Vitamin B6: सध्या प्रत्येक व्यक्तीकडून ऐकायला मिळत आहे की, तो व्यक्ती चिंतेत आहे किंवा तो डिप्रेशनचा बळी पडला आहे. चिंता हा काही आजार नाही. ही एक अशी भावना आहे, ज्यामध्ये तुम्हाला मानसिक आणि भावनिकदृष्ट्या दडपन असल्यासारखे वाटते. आजच्या दैनंदिन जीवनात ताण, तणाव, चिंता असे शब्द सर्रास झाले आहेत, कारण आजकाल प्रत्येकजण या समस्यांनी वेढलेला दिसतोय. शरीर निरोगी ठेवण्यासाठी आणि चांगले कार्य करण्यासाठी सर्व प्रकारची जीवनसत्त्वे आवश्यक असतात. जीवनसत्त्वांच्या कमतरतेमुळे शरीरात आरोग्याच्या अनेक गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. असे एक आवश्यक पोषक म्हणजे ‘ब ६’हे जीवनसत्त्व. हे पाण्यात विरघळणारे जीवनसत्व आहे, जे आपल्या शरीराला अनेक कार्यांसाठी आवश्यक असते. प्रोटिन, फॅट आणि कर्बोदकांमधील चयापचय लाल रक्तपेशी आणि न्यूरोट्रांसमीटरच्या निर्मितीसाठी हे आवश्यक आहे.
संशोधनावरुन काय दिसून आले?
इंग्लडमध्ये झालेल्या अभ्यासानुसार, ‘ब ६’ या जीवनसत्त्वाच्या उच्च डोसच्या गोळ्या वापरून चिंता आणि नैराश्याची लक्षणे कमी केली जाऊ शकतात. असे दिसून आले आहे. द जर्नल ऑफ ह्यूमन सायकोफार्माकोलॉजी क्लिनिकल अँड एक्सपेरिमेंटलने अभ्यासाचे निष्कर्ष नोंदवले आहे. युनिव्हर्सिटी ऑफ रीडिंगमधील शास्त्रज्ञांनी तरुण प्रौढांवर ‘ब ६’ या जीवनसत्त्वाच्या उच्च डोसचा प्रभाव मोजला आणि असे आढळले की, एक महिना दररोज पूरक आहार घेतल्यानंतर त्यांना कमी चिंता आणि उदासीनता जाणवते.
‘ह्यूमन सायकोफार्माकोलॉजी: क्लिनिकल अँड एक्सपेरिमेंटल’ या जर्नलमध्ये प्रकाशित केलेला अभ्यास, मूड डिसऑर्डर टाळण्यासाठी किंवा उपचार करण्यासाठी मेंदूमधील क्रियाकलापांच्या पातळीत सुधारणा करण्यासाठी विचार केलेल्या पूरक आहारांच्या वापरास समर्थन देण्यासाठी मौल्यवान पुरावे प्रदान करतो.
युनिव्हर्सिटी ऑफ रीडिंग्ज स्कूल ऑफ सायकॉलॉजी अँड क्लिनिकल लँग्वेज सायन्सेसचे डॉ. डेव्हिड फील्ड्स, अभ्यासाचे प्रमुख लेखक, यांनी स्पष्ट केले की मेंदूची आचरण करण्याची क्षमता माहितीचे वाहतूक करणारे उत्तेजक न्यूरॉन्स आणि अतिक्रियाशीलता वाहणारे प्रतिबंधक यांच्यातील नाजूक संतुलनावर अवलंबून असते. अलीकडील गृहीतकांनी या संतुलनात व्यत्यय जोडला आहे. अनेकदा मेंदूच्या क्रियाकलापांच्या वाढीव पातळीच्या दिशेने – मूड विकार आणि इतर न्यूरोसायकियाट्रिक रोगांसह.
‘ब ६’ हे जीवनसत्त्व शरीराला विशिष्ट रासायनिक संदेशवाहक तयार करण्यास मदत करते. जे मेंदूतील आवेगांना अवरोधित करते आणि आमचा अभ्यास या शांततेच्या परिणामास सहभागींमध्ये कमी झालेल्या चिंताशी जोडतो.” जरी पूर्वीच्या संशोधनात असे दिसून आले आहे की मार्माइट किंवा मल्टीविटामिन तणाव पातळी कमी करू शकतात, परंतु या परिणामासाठी या उत्पादनांमध्ये कोणते विशिष्ट जीवनसत्त्वे जबाबदार आहेत, हे निर्धारित करण्यासाठी थोडे संशोधन केले गेले आहे.
आणखी वाचा : World Diabetes Day 2022: मधुमेह झालाय? मग, ‘ही’ फळं खाणं टाळा!
संशोधनात असे आढळून आले की प्रयोगादरम्यान ‘ब ६’ या जीवनसत्त्वाचा प्लासेबोच्या तुलनेत कोणताही परिणाम झाला नाही, तर ‘ब ६’ या जीवनसत्त्वाने सांख्यिकीयदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण फरक निर्माण केला. चाचणीच्या शेवटी केलेल्या व्हिज्युअल चाचण्यांनी दिसले की ज्यांनी ‘ब ६’ या जीवनसत्त्वाचे सप्लिमेंट्स घेतले. त्यांच्यात GABA चे प्रमाण जास्त होते, ज्यामुळे ‘ब ६ मुळे चिंता कमी होते, या सिद्धांताची पुष्टी होते. व्हिज्युअल डिस्प्लेने विनम्र, सुरक्षित बदल दाखवले जे मेंदूच्या सक्रियतेच्या व्यवस्थापित पातळीशी संबंधित होते.
आता नवीन अभ्यासामध्ये ‘ब ६’ या जीवनसत्त्वाच्या संभाव्य भूमिकेवर लक्ष केंद्रित केले आहे, जे मेंदूतील चेतापेशींमधील आवेगांना अवरोधित करणारे रसायन GABA (Gamma-Aminobutyric Acid) चे शरीरातील उत्पादन वाढवते. सध्याच्या चाचणीमध्ये, ३०० हून अधिक सहभागींना यादृच्छिकपणे ‘ब ६’ या जीवनसत्त्व किंवा बी १२ पूरक आहार शिफारस केलेल्या दैनंदिन सेवनापेक्षा जास्त किंवा प्लेसबो नियुक्त केले गेले आणि एका महिन्यासाठी दिवसातून एक आहार घेतला.
डॉ. फील्ड म्हणाले, ट्युना, चणे आणि अनेक फळे आणि भाज्यांसह अनेक पदार्थांमध्ये व्हिटॅमिन बी 6 असते. तथापि, या चाचणीमध्ये वापरल्या जाणार्‍या उच्च डोसवरून असे सूचित होते की,मूडवर सकारात्मक परिणाम होण्यासाठी पूरक आहार घेणे आवश्यक आहे.
