित करते आणि त्यातून जाताना त्याचा ओलावा गमावतो. ऊतीपर्यंत पोहोचेपर्यंत, त्यात पाण्याची लक्षणीय कमतरता असते, ज्यामुळे ते नेहमीपेक्षा जास्त दाट आणि पांढरे दिसू लागतात. पांढरा शेंबूड शिंकरणाऱ्या व्यक्तीमध्ये आगामी काळात आजाराची इतर लक्षणे अनुभवण्यासाठी स्वत: ला तयार करावे.
पिवळा
आजारपणात सापडल्यानंतर एखाद्या व्यक्तीचा शेंबूड अनेकदा पिवळ्या रंगाचा होतो. जेव्हा एखादी व्यक्ती आजारी पडते तेव्हा पांढऱ्या रक्त पेशी संक्रमित पेशींचा समूह करतात आणि शरीरातून काढून टाकण्यासाठी विषाणूशी लढतात. त्याचे सुसंगतता अंड्यातील पांढऱ्या श्लेमासारखीच असेल. तो एक हलका, परंतु मंद पिवळा रंग असेल.
पांढऱ्या रक्त पेशी या कारणासाठी मृत पावतात. जेव्हा अनेक प्रकरणांमध्ये शेंबडाद्वारे तुमच्या शरीरातून संक्रमित पेशी बाहेर टाकल्या जातात तेव्हा मृत पेशी त्यांच्यासोबत बाहेर जातात. हा मृत पेशींचा ढीग आहे ज्यामुळे शेंबूड पिवळ्या रंगाचा होतो. डॉक्टर सांगतात की, या अवस्थेत शेंबूड असेल तर काळजी करण्याची फारशी गरज नाही.
हिरवा
जेव्हा एखादी व्यक्ती गंभीर संसर्गाने ग्रस्त असते, किंवा एखाद्याच्या शेवटच्या टप्प्यात, तेव्हा त्यांना त्यांचे शेंबूड हिरवे दिसू शकतात.हिरवा शेंबूड म्हणजे त्यात पिवळ्या शेंबडापेक्षा मृत पांढऱ्या रक्त पेशी जास्त असतात. हा सहसा मंद आणि जास्त मातकट हिरवा रंग आणि तुलनेने जाड थर असतो.
सामान्यत: हा स्थितीमध्येही काळजी करण्यासारखे फार काही नसले तरी, हिरवा शेंबूड दोन आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ टिकून राहिल्यास त्या व्यक्तीने डॉक्टरकडे जावे.
हेही वाचा : निरोगी केस आणि टाळूसाठी करा मस्त चंपी! जाणून घ्या, तेल मालिश कशी करावी?
गुलाबी किंवा लाल
एखाद्या व्यक्तीच्या श्लेष्मामध्ये गुलाबी किंवा लालसर रंगाची छटा सामान्यतः रक्ताचा परिणाम असतो. शेंबडामध्ये दिसणारी थोडीशी लाल रंगाची छटा सामान्यत: थोड्या रक्ताद्वारे प्रदान केली जाते. नाकातून रक्त येण्याची काही संभाव्य कारणे आहेत, परंतु तज्ञ सांगतात की, हे सहसा काळजी करण्यासारखे नसते.
कोरडी हवा ही सर्वात सामान्य कारण आहे. सामान्यत: घराबाहेर हवामान थंड असल्यामुळे किंवा एखादी व्यक्ती घरामध्ये असते जिथे एअर कंडिशनर किंवा डिह्युमिडिफायर वापरले जात असते. काहीवेळा, एखाद्या व्यक्तीच्या नाकात बोट घालण्याच्या सवयीमुळे त्यांच्या नाकातील ऊतींना देखील नुकसान होऊ शकते, ज्यामुळे थोडासा रक्तस्त्राव होतो. ते सहसा एका दिवसात बरे होतील.
सर्दी, मादक पदार्थांच्या वापरामुळे किंवा रासायनिक प्रक्षोभकांचा वास घेतल्यामुळे (उदा. साफसफाईचे केमिकल्स) वास घेतल्यामुळे देखील नाकातून रक्त येऊ शकते.तुम्ही एक कप किंवा त्याहून अधिक रक्त गमावल्यास डॉक्टरांनी वैद्यकीय मदत घेण्याची शिफारस केली आहे.
काळा
शेंबूड काळे दिसण्याची काही कारणे आहेत, ज्यापैकी काही त्रासदायक नसलेली आहेत तर काही धोकादायक आहेत. बर्‍याच प्रकरणांमध्ये, काळा शेंबूड हे लक्षण आहे की कोणीतरी धूर किंवा काजळीसारखे काही प्रकारचे प्रदूषकांमध्ये श्वास घेतला आहे. बांधकाम साइटवर काम करणार्‍या किंवा नियमितपणे सिगारेट ओढणार्‍या लोकांमध्ये ही आश्चर्यकारकपणे सामान्य घटना आहे.
परंतु, क्वचित प्रसंगी काळा शेंबूड एखाद्या व्यक्तीला म्युकोर्मायकोसिसचा संसर्ग झाल्याचे प्रारंभिक लक्षण असू शकते. जे ब्लॅक फंगस म्हणूनही ओळखले जाते, ज्याचा संसर्ग एखाद्या व्यक्तीला त्याचे बीजाणू श्वसन केल्यानंतर होऊ शकतो.जागतिक आरोग्य संघटनेच्या म्हणण्यानुसार, हे आश्चर्यकारकपणे दुर्मिळ आहे, केवळ प्रत्येक 1 दशलक्ष लोकांपैकी एकामध्ये दिसून येते,
यामुळे, निदान करणे कठीण होऊ शकते. डॉक्टरांना देखील याबाबत माहिती नसते आणि ते संसर्गाचे कारण आहे की नाही हे ठरवण्यासाठी त्यांना थोडा वेळ लागू शकतो.या आजाराचा मृत्यू दर सुमारे 50 टक्के आहे, ज्यामुळे तो अस्तित्वात असलेल्या सर्वात धोकादायक बुरशीजन्य संसर्गांपैकी एक मानला जातो.
स्पष्ट/ रंगहीन, पातळ शेंबूड हे निरोगी असल्याचे लक्षण मानले जाते, परंतु जर ते खूप पांढरे असेल तर ते रक्तसंचय असू शकते किंवा तुम्ही आजारी पडणार आहात याचा संकेत असू शकतो.
एक पिवळा किंवा हिरवा रंगाचा शेंबूड तेव्हा येतो जेव्हा सामान्यतः तेव्हा तुम्ही जास्त आजारी असता आणि जेव्हा शरीरातून संक्रमणाशी लढण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पांढऱ्या रक्त पेशी बाहेर पडतात.
जर तुमच्या शेंबडाचा रंग लाल, गुलाबी किंवा तपकिरी असेल तर याचा अर्थ तुमच्या नाकाच्या अंतर्गत ऊतींना किंवा त्याहून गंभीर काहीतरी नुकसान झाले आहे.
काही प्रकरणांमध्ये, उदाहरणार्थ जेव्हा त्याचा रंग स्पष्ट असतो, ते तुलनेने त्रासदायक नसते आणि सामान्यतः परागकण ऍलर्जीमुळे( pollen allergies) होते. पण, जर तो काळा असेल तर, ते सूचित करू शकते की, तुम्हाला घातक बुरशीचा संसर्ग झाला आहे
तर मग, तुमचा शेंबूड तुमच्या आरोग्याबद्दल काय सांगतो?
स्पष्ट / रंगहीन
तज्ज्ञ सामान्यतः सांगतात की, स्पष्ट किंवा रंगहीन शेंबूड असल्यास काळजी करण्यासारखे काही कारण नाही. शेंबडाचा नैसर्गिक रंग तुलनेने पारदर्शक आहे, म्हणून नाकातून रंगहीन प्रवाह येणे म्हणजे काहीही चुकीचे नाही. जर तुम्हाला शिंका येत असेल किंवा वारंवार नाक शिंकरावे लागत असेल, जोपर्यंत शेंबूड रंगहीन असतो तोपर्यंत हे सामान्यत: सामान्य ऍलर्जीचे लक्षण असते. परागकण ऍलर्जी साधारणपणे वर्षाच्या याच वेळी उद्रेक होतात.
हेही वाचा: प्रत्येक वेळी वेदना आणि तापासाठी डोलो – ६५० घ्यावी का? जाणून घ्या डॉक्टरांचा सल्ला
पांढरा
पांढरा शेंबूड हे बहुतेक वेळा सर्वात पहिले लक्षण असते की, तुम्ही आजारी पडणार आहात. जेव्हा एखाद्याच्या श्लेष्मामध्ये पाण्याचे प्रमाण कमी असते, तेव्हा ते त्याची नेहमीची रंगहीन चमक गमावते आणि त्याऐवजी जाड पांढरा रंगामध्ये रुपांतर होते. फ्लू किंवा कोविड सारख्या विषाणू संसर्गाच्या सुरुवातीच्या काळात पाण्याचे प्रमाण सामान्यतः नष्ट होते. आजारी असताना शरीराला सर्वात सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी एक म्हणजे नाकातील ऊतकांची जळजळ.
ही सूज नाकातील श्लेष्माचा प्रवाह अंशतः अवरोधित करते आणि त्यातून जाताना त्याचा ओलावा गमावतो. ऊतीपर्यंत पोहोचेपर्यंत, त्यात पाण्याची लक्षणीय कमतरता असते, ज्यामुळे ते नेहमीपेक्षा जास्त दाट आणि पांढरे दिसू लागतात. पांढरा शेंबूड शिंकरणाऱ्या व्यक्तीमध्ये आगामी काळात आजाराची इतर लक्षणे अनुभवण्यासाठी स्वत: ला तयार करावे.
पिवळा
आजारपणात सापडल्यानंतर एखाद्या व्यक्तीचा शेंबूड अनेकदा पिवळ्या रंगाचा होतो. जेव्हा एखादी व्यक्ती आजारी पडते तेव्हा पांढऱ्या रक्त पेशी संक्रमित पेशींचा समूह करतात आणि शरीरातून काढून टाकण्यासाठी विषाणूशी लढतात. त्याचे सुसंगतता अंड्यातील पांढऱ्या श्लेमासारखीच असेल. तो एक हलका, परंतु मंद पिवळा रंग असेल.
पांढऱ्या रक्त पेशी या कारणासाठी मृत पावतात. जेव्हा अनेक प्रकरणांमध्ये शेंबडाद्वारे तुमच्या शरीरातून संक्रमित पेशी बाहेर टाकल्या जातात तेव्हा मृत पेशी त्यांच्यासोबत बाहेर जातात. हा मृत पेशींचा ढीग आहे ज्यामुळे शेंबूड पिवळ्या रंगाचा होतो. डॉक्टर सांगतात की, या अवस्थेत शेंबूड असेल तर काळजी करण्याची फारशी गरज नाही.
हिरवा
जेव्हा एखादी व्यक्ती गंभीर संसर्गाने ग्रस्त असते, किंवा एखाद्याच्या शेवटच्या टप्प्यात, तेव्हा त्यांना त्यांचे शेंबूड हिरवे दिसू शकतात.हिरवा शेंबूड म्हणजे त्यात पिवळ्या शेंबडापेक्षा मृत पांढऱ्या रक्त पेशी जास्त असतात. हा सहसा मंद आणि जास्त मातकट हिरवा रंग आणि तुलनेने जाड थर असतो.
सामान्यत: हा स्थितीमध्येही काळजी करण्यासारखे फार काही नसले तरी, हिरवा शेंबूड दोन आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ टिकून राहिल्यास त्या व्यक्तीने डॉक्टरकडे जावे.
हेही वाचा : निरोगी केस आणि टाळूसाठी करा मस्त चंपी! जाणून घ्या, तेल मालिश कशी करावी?
गुलाबी किंवा लाल
एखाद्या व्यक्तीच्या श्लेष्मामध्ये गुलाबी किंवा लालसर रंगाची छटा सामान्यतः रक्ताचा परिणाम असतो. शेंबडामध्ये दिसणारी थोडीशी लाल रंगाची छटा सामान्यत: थोड्या रक्ताद्वारे प्रदान केली जाते. नाकातून रक्त येण्याची काही संभाव्य कारणे आहेत, परंतु तज्ञ सांगतात की, हे सहसा काळजी करण्यासारखे नसते.
कोरडी हवा ही सर्वात सामान्य कारण आहे. सामान्यत: घराबाहेर हवामान थंड असल्यामुळे किंवा एखादी व्यक्ती घरामध्ये असते जिथे एअर कंडिशनर किंवा डिह्युमिडिफायर वापरले जात असते. काहीवेळा, एखाद्या व्यक्तीच्या नाकात बोट घालण्याच्या सवयीमुळे त्यांच्या नाकातील ऊतींना देखील नुकसान होऊ शकते, ज्यामुळे थोडासा रक्तस्त्राव होतो. ते सहसा एका दिवसात बरे होतील.
सर्दी, मादक पदार्थांच्या वापरामुळे किंवा रासायनिक प्रक्षोभकांचा वास घेतल्यामुळे (उदा. साफसफाईचे केमिकल्स) वास घेतल्यामुळे देखील नाकातून रक्त येऊ शकते.तुम्ही एक कप किंवा त्याहून अधिक रक्त गमावल्यास डॉक्टरांनी वैद्यकीय मदत घेण्याची शिफारस केली आहे.
काळा
शेंबूड काळे दिसण्याची काही कारणे आहेत, ज्यापैकी काही त्रासदायक नसलेली आहेत तर काही धोकादायक आहेत. बर्‍याच प्रकरणांमध्ये, काळा शेंबूड हे लक्षण आहे की कोणीतरी धूर किंवा काजळीसारखे काही प्रकारचे प्रदूषकांमध्ये श्वास घेतला आहे. बांधकाम साइटवर काम करणार्‍या किंवा नियमितपणे सिगारेट ओढणार्‍या लोकांमध्ये ही आश्चर्यकारकपणे सामान्य घटना आहे.
परंतु, क्वचित प्रसंगी काळा शेंबूड एखाद्या व्यक्तीला म्युकोर्मायकोसिसचा संसर्ग झाल्याचे प्रारंभिक लक्षण असू शकते. जे ब्लॅक फंगस म्हणूनही ओळखले जाते, ज्याचा संसर्ग एखाद्या व्यक्तीला त्याचे बीजाणू श्वसन केल्यानंतर होऊ शकतो.जागतिक आरोग्य संघटनेच्या म्हणण्यानुसार, हे आश्चर्यकारकपणे दुर्मिळ आहे, केवळ प्रत्येक 1 दशलक्ष लोकांपैकी एकामध्ये दिसून येते,
यामुळे, निदान करणे कठीण होऊ शकते. डॉक्टरांना देखील याबाबत माहिती नसते आणि ते संसर्गाचे कारण आहे की नाही हे ठरवण्यासाठी त्यांना थोडा वेळ लागू शकतो.या आजाराचा मृत्यू दर सुमारे 50 टक्के आहे, ज्यामुळे तो अस्तित्वात असलेल्या सर्वात धोकादायक बुरशीजन्य संसर्गांपैकी एक मानला जातो.
