Healthiest Cooking Oils: आषाढ महिन्यात सण-वारांना सुरुवात होते आणि मग ओघानेच उपवासही सुरू होतात. आषाढी एकादशीपासून सुरू होणारे उपवास श्रावण महिना, गौरी-गणपती, नवरात्र असे करीत पुढील काही महिने चालतात. या काळात पावसाळा असल्याने जठराग्नी मंद झालेला असतो. त्यामुळे शरीराला आराम देण्यासाठी या उपवासांचे नियोजन असते, असे म्हटले जाते. श्रावणात अनेक जण सोमवार पाळतात आणि उपवास करतात. उपवासाचे शरीराला फायदे होतात, असे म्हटले जाते. उपवासाचे पदार्थ बनविण्यासाठी तुम्ही कोणते तेल वापरता ते खूप महत्त्वाचे आहे. उपवासात शरीरात अनेक बदल होत असल्यामुळे यावेळी पदार्थ सर्व प्रकारच्या तेलात शिजवून खाऊ शकत नाही. जाणून घ्या, यावेळी कोणते कुकिंग ऑइल शरीरासाठी चांगले असते. व्रतादरम्यान स्वयंपाकासाठी कोणते तेल निवडावे याविषयी सल्लागार व आहारतज्ज्ञ कनिक्का मल्होत्रा यांनी या विषयावर दी इंडियन एक्स्प्रेसला माहिती दिली आहे. त्यासंबंधी सविस्तर माहिती जाणून घेऊ.
आहारतज्ज्ञ कनिक्का मल्होत्रा सांगतात, “उपवासादरम्यान स्वयंपाकासाठी तेल निवडताना शुद्धता आणि मूळ याला प्राधान्य द्या. सुरक्षित स्वयंपाकासाठी, विशेषत: उच्च तापमान पद्धतींसाठी तेलाचा विचार करा. सामान्यतः मोनो अनसॅच्युरेटेड व पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅट्स यांनी समृद्ध तेल हे आरोग्यदायी पर्याय आहेत. चव आणि पौष्टिक या बाबी प्राधान्यानं लक्षात घेऊन, आधारित शुद्ध आणि अपरिष्कृत तेल संतुलित करा. सामान्य पर्यायांमध्ये शेंगदाणा तेल, तूप व मोहरीचे तेल यांचा समावेश होतो; परंतु त्यांची उपयुक्तता विशिष्ट व्रत मार्गदर्शक तत्त्वांवर अवलंबून असते. तेल नेहमी जपून वापरा आणि आहाराच्या आवश्यकतांचे पालन करण्यासाठी लेबले तपासा.”
मल्होत्रा यांच्या मते, “व्रतादरम्यान तेलाची निवड अनेकदा सांस्कृतिक, धार्मिक व प्रादेशिक घटकांवर अवलंबून असते. शेंगदाणा तेलाचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो. अन्नाची चव न वाढविता, अत्यावश्यक फॅटी ॲसिडस् प्रदान करणारा हा एक संतुलित पर्याय मानला जातो.”
(हे ही वाचा: किडनी खराब होण्याआधी शरीर देतं ‘हे’ ८ संकेत; वेळीच ओळखा अन् मूत्रपिंड निकामी होणे टाळा )
हिंदू धर्मात गाईला मातृत्व आणि पोषणाचे प्रतीक म्हणून पवित्र प्राणी मानले जाते. गाईच्या दुधापासून तूप बनवले जाते म्हणून त्याकडे पवित्र पदार्थ म्हणून पाहिलं जातं. तूप हे आवश्यक फॅटी ॲसिडस् आणि चरबी विरघळणाऱ्या जीवनसत्त्वांनी समृद्ध आहे. जे पौष्टिक अन्न म्हणून समजण्यास योगदान देते. तथापि, त्याची उच्च संतृप्त चरबी सामग्री काहींसाठी चिंतेची बाब असू शकते.
कोणते तेल टाळावे?
परिष्कृत तेल : या प्रकारातील तेलावर खूप प्रक्रिया केलेली असते आणि त्यात अनेकदा ॲडिटिव्ह्ज असतात; जी व्रताच्या शुद्धतेशी जुळणारी नसतात.
भाजीपाला तेल : हे तेल अनेक प्रकारच्या बियांपासून बनविले जाते. या तेलांवर बऱ्याचदा जोरदार प्रक्रिया केली जाते आणि त्यात अस्वास्थ्यकर ट्रान्स फॅट्स असतात, ते सामान्यतः शुद्ध किंवा सात्त्विक मानले जात नाही.
