फिश्टूला अथवा भंगदर म्हणजेच गुदमार्गाच्या बाजूला काही अतंरावर एक छिद्र तयार होऊन त्यातून पूरस्ञाव होण्यास सुरुवात होणे. तसंच हे बाह्यमुख असून त्याचे अंतर्मुख हे गुदद्‌वाराच्या आतील बाजूस तयार होणे म्हणजेच एक नलिका तयार होऊन त्यातून सतत पूरस्ञाव अथवा रक्तस्त्राव होत राहणे. भगंदर होण्याअगोदर त्या ठिकाणी गळू (Abscess)तयार होतो. गळू पक्वावस्थेत गेल्यानंतर तो फूटून त्यातून पूरस्ञाव चालू होतो. बऱ्याचवेळा Fistula हा Perianal Abscess म्हणून उपचार केला जातो व त्यासाठी I&D ही Surgicle Treatment केली जाते. परंतु त्यामध्ये फक्त बाह्यमुखाचा उपचार होतो. अंतर्मुखाचा उपचार न झाल्याने काही महिन्यांनी बाह्यमुखातून पुन्हा पूरस्ञाव चालू होतो. हे चक्र सतत चालू राहते. त्यामुळे कुठल्याही Perianal Abscess ची तपासणी करतांना अंतर्मुखाची तपासणी करणे अतिशय महत्वाचे ठरते. परंतु दुर्दैवाने खूप वेळा फिश्टूला चे निदान योग्य होत नाही.

Woman driving BMW steals flower pot from outside Noida shop, video goes viral
“अशा श्रीमंतीचा काय उपयोग?” आलिशान बीएमडब्ल्यूमधून आलेल्या महिलेचं रात्री १२ वाजता लाजीरवाणं कृत्य; VIDEO व्हायरल
china lithium found concern in india
भारतासाठी धोक्याची घंटा? चीनमध्ये सापडला लिथियमचा मोठा साठा,…
Sharad Pawar Workers Angry over Anushakti nagar
Anushakti Nagar : “आमच्यापैकी कोणाची बायको हिरॉइन नाही म्हणून आम्हाला टाळलं असावं”, शरद पवारांचे कार्यकर्ते आक्रमक; मुंबईत बंडखोरी होणार?
sneha chavan marathi actress got married for second time
लोकप्रिय मराठी अभिनेत्री दुसऱ्यांदा अडकली लग्नबंधनात; साधेपणाने पार पडला विवाहसोहळा, फोटो आले समोर
sai tamhankar arrange diwali pahat for loved ones
मुंबईत ४५ व्या मजल्यावर आहे सईचं आलिशान घर! लेकीच्या घरी आली लाडकी आई; ‘द इलेव्हन्थ प्लेस’मध्ये रंगली दिवाळी पहाट
An emotional video of a delivery boy having food in the middle of the road while delivering an order went viral on social media
परिस्थिती सगळं काही शिकवते! डिलिव्हरी बॉयचा हा VIDEO पाहून प्रत्येकाच्या डोळ्यात येईल पाणी
what prithvik pratap wife prajakta vaikul do
‘महाराष्ट्राची हास्यजत्रा’ फेम पृथ्वीक प्रतापची पत्नी काय काम करते? प्राजक्ताचे शिक्षण किती? म्हणाली, “मी ९ वर्षांपासून…”
…म्हणून हिवाळ्यामध्ये मध खाणे जास्त फायद्याचे ठरते!

लक्षणे :
१) गुदद्वाराच्या बाजूला शोथ येणे (सुज)
२) गुदद्वाराच्या बाजूला रक्तस्ञाव चालू होणे
३) ताप येणे
४) शौचाच्या वेळेस वेदना होणे
५) पूरस्ञाव होत असेल तेथे असह्य वेदना होणे
६) भूक कमी होणे, पचनशक्ती मंदावणे
७) थोडे काम केल्यास थकवा येणे

प्रकार-
अंतर्मुख कोणत्या स्थानी आहे यावरुन भगंदराचे खालील प्रकार पडतात.
1. Submucosal Fistula
2. Intersphincteric Fistula
3. Transsphincteric Fistula
4. Extrasphincteric Fistula


भगंदर अथवा Fistula हा कोणत्याही ॲलोपॅथी, होमिओपॅथी अथवा आयुर्वेदिक औषंधानी पूर्ण बरा होत नाही. फक्त त्यामुळे होणारा ञास आपण औषंधानी कमी करु शकतो.

Complicated Fistula:-
भगंदर अथवा Fistula खूप वर्षे शरीरात राहिल्यास आतमध्ये तो वाढत जातो व काही वेळा त्याच्या शाखा तयार होतात. तर काही वेळा त्याचे स्वरुप वाढत जाते.

Multiple Fistula:-
यामध्ये अनेक बाह्यमुख व अनेक अथवा एक अंतर्मुख बघायला मिळतात.

Horse shoe Fistula:-
यामध्ये घोड्याच्या नाळाप्रमाणे भगंदराचे स्वरुप बघायला मिळते. बऱ्याच वेळा उजवी व डावी म्हणजेच गुदद्वाराच्या दोंन्ही बाजू या भगंदरात समाविष्ट होतात व त्याचे स्वरुप किचकट होत जाते.

I & D or Fistulotomy or Fistulectomy या Surigicle Procedure केल्यानंतर बऱ्याच वेळा भगंदर पुन्हा पुन्हा होत राहतो. कारण यामध्ये अंतर्मुख (Internal Opening) पूर्ण बरे होत नाही. तसेच हे सर्व उपचार वेळखाऊ, वेदनादायक व जास्त खर्चिक असतात. रुग्णास ३ महिने, ६ महिने अथवा काही वर्षानतंर त्याच ठिकाणाहून पुरञाव होत राहतो.

क्षारसुञ चिकित्साः-
भगंदर अथवा फिश्टूला यासाठी क्षारसुञ चिकित्सा आयुर्वेदाचे मोठे वरदान ठरले आहे. कारण यामध्ये भगंदर पुर्णपणे बरा होतो. पुन्हा होत नाही. मोठी जखम होत नाही. रुग्णास घरी राहून आराम करायची गरज नसते. रोज ड्रेंसिंग करण्याची आवश्यकता नसते. आठवड्यातून एकदा O.P.D. procedure (Thread Changing) फक्त यावे लागते. भगंदराचे अंतर्मुख कोणत्या स्थानी आहे यावरुन बरे होण्यास लागणारा कालावधी ठरला जातो.गुद्‌द्वारातील स्नायूना कोणतीही इजा होत नाही. त्यामुळे शौचावरील नियंञण जाण्याचा धोका निर्माण होत नाही.

क्षारसुञ चिकित्सेचे फायदे:-
– रक्तस्ञाव होत नाही
– कुठलीही कापाकापी नाही
– ॲडमिट राहण्याची आवश्यकता नाही
– शौचावरील नियञंण जाण्याची शक्यता नाही
– सर्वात महत्वाचे कमी खर्चात उपलब्ध

डॉ भारत भदाणे (आयुर्वैद तज्ञ)
(शाश्वती ऍनो रेक्टल हॉस्पिटल)
Website: http://shashwatiinpiles.com/about.php

Story img Loader