गणेशमय भक्त..!

आपल्या दृष्टीने गणपतीची मूर्ती, शाडूची की प्लास्टर ऑफ पॅरिसची, उजव्या सोंडेची की डाव्या सोंडेची एवढेच दोन चार मुद्दे असतात. पण सिकंदराबादमधल्या शेखर पबसेत्ती यांच्याकडचा गणेशमूर्तीचा संग्रह बघून कुणीही अवाक हाईल. त्यांच्याकडचा वेगवेगळ्या धातूंमधील तसेच लाकूड, टेराकोटामधील हजारो गणेशमूर्तींचा संग्रह बघून थक्क व्हायला होतं.

शेखर यांचा जन्म सोलापूरचा. गाव पंढरपूर. व्यवसायाने ते स्टेट बँकेत स्पेशल असिस्टंट आहेत. ७० वर्षांपूर्वी त्यांचं कुटुंब आंध्र प्रदेशमध्ये सिकंदराबादला स्थायिक झालं. इतर मुलांप्रमाणेच त्यांनाही लहानपणापासूनच गणपतीचं आकर्षण होतं. ‘मी पाच वर्षांचा असल्यापासून माझ्या बाबांसोबत गणपती आणायला आणि विसर्जनाला जायचो. घरी पूजेसाठी जमेल तशी मदतही करायचो. तेव्हापासूनच या सगळ्याची आवड होती. जसा मोठा होत गेलो तसं गणपतीच्या मूर्ती जमवायला लागलो. सुरुवातीला मिळतील तशा जमवू लागलो. १९७३ ते १९९७ पर्यंत जवळपास तीनशेहून अधिक मूर्ती जमल्या होत्या. त्या वेळी मी लग्नाच्या पत्रिकेत असणारे गणपतीही जमवायचो’, गणपतीच्या मूर्तीच्या संग्रहाचा ‘श्रीगणेशा’ कसा झाला हे शेखर यांनी रंगवून सांगितलं. हे कलेक्शन मोठं होऊ लागलं ते १९९७ मध्ये. एकदा ते गणपतीला अभिषेक करत होते, तेव्हा अचानक त्यांना आपला हा छंद पुढेही जोपासावा असं वाटलं आणि संग्रहाला सुरुवात झाली. एकामागे एक अशा अनेक मूर्ती आणि फोटो ते जमवू लागले.
जिथे जातील तिथे एखादी मूर्ती, फोटो, पोस्टर किंवा गणपतीचं इतर काहीही त्यांना चांगलं वाटलं, भावलं की शेखर लगेच ते घेतात. त्यातूनच वेगवेगळ्या सुंदर गणेशमूर्तीचा संग्रह त्यांच्याकडे आहे. एखादी मूर्ती आवडली, पण खिशात तितके पैसे नाहीत असं त्यांच्याबाबतीत कधी झालं नसल्याचं ते सांगतात. शेखर यांच्याकडे सगळ्यात महागडी मूर्ती आहे ती ८० हजारांची. सिंहासनावर बसलेल्या त्या मूर्तीचा थाट काही औरच आहे, असं शेखर सांगतात. खरंतर सगळ्याच मूर्ती प्रसन्न आहेत; पण या सिंहासनावरच्या मूर्तीची गोष्टच वेगळी, असंही ते पुढे नमूद करतात.
शेखर अनेकदा शेअर्समध्ये पैसे गुंतवत असतात. शेअर्समध्ये फायदा झाल्यावर त्याचा उपभोग घेण्याऐवजी ते गणेशमूर्तीच घेतात. ते म्हणतात, ‘मला शेअर्समध्ये फायदा झाला की, त्यातली अर्धी रक्कम घरच्यांसाठी तर अर्धी गणपतीसाठी मी राखून ठेवतो. त्या पैशांतून गणपतीच्या वेगवेगळ्या मूर्ती, फोटो, पुस्तकं विकत घेणं, त्यांना ठेवण्याची चांगली सोय करणं अशा अनेक गोष्टी करतो. एकदा दिवाळीत मला दोन लाख रु पये मिळाले होते. त्याचं विभाजन मी असंच केलं होतं.’
शेखर यांनी चार किलो वजनाच्या पंचमुखी पंचधातूंच्या चार हजार मूर्तीची विक्री केली. ही मूर्ती आठ इंच उंच आणि सहा इंच रुंद आहे. तिच्या विक्रीतून आलेला सगळा पैसा त्यांनी आश्रमांमध्ये दिला. हे करण्यामागचं कारण ते सांगतात की, ‘गणपतीचं वास्तव्य सगळ्यांकडे असावं आणि त्यांची भरभराट व्हावी. बाप्पा सर्वाकडेच लक्ष देत असतो. तरी त्याच्या आजूबाजूला ‘असण्या’ने खूप फरक पडतो. म्हणून मी या मूर्तीची विक्री केली. ही मूर्ती ज्या ज्या लोकांकडे गेली त्यांची भरभराटच झाली आहे.’

शेखर यांच्याकडील मूर्तीच्या विविधतेसोबतच धातूंमध्येही वेगळेपण आहे. ५० किलो वजनाची पंचधातूतील गणपतीची पंचमुखी मूर्ती ही त्यांच्याकडच्या संग्रहाचं आणखी एक आकर्षण आहे. या मूर्तीच्या पाचही सोंड उजव्या बाजूला आहेत. हा गणपती पावतो अशी त्यांची श्रद्धा आहे. गणपतीवर असलेल्या श्रद्धेमुळेच ते भारतभर फिरले. भारताबाहेर कधी जाण्याचा योग आला नाही, पण भारतातल्या वेगवेगळ्या आणि महत्त्वाच्या ठिकाणी शेखर यांनी आवर्जून हजेरी लावली आहे. मुंबईमध्ये परदेशी वस्तूंचं प्रदर्शन होत असलेलं वर्ल्ड ट्रेड सेंटर, दिल्ली हाट, हैदराबादचं हायटेक्स आणि शिल्पारामम प्रदर्शन, बंगळुरूमध्ये युटिलिटी बिल्डिंगमध्ये होत असलेलं प्रदर्शन अशा अनेक ठिकाणी जाऊन त्यांनी गणपतीच्या परदेशातून आलेल्या मूर्तीची खरेदी केली आहे. दिल्लीच्या जुन्या बाजारात जाऊनही त्यांनी काही मूर्ती विकत घेतल्याचं ते सांगतात. शेखर यांच्या या छंदाबाबत त्यांच्या सभोवतालच्या अनेकांना माहिती आहे. त्यामुळे त्यांचे मित्र, आप्तेष्ट बाहेरगावी गेले आणि त्यांना एखादी गणपतीची मूर्ती वेगळी आणि आकर्षक वाटली की ते शेखर यांच्यासाठी घेऊन येतात.

शेखर ‘विश्वविनायक’ हे पुस्तक लिहिताहेत. यासाठीचा अभ्यास आणि योग्य माहिती मिळवणं यावर सध्या त्यांचं काम सुरू आहे. गेली १४-१५ वर्षे ते याबाबत संशोधन करताहेत. जगभरातल्या गणपतींच्या देवळांविषयीची माहिती यात असेल. ‘गेल्या काही वर्षांची मेहनत सफल होतेय असं म्हणता येईल. ‘विश्वविनायक’ या पुस्तकासाठी मी अनेक देवळांची माहिती गोळा करतोय. आतापर्यंत १५०० देवळांची माहिती गोळा झाली आहे. हे पुस्तक प्रकाशित झाल्यावर यातून मिळणारा पैसा मी आश्रमांना देणार आहे’, असं ते सांगतात. ते भारतात कुठेही फिरायला गेले की एक दिवस तिथल्या गणपतीच्या देवळांना भेट
देण्यासाठी राखून ठेवतात. गणेशोत्सवात तर ते १०-१५ दिवस सुट्टी घेतात. या दिवसांमध्ये त्यांच्या घरी अनेक लोक भेटायला येतात. त्या वेळी त्यांच्याकडे असलेल्या वेगवेगळ्या गणपतींविषयी ते माहिती देत असतात.


शेखर यांच्या राहत्या घरी वरच्या मजल्यावर त्यांच्या संग्रहातील मूर्तीचे संग्रहालय करण्याचा त्यांचा मानस आहे. या संग्रहालयासाठी प्रवेश फी दहा रुपये ठेवून यातून येणाऱ्या पैशाचा दानधर्म करणार असल्याचं ते
सांगतात. शेखर यांच्या या छंदामुळे त्यांचा मुलगा आणि मुलगी दोघांमध्येही गणपतीच्या मूर्तीची आवड निर्माण झाली आहे. दोघांनीही गणपतीच्या मूर्ती बनवल्या आहेत. शेखर यांच्या इतक्या वर्षांच्या या संग्रहाच्या काळात त्यांना अनेक अनुभव आले. काही थक्क करून सोडणारे, तर काही मनाला भिडणारे असे. एक अनुभव ते सांगतात, ‘एका दुकानात मी गेलो होतो. तिथे एक गणपतीची मूर्ती मला खूप आवडली, पण त्याची किंमत तिथला दुकानदार मला तिपटीने जास्त सांगत होता. मी माझ्या परीने किंमत कमी करण्याचा प्रयत्न करत होतो. पण काही केल्या तो दुकानदार तयार होईना. मग मी त्याला म्हटलं की मी विचार करून सांगतो, मूर्ती घ्यायची की नाही ते. पण त्या दिवसानंतर मला त्या दुकानात जायला जमलं नाही. साधारण एका वर्षभरानंतर त्याच दुकानात मी काही कारणास्तव गेलो. तेव्हा त्या दुकानदाराने मला जे सांगितलं ते ऐकून मला आश्चर्य वाटलं. दुकानदार म्हणाला होता की, ‘तुम्ही इथून गेल्यानंतर ही गणपतीची मूर्ती कोणीच घेऊन गेलं नाही. ही मूर्ती तुमच्यासाठीच आहे असं मला वाटतं. त्यामुळे ही मूर्ती तुम्हीच घेऊन जा.’ आधी तिपटीने वाढवून सांगितलेल्या त्या मूर्तीची किंमत कमी करून त्याने ती मला दिली.’ एखादी मूर्ती त्यांना पसंत पडली की ती त्यांच्या घरी आपसूकच येते, असा त्यांचा विश्वास आहे.

त्यांना आवडलेल्या मूर्ती, फोटो त्यांच्या घरी बरोबर पोहोचतात याचा आणखी एक अनुभव त्यांनी सांगितला. ‘एका लॅमिनेशनच्या दुकानात गणपतीचा एक मोठा फोटो लॅमिनेट करायला आला होता. मी काही कामानिमित्त त्या दुकानात गेलो होतो. तिथे त्या फोटोने माझं लक्ष वेधून घेतलं. एवढा मोठा, देखणा फोटो होता तो की इतर कोणीही त्या फोटोच्या प्रेमात पडलं असतं. मी विचारलं ‘हा फोटो कोणाचा आहे?’ ‘कोणीतरी लॅमिनेशनसाठी दिलाय. येईल उद्या-परवा घ्यायला’, असं दुकानदाराने उत्तर दिलं. त्यानंतर काही महिने लोटले. तो फोटो त्या दुकानात तसाच होता. मी त्या दुकानदाराकडे त्या फोटोविषयी पुन्हा चौकशी केली. फोटो घ्यायला कोणी आलंच नाही. तुम्हाला हवा असेल तर तुम्ही घेऊन जा, असं तो म्हणला. मला आनंद झाला. तो फोटो घेऊन मी घरी आलो खरा, पण त्या दुकानदाराला मी माझा नंबर दिला. त्याला सांगितलं की, हा फोटो ज्याचा आहे तो जर परत आला तर मला फोन कर. मी हा फोटो त्याला परत देईन. पण आज पाच वर्षे झाली, पण अजून कोणी हा फोटो न्यायला आलं नाही.’
 

पुरस्कार
मुंबईचे सिद्धिविनायक मंदिर, टिटवाळ्याचे गणपती मंदिर, पुण्याचे दगडूशेट गणपती मंडळ यांनी शेखर यांचा सन्मान केला आहे. याशिवाय लिमका बुक ऑफ इंडियन रेकॉर्डसमध्ये २०१० ते २०१४ अशी सलग पाच वर्षे प्रवेश मिळाला असून वर्ल्ड रेकॉर्ड (२०१०, २०११, २०१२), इंडिया बुक ऑफ रेकॉर्ड्स (२०१२, २०१३), युनिक वर्ल्ड रेकॉर्ड्स (२०१२, २०१३, २०१४), एव्हरेस्ट वर्ल्ड रेकॉर्ड्स (२०१२), असिस्ट वर्ल्ड रेकॉर्ड्स (२०१२), गोल्डन बुक ऑफ रेकॉर्ड्स (२०१३), वंडर बुक ऑफ रेकॉर्ड्स (२०१३), मिरॅकल वर्ल्ड रेकॉर्ड (२०१३), तेलुगू बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड्स (२०१३) हे पुरस्कार मिळाले आहेत.