सध्या उपवासाचा कालावधी सुरू आहे. नवरात्री असो की रमजान उपवास म्हटलं एक प्रश्न नेहमी समोर उभारतो की, उपवास सोडताना कोणता आहार योग्य आहे. हे तुम्ही विधी पाळत नसताना पण काही प्रकारचे वेळ-प्रतिबंधित आहार घेत असाल किंवा अधूनमधून उपवास करत असताला तर ते हे तुम्हाला देखील लागू होते. एक असे आहे फळ जे उपवासानंतर खाण्यासाठी विशेषतः फायदेशीर ठरते ते म्हणजे पपई. कारण ते तुमच्या १२ तासांच्या उपवासानंतर मंदावलेल्या प्रणालीला हळूहळू जागृत करू शकते आणि तुमची चयापचय क्रिया उत्तेजित करू शकते.
पपईमध्ये पॅपेन नावाचे एंजाइम असते, जे अन्नाचे लवकर विभाजन करण्यास मदत करते जेणेकरून ते उपवास केल्यानंतर शरीराद्वारे जलद शोषले जाऊ शकते. हे उपवास सोडल्यानंतर तुम्ह घेत असलेल्या आहारातील प्रथिनांच्या विघटन देखील गतिमान करते. जर हा अतिरिक्त भाग पचला नाही आणि अत्यावश्यक अमीनो ऍसिडमध्ये विभाजन केला गेले नाही, ज्याचा तुमच्या शरीराला नियमित पुरवठा आवश्यक आहे, तर यामुळे पचनाशी संबंधित अनेक समस्या उद्भवू शकतात आणि इतर आरोग्य समस्या वाढू शकतात. हे अँटी-ऑक्सिडंट्समध्ये समृद्ध आहे ज्यामुळे तुमचे दाहक परिणाम कमी होतात.
उष्ण फळ म्हणून ओळखले जाणारी पपई फायबरने समृद्ध आहे, जे व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए, पोटॅशियम आणि फोलेट तयार करते, हे सर्व शरीरातील उर्जेची पातळी त्वरीत भरून काढतात. त्याची कमी-कॅलरी संख्येमुळे हे उपवास सोडताना खाण्यासाठी एक आदर्श फळ ठरते कारण ते खाल्ल्यानंतर तुम्हाला जड वाटत नाही. तसेच पपईत मोठ्या प्रमाणात असलेले फायबर तुम्हाला तुमच्या उपवासानंतर जास्त आहार खाण्यापासून रोखते. तसेच, फळामध्ये पाण्याचे प्रमाण जास्त असते ज्यामुळे तुमची पचनक्रिया कार्यान्वित होते, आतड्याची हालचाल सहज-सुलभ होते व तुम्हाला रीहायड्रेट करते. रिकाम्या पोटी पपई खाल्ल्याने पचनाच्या समस्या, गॅस आणि फुगणे यापासून बचाव होतो. त्याचे आणखी एक एन्झाईम – chymopapain – जळजळीची काळजी घेते आणि चयापचय सुधारते. फॉलिक अॅसिड आणि लोह अशक्तपणा आणि थकवा दूर ठेवू शकतात. हे व्हिटॅमिन ए चा एक चांगला स्त्रोत आहे, जो फुफ्फुसांच्या जळजळ होण्यापासून आपले संरक्षण करतो.
मधुमेह नियंत्रणात ठेवतो
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, पपई हे मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी चांगले आहे ज्यांना त्यांच्या आहाराकडे काळजीपूर्वक लक्ष देणे आवश्यक आहे. पपईमध्ये मध्यम ग्लायसेमिक इंडेक्स आणि उच्च फायबर घटक असतात आणि हे नंतर रक्तातील साखरेचे शोषण कमी करते आणि रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते. ‘जर्नल ऑफ मेडिसिनल फूड’ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, ”ज्या मधुमेही रुग्णांनी सहा आठवडे पपईचे सेवन केले त्यांच्या रक्तातील साखरेची पातळी लक्षणीय घटली आहे.” ‘जर्नल ऑफ एथनोफार्माकोलॉजी’ मध्ये प्रकाशित झालेल्या आणखी एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की, ”पपईच्या पानांचा अर्क मधुमेही उंदरांमध्ये रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतो.”
हृदयासाठी चांगले
पपईतील फोलेट रक्तप्रवाहात होमोसिस्टीनची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते, ज्याची उच्च पातळी रक्तवाहिन्यांना नुकसान पोहोचवू शकते आणि हृदयरोग होऊ शकते. उच्च फायबर घटक रक्तातील एलडीएल कोलेस्टेरॉलचे शोषण रोखते तर पोटॅशियम एक वासोडिलेटर आहे जे रक्त प्रवाह सुलभ करते आणि उच्च रक्तदाब नियंत्रणात ठेवते. मग तुम्ही तुमच्या उपवासाच्या आहारात पपईचा समावेश कसा करू शकता? जाणून घेऊ या
तुमच्या आहारात पपईचा समावेश कसा करावा?
तुम्ही ते स्नॅकऐवजी घेऊ शकता, ते सॅलडमध्ये घालू शकता किंवा स्मूदीमध्ये मिसळू शकता. काकडी, टोमॅटो आणि कांदा मिसळून पपईचा वापर ताजेतवाने सॅलड करण्यासाठी देखील केला जाऊ शकतो. स्मूदी करण्यासाठी तुम्ही पपई, दूध आणि मध मिक्स करू शकता. पपईचे चौकोनी तुकडे चाट मसाला आणि लिंबाचा रस मिसळून स्वादिष्ट नाश्ता करता येतो.
डाळ शिजवण्याआधी पाण्यात भिजवणे का महत्वाचे आहे? जाणून घ्या ‘आयुर्वेद’ काय सांगते
पपई कोणी टाळावी?
आपला उपवास सोडण्यासाठी पपई खाण्याचे फायदे माहित असूनही, ते प्रत्येकाला लागू होतील असे नाही. फळामध्ये भरपूर फायबर असल्याने, इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम (IBS) किंवा दाहक आतडी रोग (IBD) सारख्या पाचक समस्या असलेल्यांनी ते टाळावे कारण ते पोट फुगणे आणि अतिसाराची लक्षणे वाढवू शकतात. गर्भवती स्त्रिया देखील पपई टाळू शकतात कारण पपईने गर्भाशयाचे आकुंचन होऊ शकते आणि संभाव्यतः लवकर प्रसूती किंवा गर्भपात होऊ शकतो.
पपईला पर्याय काय आहेत?
कलिंगड आणि खसबूजसारख्या फळांमध्ये पाण्याचे प्रमाण जास्त असते, जे उपवासाच्या दीर्घ तासांमध्ये शरीराला हायड्रेट ठेवण्यास मदत करते. ते व्हिटॅमिन सी सारखे आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजे देखील प्रदान करतात, जे रोगप्रतिकारक कार्यास समर्थन देतात आणि पोटॅशियम, जे इलेक्ट्रोलाइट संतुलन राखण्यास मदत करतात. याव्यतिरिक्त, या फळांचा ग्लायसेमिक इंडेक्स कमी असतो, याचा अर्थ त्यांच्या रक्तातील साखरेची पातळी वाढण्याची शक्यता कमी असते, ज्यामुळे ते उपवास सोडण्यासाठी योग्य पर्याय ठरतात. पुदीना लिंबू किंवा कच्च्या आंब्याचे पाणी देखील ताजेतवाने आणि हायड्रेटिंग पर्याय असू शकतात.
सरतेशेवटी, पपई हे एक प्रभावी फळ आहे जे आपण दररोज आपल्या आहारात समाविष्ट केले पाहिजे. तुम्हाला माहिती आहे का की, एक लहान पपई सुमारे 3 ग्रॅम फायबर देते, जे 17 ग्रॅम कार्बोहायड्रेट्सच्या बरोबरीचे असते?
