Women Hormones: बऱ्याच घरांमधील स्त्रिया गरम पाण्याने अंघोळ करण्यास पसंती देतात, तर पुरुष थंड पाण्याने अंघोळ करण्यास प्राधान्य देतात. ही जरी वैयक्तिक पसंती असली तरी इन्स्टाग्रामवर शेअर केलेल्या व्हिडीओमध्ये डॉ. सर्मेड मेझर यांनी या घटनेमागील वैज्ञानिक कारणांचा उल्लेख केला आहे. त्यांच्या मते, “जर तुम्ही एक स्त्री असाल, जिला गरम पाण्याने अंघोळ करायला आवडते, असे असेल तर तुम्ही एकट्या नाही आहात आणि त्यामागे एक कारण आहे.”
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
त्यांनी अनेक शारीरिक आणि जैविक घटकांचा उल्लेख केला आहे, जे पुरुष आणि स्त्रियांमधील तापमानातील पातळीतील असमानतेस कारणीभूत ठरतात.
बोन अँड बर्थ क्लिनिक, बेंगळुरू येथील वरिष्ठ सल्लागार स्त्रीरोगतज्ज्ञ आणि प्रसूतीशास्त्र, डॉ. गाना श्रीनिवास यांच्याशी सहमत आहेत की, तापमान आणि आरामाच्या आपल्या आकलनावर परिणाम करणारे अनेक शारीरिक आणि अगदी उत्क्रांतीवादी घटक आहेत.
“सर्वात मूलभूत फरक शरीराच्या रचनेत आहे. पुरुषांच्या तुलनेत स्त्रियांच्या शरीरातील चरबीची टक्केवारी सामान्यत: जास्त असते, तर पुरुषांमध्ये सामान्यतः जास्त स्नायू असतात. शरीरातील चरबी इन्सुलेशन म्हणून कार्य करते, उष्णता अधिक प्रभावीपणे टिकवून ठेवते. याचा अर्थ स्त्रियांना पुरुषांप्रमाणेच वातावरणातील तापमानात जास्त थंडी जाणवू शकते, ज्यामुळे त्यांना गरम पाण्याने अंघोळ करायला आवडते,” असे डॉ. गाना म्हणाल्या.
तसेच स्त्रियांमध्ये पुरुषांपेक्षा कमी चयापचय दर असतो, ज्यामुळे शरीरात उष्णता कमी होते. हा कमी चयापचय दर अंशतः हार्मोनल फरकांमुळे आहे, कारण इस्ट्रोजेन थर्मोजेनेसिस प्रभावित करते असे दिसून आले आहे.
डॉ. श्रीनिवास यांनी स्पष्ट केले की, काही शास्त्रज्ञांचा असा अंदाज आहे की, पूर्वीपासून स्त्रिया बहुतेकदा बाल संगोपनासाठी जबाबदार होत्या आणि गरम पाण्याने लहान मुलांसाठी सुखदायक वातावरण प्रदान करायचे. “उबदारपणासाठी ही प्राथमिकता पिढ्यानपिढ्या चालत आली आहे, ज्यामुळे आधुनिक काळातील अंघोळीच्या सवयींवर परिणाम झाला आहे.”
याव्यतिरिक्त त्या म्हणाल्या की, “स्त्रियांना त्यांच्या मासिक पाळीत हार्मोन्सच्या पातळीत चढ-उतार होतात, ज्यामुळे त्यांच्या शरीराच्या तापमानावर परिणाम होऊ शकतो. काही टप्प्यांमध्ये ते थंडीसाठी अधिक संवेदनशील असू शकतात आणि आरामासाठी गरम पाण्याने अंघोळ करणे सोयीस्कर वाटते.”
हेही वाचा: मसालेदार, तिखट अन्नपदार्थ तुमच्या हृदयासाठी फायदेशीर आहेत? तज्ज्ञांचे मत काय…
तापमानावरून हार्मोनल प्रभाव
डॉ. श्रीनिवास म्हणतात, इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन, प्राथमिक स्त्री लैंगिक संप्रेरक, शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. ओस्ट्रोजेन, विशेषतः, शरीराच्या थर्मोरेग्युलेटरी प्रणालीवर प्रभाव टाकू शकतो, ज्यामुळे महिला तापमानातील बदलांबद्दल अधिक संवेदनशील बनतात.
“अभ्यासामध्ये सांगण्यात आले आहे की, स्त्रियांच्या शरीराच्या तापमानात त्यांच्या मासिक पाळीत चढ-उतार होत असतात, ल्यूटियल टप्प्यात किंचित वाढ होते. तापमानात होणारी ही वाढ जरी सूक्ष्म असली तरी स्त्रियांना उबदार वाटू शकते. त्यांच्या कमी चयापचय दरामुळे याचा प्रतिकार केला जातो, ज्यामुळे गरम पाण्याने अंघोळ करण्याला प्राधान्य दिले जाते,” असे डॉ. श्रीनिवास म्हणाल्या.
त्वचेची संवेदनशीलता आणि तापमान
तापमानाच्या आकलनामध्ये त्वचेची संवेदनशीलतादेखील मुख्य भूमिका बजावते. महिलांची त्वचा सामान्यत: पुरुषांपेक्षा पातळ असते, ज्यामुळे ते तापमानातील फरकांना अधिक संवेदनशील बनवतात. ही वाढलेली संवेदनशीलता महिलांसाठी अधिक आरामदायक आणि आरामदायी वाटू शकते.
डॉ. श्रीनिवास माहिती सांगतात की, “स्त्रियांच्या त्वचेमध्ये मज्जातंतूंच्या रिसेप्टर्सची घनता जास्त असते, ज्यामुळे तापमान बदलांबद्दल त्यांची संवेदनशीलता आणखी वाढू शकते.”
त्यांनी अनेक शारीरिक आणि जैविक घटकांचा उल्लेख केला आहे, जे पुरुष आणि स्त्रियांमधील तापमानातील पातळीतील असमानतेस कारणीभूत ठरतात.
बोन अँड बर्थ क्लिनिक, बेंगळुरू येथील वरिष्ठ सल्लागार स्त्रीरोगतज्ज्ञ आणि प्रसूतीशास्त्र, डॉ. गाना श्रीनिवास यांच्याशी सहमत आहेत की, तापमान आणि आरामाच्या आपल्या आकलनावर परिणाम करणारे अनेक शारीरिक आणि अगदी उत्क्रांतीवादी घटक आहेत.
“सर्वात मूलभूत फरक शरीराच्या रचनेत आहे. पुरुषांच्या तुलनेत स्त्रियांच्या शरीरातील चरबीची टक्केवारी सामान्यत: जास्त असते, तर पुरुषांमध्ये सामान्यतः जास्त स्नायू असतात. शरीरातील चरबी इन्सुलेशन म्हणून कार्य करते, उष्णता अधिक प्रभावीपणे टिकवून ठेवते. याचा अर्थ स्त्रियांना पुरुषांप्रमाणेच वातावरणातील तापमानात जास्त थंडी जाणवू शकते, ज्यामुळे त्यांना गरम पाण्याने अंघोळ करायला आवडते,” असे डॉ. गाना म्हणाल्या.
तसेच स्त्रियांमध्ये पुरुषांपेक्षा कमी चयापचय दर असतो, ज्यामुळे शरीरात उष्णता कमी होते. हा कमी चयापचय दर अंशतः हार्मोनल फरकांमुळे आहे, कारण इस्ट्रोजेन थर्मोजेनेसिस प्रभावित करते असे दिसून आले आहे.
डॉ. श्रीनिवास यांनी स्पष्ट केले की, काही शास्त्रज्ञांचा असा अंदाज आहे की, पूर्वीपासून स्त्रिया बहुतेकदा बाल संगोपनासाठी जबाबदार होत्या आणि गरम पाण्याने लहान मुलांसाठी सुखदायक वातावरण प्रदान करायचे. “उबदारपणासाठी ही प्राथमिकता पिढ्यानपिढ्या चालत आली आहे, ज्यामुळे आधुनिक काळातील अंघोळीच्या सवयींवर परिणाम झाला आहे.”
याव्यतिरिक्त त्या म्हणाल्या की, “स्त्रियांना त्यांच्या मासिक पाळीत हार्मोन्सच्या पातळीत चढ-उतार होतात, ज्यामुळे त्यांच्या शरीराच्या तापमानावर परिणाम होऊ शकतो. काही टप्प्यांमध्ये ते थंडीसाठी अधिक संवेदनशील असू शकतात आणि आरामासाठी गरम पाण्याने अंघोळ करणे सोयीस्कर वाटते.”
हेही वाचा: मसालेदार, तिखट अन्नपदार्थ तुमच्या हृदयासाठी फायदेशीर आहेत? तज्ज्ञांचे मत काय…
तापमानावरून हार्मोनल प्रभाव
डॉ. श्रीनिवास म्हणतात, इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन, प्राथमिक स्त्री लैंगिक संप्रेरक, शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. ओस्ट्रोजेन, विशेषतः, शरीराच्या थर्मोरेग्युलेटरी प्रणालीवर प्रभाव टाकू शकतो, ज्यामुळे महिला तापमानातील बदलांबद्दल अधिक संवेदनशील बनतात.
“अभ्यासामध्ये सांगण्यात आले आहे की, स्त्रियांच्या शरीराच्या तापमानात त्यांच्या मासिक पाळीत चढ-उतार होत असतात, ल्यूटियल टप्प्यात किंचित वाढ होते. तापमानात होणारी ही वाढ जरी सूक्ष्म असली तरी स्त्रियांना उबदार वाटू शकते. त्यांच्या कमी चयापचय दरामुळे याचा प्रतिकार केला जातो, ज्यामुळे गरम पाण्याने अंघोळ करण्याला प्राधान्य दिले जाते,” असे डॉ. श्रीनिवास म्हणाल्या.
त्वचेची संवेदनशीलता आणि तापमान
तापमानाच्या आकलनामध्ये त्वचेची संवेदनशीलतादेखील मुख्य भूमिका बजावते. महिलांची त्वचा सामान्यत: पुरुषांपेक्षा पातळ असते, ज्यामुळे ते तापमानातील फरकांना अधिक संवेदनशील बनवतात. ही वाढलेली संवेदनशीलता महिलांसाठी अधिक आरामदायक आणि आरामदायी वाटू शकते.
डॉ. श्रीनिवास माहिती सांगतात की, “स्त्रियांच्या त्वचेमध्ये मज्जातंतूंच्या रिसेप्टर्सची घनता जास्त असते, ज्यामुळे तापमान बदलांबद्दल त्यांची संवेदनशीलता आणखी वाढू शकते.”
