तरुणही उभे ठाकलेत निवडणूक तयारीच्या रिंगणात…

‘आजची तरुणाई काही करत नाही, त्यांना समाजकारण, राजकारण यांत काही रस वाटत नाही. फक्त पार्टीमध्ये आजची तरुणाई मश्गूल आहे. समाजव्यवस्थेचे त्यांना भान नाही.’ अशी अनेक तथाकथित मते आजची तरुण पिढी मोडून काढते आहे. निवडणुका जवळ आल्यावर कॉलेजच्या कट्टय़ापासून ते फेसबुक आणि ट्विटरपर्यंत सगळीकडे तरुणाई निवडणुकीबाबत आपली मते ठामपणे मांडत आहे. नरेंद्र मोदी, राहुल गांधी आणि केजरीवाल हे प्रामुख्याने या सगळ्या चर्चाचा केंद्रबिंदू ठरले आहेत. पण सगळ्यात महत्त्वाची बाब ही आहे की, फक्त चर्चेवर ही तरुण मंडळी थांबली नाहीयेत, तर निवडणुकीसाठी विविध राजकीय पक्षांबरोबर काम करत आहेत. स्वत: राजकारणात उडी घेतल्याशिवाय आपल्याला हवे असलेले बदल घडू शकणार नाहीत, हे आजच्या तरुणाईनं ओळखलं आहे. त्यामुळेच प्रत्यक्ष कृतीचा मार्ग अवलंबत आधी राजकारणाविषयी उदासीन असलेले तरुणसुद्धा आपल्या मागण्या सरकारकडे विविध माध्यमातून मांडत आहेत. महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे ही तरुण मंडळी कॉलेज, अभ्यास, नोकरी हे सगळं सांभाळून राजकीय पक्षांबरोबर काम करत आहेत.
अण्णा हजारेंच्या आंदोलनात तरुणाईने दिलेला भरघोस प्रतिसाद यापूर्वी जनतेने अनुभवला आहे. एकीकडे तरुणाईची ही काम करण्याची इच्छा आणि शक्ती, आणि दुसरीकडे देशात मोठय़ा संख्येने असलेला तरुणवर्ग या दोन्ही गोष्टींचा उपयोग करून घ्यायचे राजकीय पक्षांनी ठरवले आहे. निवडणुकांच्या दृष्टीने याचा कसा फायदा होईल यासाठी विविध मार्ग आखले गेले. त्यामुळे तरुणांना त्यांचे प्रश्न मांडण्यासाठी, त्यांचे अधिकार मिळविण्यासाठी हक्काचं व्यासपीठ मिळालं आहे. त्याबरोबरच समाजाभिमुख, समाजोपयोगी काम केल्याचं समाधान मिळत आहे. या अनुभवाचा त्यांना भविष्यात नक्कीच फायदा होऊ शकेल. शिवाय या तरुण रक्तामधूनच देशासाठी उद्याचा एक जबाबदार नेता मिळेल. विविध पक्षांबरोबर काम करणाऱ्या अशाच काही तरुण कार्यकर्त्यांशी संवाद झाला.
किरण साळुंखे (वय २५ वर्षे) ‘डिलोइट’ कंपनीत तांत्रिक सल्लागार म्हणून नोकरी करतो. त्याबरोबरच भाजपासाठी पर्यायाने नरेंद्र मोदींसाठी निवडणुकांच्या पाश्र्वभूमीवर ‘मिशन २७२ प्लस’ साठी काम करत आहे. किरणसारखे आणखीही तरुण आहेत, ज्यांचं उद्दिष्ट आहे, लोकसभेतील ५४६ जागांमधील २७२ जागा भाजपाला मिळवून देणं आणि भाजपाची निर्विवाद सत्ता प्रस्थापित करणं, जे २७२ प्लसचे ध्येय आतापर्यंत कोणत्याही राजकीय पक्षाला स्वबळावर करणं जमलेलं नाही. किरण साळुंखे त्याच्या सहभागाबद्दल म्हणाला, ‘‘ही माझी कुठल्याही राजकीय पक्षाबरोबर निवडणुकीसाठी काम करण्याची पहिलीच वेळ आहे. मी भाजपाला पाठिंबा देतो कारण अनेक वर्षे मी भाजपाच्या राज्यांचा विकास बघतोय. नरेंद्र मोदींनी गुजरातचा जो कायापालट करून टाकलाय त्याने मी भारावून गेलो. मला वाटतं, नरेंद्र मोदी देशाला चांगली दिशा, प्रगती देऊ शकतात. त्यांना पाठिंबा देण्यासाठी भाजपाने जाहीर केलेल्या मोबाइल क्रमांकावर मी मिस कॉल दिला होता. त्यानंतर भाजपाच्या कार्यालयातून फोन आला आणि काम करायला उत्सुक असलेल्या लोकांची सभा झाली. त्यात कशा प्रकारे काम करायचं आहे यावर मार्गदर्शन-चर्चा झाली. ‘मिशन २७२ प्लस’ च्या टीममध्ये तरुणांची संख्या खूप आहे. आम्ही विविध आगळेवेगळे उपक्रम सतत करतो आणि तरुणाई आमच्या उपक्रमांना भरघोस प्रतिसाद देते. मुंबईतील सहा मतदारसंघांसाठी प्रत्येकी दोन कार्यकर्त्यांची ‘लोकसभा मतदारसंघाचा दुवा’ या पदासाठी नेमणूक करण्यात आली आहे व प्रत्येकाच्या हाताखाली काम करणाऱ्या साधारण दोन हजार स्वयंसेवकांची टीम बनवण्यात आली आहे. हे स्वयंसेवक त्यांच्या त्यांच्या भागामध्ये जनप्रचाराचे काम करीत आहेत. मी नोकरी सांभाळून काम करत असल्यामुळे शनिवार-रविवारचा पूर्ण वेळ या कामासाठी देतो. विविध ठिकाणी जाऊन आम्ही सभा घेतो. भाजपाने आतापर्यंत केलेलं काम आणि तुलनात्मक तपशील याबरोबरने समाजाच्या प्रश्नांचे निरसन कसं करता येऊ शकतं या माहितीचं सादरीकरण करतो. हे सादरीकरण (पॉवरपॉइंट प्रेझेंटेशन) भारतभर वापरलं जातंय. त्याबरोबरच लोकांच्या घरी जाऊनसुद्धा आम्ही ही माहिती देतो. ‘मेरे सपनों का भारत’ या मोहिमेअंतर्गत आम्ही ठिकठिकाणी जाऊन तरुणाईची मतं गोळा केली आहेत आणि ती मोदींपर्यंत पोचवली आहेत. नरेंद्र मोदींनी तरुणाईची राजकारण आणि समाजकारणातील महत्त्वाची भूमिका ओळखून विविध प्रकल्प हाती घेतले आहेत. ‘समाजशास्त्र हा विषय महत्त्वाचा आहे, तरुणाईसाठी शिक्षण आणि नोकरी हे सर्वात महत्त्वाचे आहे, त्यांना प्रत्यक्ष कामाच्या अनुभवातून शिकण्याची संधी मिळाली पाहिजे’ अशा विधानांतून आणि कृतीतून ते देशातील तरुण मंडळींना आवाहन करतात. राजकारण बदलत आहे आणि तरुणाईचा वाढता सहभाग हा या बदलाचाच भाग आहे. त्यामुळे नक्कीच तरुणाईचा सक्रिय सहभाग हा राजकारणाला पोषक आणि आवश्यक आहे.
गुजरातमध्ये बेरोजगारीचा दर केवळ ०.९% आहे. मोदींनी अवलंबलेली मूल्यमापन पद्धती राजकारण आणि समाजाच्या भविष्यासाठी अनुरूप आहे व मला ही पद्धत जास्त भावते. प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या कामासाठी जबाबदार ठरविल्यानेच समाजाचा विकास आणि अंतिम ध्येय साधता येऊ शकतं.’ असं किरण सांगतो.
भाजपाबरोबरच काम करणाऱ्या आणि घाटकोपर-मुलुंड या मतदारसंघाचा ‘लोकसभा मतदारसंघ दुवा’ ही जबाबदारी असलेल्या संजय गुमत यांच्याशी संवाद साधला, तेव्हा ते म्हणाले की, ‘‘माझं किराणा मालाचं दुकान आणि इंटरनेट निगडित व्यवसाय आहे व ते सांभाळून मी नरेंद्र मोदींसाठी काम करत आहे. मी गुजराती आहे, त्यामुळे माझे गुजरातला बऱ्याचदा जाणं-येणं होत असतं. तिथे मी नरेंद्रजींनी गुजरातची केलेली प्रगती बघितली आहे. म्हणूनच त्यांच्यासाठी मी स्वयंसेवी वृत्तीने काम करत आहे. आम्ही विविध रेल्वेस्थानकांवर जाऊन सदस्यत्वाचे फॉर्म भरून घेतले. मोदींच्या कामाविषयी लोकांना माहिती दिली. जानेवारीपासून रोज दोन तास मी या कामाला देत आहे. लोकांमध्ये जनजागृती करणं, त्यांच्या समाजाच्या नेत्याकडून असलेल्या अपेक्षा विचारणं, पैसा देतात म्हणून कुठल्याही पक्षाला मत देऊ नका तर तुमच्या मताचा भविष्यात काय परिणाम होणार आहे याचा विचार करा आणि मगच योग्य उमेदवारास तुमचं मत द्या, या मुद्दय़ांवर त्यांना सतर्क करणं अशी विविध कामं आम्ही करत असतो. मला वाटतं की देशाला अशाच नेत्याची गरज आहे जे फक्त बोलणार नाहीत, आश्वासनं देणार नाहीत, तर प्रत्यक्ष कृतीतून स्वत:ला सिद्ध करतील आणि समाजाच्या उन्नतीचा विचार करतील. मोदी नेहमीच तरुणांबरोबर वेळ घालवतात व त्यांच्या कल्पनांचा, प्रश्नांचा प्रामुख्याने विचार करतात व त्याची अंमलबजावणी करतात. पण मला असं वाटतं की, तरुणाईचा राजकारणातील सक्रिय सहभाग वाढत जरी असला तरी मुंबईत मात्र तरुणांना इच्छा असूनदेखील त्यांच्याकडे या कामाला द्यायला पुरेसा वेळ नाही. मुंबईतील धकाधकीच्या जीवनात ते एवढा वेळ काढू शकत नाहीत. मात्र गुजरातमध्ये मोठय़ा संख्येने तरुणाई राजकारणात सहभाग घेत आहे. माझी सगळ्यांना एक विनंती आहे की एकेक मत लाखमोलाचं असतं. त्यामुळे तुम्हाला हवा तो चांगला उमेदवार निवडून देण्यासाठी नि देशाचं भवितव्य सुरक्षित करण्यासाठी कृपया मतदान करा.’
नरेंद्र मोदींप्रमाणे तरुणाईचं लक्ष वेधून घेतलं आहे आम आदमी पार्टीच्या अरविंद केजरीवाल यांनी! ‘आप’बरोबर सध्या काम करणाऱ्या शरयू जाखोटिया (वय २४ वर्षे) हिच्याशी संवाद साधला तेव्हा ती म्हणाली, ‘‘मी एमबीए करायला अमेरिकेत गेले होते. तेव्हा अण्णा हजारेंनी भारतात जनलोकपालसाठी खूप मोठय़ा प्रमाणावर आंदोलन केलं. त्यांना मोठय़ा प्रमाणात तरुणाईकडून मिळालेला पाठिंबा, अण्णा हजारेंचं उपोषण या सगळ्या बातम्या मी अमेरिकेत टेलिव्हिजनवर बघत होते आणि मी भारावून गेले. माझा या चळवळीला असलेला पाठिंबा दाखविण्यासाठी मी सोशल नेटवìकग साइटवर त्यांचे पेज लाइक केले. त्यांच्या वेबसाइटवरसुद्धा मी देशातील घडामोडींची माहिती मिळवत होते. नोव्हेंबर २०१२ मध्ये मी शिक्षण संपवून भारतात परत आले व मला वाटायला लागलं की समाजोपयोगी काम केलं पाहिजे. मी कुठल्याही राजकीय पक्षासाठी आधी कधी काम केलं नव्हतं. आणि राजकारणात मला आधीपासून रससुद्धा नव्हता. पण मी विचार केला की, आपण किती दिवस सरकारच्या नावाने फक्त तक्रार करत राहणार, आपण सामाजिक बदलासाठी स्वत: काही प्रयत्न करतोय का? म्हणून मी ‘आप’च्या अंधेरी ऑफिसमध्ये गेले. हळूहळू तिथे काम कसं चालतं याचा अंदाज घेऊ लागले. सगळेजण तिथे स्वत:ची नोकरी, शिक्षण सांभाळून स्वयंसेवी वृत्तीने काम करतात. मी पण डिसेंबर २०१३ पासून या कामाचा भाग झाले आणि ‘आप के युवा’ या मोहिमेत सामील झाले. विविध महाविद्यालयांत जाऊन विद्यार्थ्यांशी संवाद साधायचा, त्यांच्या प्रश्नांची उत्तरं द्यायची. सदस्यत्वाच्या फॉर्मचं वाटप करायचं इ. कामं आम्ही करू लागलो. विद्यार्थ्यांबरोबर जास्तीतजास्त वेळ घालवणं, त्यांच्या समस्या समजून घेणं हे आमचं मुख्य उद्दिष्ट होतं. मी सध्या विलेपार्ले येथील एअरपोर्ट कॉलनीजवळील एका चाळीत जाऊन रहिवाशांशी संवाद साधला तेव्हा असं कळलं की त्यांच्या इथे एक गटार आहे जे गेले पाच वर्षे कुणी साफ केलं नाहीये. त्यामुळे दरुगधी, आरोग्याच्या तक्रारी अशा अनेक समस्या निर्माण झाल्या होत्या. आम्ही तेथील नगरसेविकेला पत्र लिहून हे कळवणार होतो व पद्धतशीर पुढचं पाऊल उचलणार होतो. परंतु तिथे आमची टीम तिथे गेल्याचे कळल्यावर दुसऱ्या दिवशीच तेथील नगरसेविकेने स्वत: जातीने लक्ष घालून ते गटार साफ करून घेतले. आम्ही या निमित्ताने अनेक झोपडपट्टय़ांमध्ये फिरलो. त्यांच्या समस्या जाणून घेतल्या आणि त्या सगळ्यांमुळे माझ्यामध्ये एक माणूस म्हणूनसुद्धा खूप बदल घडला आहे. ‘आप के युवा’ने एक बझ ग्रुप स्थापन केला व त्याच्यामार्फत जनप्रचारासाठी फ्लॅशमॉबसारखा आगळावेगळा उपक्रम हाती घेतला. जागोजागी जाऊन डान्स करून गर्दी जमा करणे आणि मग आलेल्या लोकांपुढे ‘आप’चे विचार मांडणे, त्यांच्या प्रश्नांची उत्तरं देणे असे या उपक्रमाचे स्वरूप होते. तसेच ‘नुक्कड नाटक’ग्रुप तर्फे विविध सामाजिक विषयांवर पथनाटय़ सादर केली, हेसुद्धा जनजागृतीचे प्रभावी माध्यम आहे. ‘आप’ हा एकतर नवा राजकीय पक्ष आहे, येथील काम करणारे स्वयंसेवक उच्चशिक्षित आहेत आणि इथे मला एक चांगलं कामाचं वातावरण अनुभवायला मिळतं.’’