नितांतसुंदर निसर्ग, पुरातन वास्तू, देखणी मंदिरं आणि अतिशय सुंदर अशा बुद्धमूर्ती यामुळे लाओस ऊर्फ लाव हे आवर्जून जावे असेच पर्यटनस्थळ आहे.
लाव म्हणजेच लाओस, हा आग्नेय आशियातील थायलंड, व्हिएतनाम, कंबोडियासारखाच एक देश. मंगोलियाप्रमाणेच या देशाला सागरी हद्द नसल्याने हा देश ‘लँड लाँक कंट्री’ म्हणून ओळखला जातो. हिरव्यागार फो ब्या पर्वतरांगा, काही ठिकाणी सपाट पठारी प्रदेश असलेल्या या देशाच्या सीमा मेकाँग नदीमुळे थायलंड, अ‍ॅनमीत पर्वतामुळे व्हिएतनाम्, तर लुअंगप्रबंग रेंजेसमुळे म्यानमार अशा देशांलगत आहेत.
या देशात लाओ सांग, लाओ थुंग व लाओ शान अशा तीन जमातींचे वास्तव्य होते. लाओ सांग या जमातीने देशाच्या ईशान्य भागातून तिसऱ्या- चौथ्या शतकात येथे स्थलांतर केले. ते कमु, म्हणजेच लाओ सांग येथे उंच डोंगरावर वसाहत करून राहिले. १२, १३व्या शतकात ख्मेर राज्यातून आलेले लाओ थुंग हे साधारण उंचीच्या प्रदेशात राहिले तर १८व्या शतकांत चीनमधून आलेले मॉन, लाओ लोम् पठारावर, नदी किनारी राहिले.
लाओचा इतिहास खरंतर १४ ते १८ व्या शतकापर्यंत राज्य करत असलेल्या लान शांग या घराण्यापासूनचा. लान शांग घराणे फा ना या राजाने स्थापले होते. हा थायलंडचा उत्तरेकडचा भाग. वेगवेगळ्या डोंगर रांगांमुळे मेकाँग, हुअँग काँग, नाम यू अशा नद्यांकिनारी बऱ्याच प्रमाणात जंगल आहे. साहजिकच हत्तींचे तेथे मोठय़ा प्रमाणात वास्तव्य आहे. लान शांग या शब्दांचा अर्थच दहा लाख हत्ती असलेली जागा असा आहे.
सततच्या कलहामुळे इथे अंदाधुंदी होती. १९व्या शतकात फ्रेन्च आले आणि त्यांनी राज्यकर्त्यांच्या संरक्षणाच्या नावाखाली येथे आपले वर्चस्व स्थापले. देशाचे लुअंग प्रबंग, व्हीअँटीन व चंपासक असे तीन विभाग केले. १९५३ मधे हा देश स्वतंत्र झाला.
आम्ही थायलंडमधील चिअँग माय येथून बसने चिअँग राय येथे आलो. इथे बौद्ध देवळांपेक्षा वेगळीच वात् रोंग, व्हाइट टेम्पल्स आहेत. अगदी वेगळ्याच धर्तीवरील ही देवळं पांढऱ्या सिमेंटने बांधलेली आहते. देवळांभोवती लहानसा कालवा आहे. तेथे जाण्यासाठी आपल्याला एक लहानसा पूल ओलांडावा लागतो. खाली पाण्यात हात उंचावलेल्या मूर्ती आहेत. हा देखावा माणसाची कधीच न शमणारी इच्छा, हव्यास दर्शवतो. या गोष्टींचा त्याग करू तेव्हाच आपण पुढे जाऊ शकतो, असं त्या मूर्ती आपल्याला सांगू पाहतात. त्याबरोबरच स्वर्गद्वारावर मृत्यू, राहू उभे आहेत. आपलं प्राक्तन त्यांच्या हाती आहे. आपण लायक असलो तर यक्ष, किन्नर आपलं स्वागत करतील असाही या मूर्तीचा सांगावा आहे.
देवळाची बाहेरील बाजू आरशाच्या लहान तुकडय़ांनी सजवली आहे. तीन स्तरावर असलेल्या छप्परावर थायी पद्धतीप्रमाणे नागांचे फणे आहेत. आत आल्यावर एका भिंतीवर आगीच्या ज्वाळांमध्ये मॅट्रिक्समधला निओ, टर्मिनेटर-२ मधील टी-८००, अमेरिकेच्या ट्वीन टॉवरवरील भीषण अतिरेकी हल्ला, अणुस्फोट, नैसर्गिक तेलासाठी मारामारी अशी मानवी विध्वंसांची अनेक चित्रे चित्रित केली आहेत. त्याबरोबरच मोक्षाप्रत जाण्यासाठी माणसाने कसे असावे अशी चित्रेही आहेत. मध्यभागी स्तूपाच्या सात पायऱ्यांवर बुद्धाची ध्यानमग्न मूर्ती आहे.
बाहेरील आवारात लहानमोठी बरीच देवळे आहेत. पण चटकन नजरेत भरते ती सोनेरी रंगाची एकमेव इमारत. या लोकांच्या शास्त्राप्रमाणे पांढरे देऊळ माणसाचे चित्त आहे तर सोनेरी इमारत ही आकर्षण, इच्छा वगैरे अशाश्वत गोष्टींचे प्रतीक आहे. हे देऊळ स्थानिक आर्किटेक्ट चालेर्माक् स्वखर्चाने बांधतो आहे. मध्यंतरी पैशाची चणचण भासल्याने त्याचे काम बंद होते. पण आता मोठय़ा देणगीदारांकडून भरघोस रक्कम घेण्यापेक्षा दहा हजार थाय बहातपर्यंतच (थायी चलन) देणगी स्वीकारली जात आहे. प्रवेश विनामूल्य असून सकाळी आठ ते संध्याकाळी सहा वाजेपर्यंत हे मंदिर खुले असते.
त्यानंतर आम्ही चिअ‍ॅँग राय येथून बसने चिअ‍ॅँग खॉँग येथे आलो. सरहद्द ओलांडण्याचे सोपस्कार झाल्यानंतर २० माणसे बसू शकतील अशा स्वयंचलित, सुसज्ज अशा मोटर बोटमधून मेकॉँग नदीतून आमचा प्रवास सुरू झाला. पूर्वी रहदारीचे रस्ते नव्हतेच, त्यामुळे प्रवास प्रामुख्याने नदीतूनच केला जात असे. अर्थात तेव्हा अशा मोटारबोट नव्हत्या, त्यामुळे तो साध्या पडावातून केला जात असे. नदीकाठची सुपीक जमीन, हिरवी कुरणं, सदाबहार डोंगर बघत बघत प्रवास चांगला झाला. दोन दिवसांनी लुअंग प्रबंग या पर्यटनस्थळी पोहोचलो. तत्पूर्वी वाटेवर पाक् यु केव्हज् या दोन गुंफा आहेत. त्यातली पहिली गुंफा आपल्याला बोटीतून दिसते. नदीतून ये-जा करणाऱ्या लोकांचे संरक्षण व्हावे या समजुतीतून लोक पूर्वीपासून तिथे बुद्धाच्या मूर्ती ठेवीत. अजूनही ती प्रथा सुरूच आहे. त्यामुळे तेथे बुद्धाच्या ध्यानापासून ते निर्वाणापर्यंतच्या अवस्थेतील वेगवेगळ्या आकाराच्या अगणित मूर्ती आहेत. पुढे ३५० पायऱ्या चढून गेल्यावर आणखीन एक गुंफा आहे. तिथेही अशाच मूर्ती आहेत. हे ठिकाण लुअंग प्रबंगपासून फक्त दोन तासांच्या अंतरावर असल्याने दररोज तेथून पर्यटक बोटीने सहलीसाठी, दर्शनासाठी मोठय़ा प्रमाणावर येतात.
लुअंग प्रबंग हे गाव मेकाँग व नाम् खान् नद्यांच्या संगमावर असल्याने गावाच्या सभोवार भरपूर वृक्षांनी बहरलेले डोंगर आहेत. हा सगळा परिसर जगप्रसिद्ध सिल्क रुटच्या मार्गावर असल्याने तो पहिल्यापासूनच आर्थिक, शैक्षणिक, सांस्कृतिक दृष्टीने पुढारलेला आहे. एकेकाळी ही देशाची राजधानी होती. पण शेजारच्या ख्मेर राज्याच्या आक्रमणापासून वाचण्यासाठी ती दूर व्हीअँटीन येथे हलवली गेली. त्यानंतर ती आजपर्यंत तिथेच आहे.
पूर्वी ही देशाची राजधानी असल्याने साहजिकच इथे राजवाडा होता. त्याचं आता नॅशनल म्युझियममध्ये रूपांतर करण्यात आलं आहे. गंमत म्हणजे हा राजवाडा नदीच्या संगमावर असल्याने विदेशी पाहुणे नदीच्या प्रवासातून थेट राजवाडय़ातच येत. येथे राजघराण्याचे वास्तव्य १९७५ पर्यंत होते. पण नंतर कम्युनिस्ट राजवटीत राजकुटुंबाची तेथून हकालपट्टी झाली. राजवाडा आजही सुस्थितीत आहे. त्याच्या आवारात फ्रा बंग बुद्धाचे देऊळ आहे. फा नाम्चाही नावाच्या राजाचा पुतळा आहे. दोन हजार वर्षांपूर्वी ख्मेर राजाने हा पुतळा भेट दिला होता. त्यानेच येथे थेरावडा बुद्ध धर्माची स्थापना केली. फ्रा बंग बुद्धाचे देऊळ बांधायला ३० वर्षे लागली असे म्हणतात. देवळाच्या दर्शनी भागात सोन्याचा मुलामा दिलेल्या वेगवेगळ्या बुद्धमूर्ती आहे. मंदिराच्या आतमध्ये रत्नजडित सोनेरी मखरावर बुद्ध विराजमान आहे.
राजवाडा तसा भव्यदिव्य नाही, पण त्यात तीन पिढय़ांची माहिती वेगवेगळ्या स्वरूपात पाहायला मिळते. राजघराण्यातील लोकांचे पोषाख, त्यांना मिळालेल्या भेटवस्तू, राज्याभिषेकाचे सिंहासन, शिलालेख असं बरंच काही तिथे पाहायला मिळतं. हिरव्यागार जंगलांमुळे या परिसरात वेगवेगळ्या प्रकारची झाडे आहेत. त्यामुळे वेगवेगळ्या झाडांच्या लाकडांवर कोरलेले ब्लॉक्स, समारंभाच्या वेळी दुमदुमणारे ब्राँझचे ड्रम्स, क्लॅरिनेटस वगैरे चीजवस्तू म्युझियममध्ये आहेत.
इथे असलेल्या हिस्ट्री म्युझियममध्ये पूर्वी आसपासच्या देशांतून इथे आलेले लोक, त्यांच्या जमातींचा पेहराव, दागदागिने राहणीमान, वेतकाम, हातमागावर कापड विणण्याचे कसब या सर्व गोष्टी चित्रांतून दाखवल्या आहेत.
इथला काँग शी फॉल हा १५० मीटर उंचावरून तीन-चार स्तरांवर कोसळणारा प्रपात वैशिष्टय़पूर्ण आहे. असे म्हणतात की एके काळी कोण्या बौद्ध भिक्षूने ध्यान करताना पाण्याचा आवाज ऐकला, कुतूहल म्हणून तो पाहावयास गेला आणि हा धबधबा पाहून आश्चर्यचकित झाला. इतक्या उंचीवरून धबधब्याचे पाणी वेगाने पडत असल्याने प्रत्येक पातळीवरील खडकांचे वेगवेगळे आकार तयार झाले आहेत.
माऊंट फुसी हा इथला सर्वात उंच डोंगर. या ठिकाणी नागदेवता व हुतात्म्यांची पूजा केली जाते. भरपूर पायऱ्या चढून आपण पॅगोडा पाहायला येतो. आत नेमीप्रमाणेच बुद्धाच्या मूर्ती, जुने साहित्य वगैरे गोष्टी आहेत. बरेच पर्यटक येथील डोंगरमाथ्यावर सूर्यास्त पाहण्यासाठी येतात. लुअंग प्रबंग येथे भरपूर वात् (देऊळ), बौद्ध देवालये आहेत. त्यामुळे सूर्योदय व सूर्यास्तावेळी भिक्षू प्रार्थना म्हणत भिक्षा घेण्यासाठी फिरत असतात. दिवसभरात जेवढी भिक्षा मिळेल तेवढय़ावरच ते गुजराण करतात.
सोळाव्या शतकातले वात शिएंग थाँग हे देऊळ राजाने बांधले होते. राजाचा राज्याभिषेक सोहळा येथेच होत असे. आता येथील लाकडी वास्तूत ते सिंहासन ठेवले आहे व ते भल्या मोठय़ा सोनेरी नागाने सुशोभित केले आहे. लाओमध्ये जंगल भरपूर असल्याने इथे लाकडाचे उत्पादन मोठय़ा प्रमाणावर आहे. त्यामुळे पूर्वीची सर्व देवळे लाकडाचीच असत. फ्रेन्च राजवट असल्याने इथल्या बांधकामामध्ये लाओ व फ्रेन्च स्थापत्याचा मिलाफ दिसून येतो.
वात शिएंग येथील आवारात लहानमोठी अनेक देवळे आहेत. त्यांच्या दर्शनी भागात लाकडावर अतिशय सुंदर कोरीव काम करून सोनेरी मुलामा दिलेला आहे. छतावर बौद्ध धर्मातील सूत्रे, कालचक्र चितारले आहे. आजुबाजूच्या भिंती बुद्धाच्या जीवनावरील चित्रांनी सजल्या आहेत.
वँग व्हिएंग हे पर्यटकांचे आवडीचे ठिकाण आहे. व्हिएतनाम येथील हो लाँग बे येथील समुद्रात असलेल्या कॅल्शिअमच्या डोंगराप्रमाणेच पण इथे हे डोंगर जमिनीवर आहेत. या डोंगरातून वाहणाऱ्या नाम् सांग नदीला चढउतार, वळणं असल्याने कायाक, टय़ुबिंग करणाऱ्यांना मजा येते.
व्हिअ‍ॅँटीन ही लाओची राजधानी. ती मेकॉँग नदीकिनारी असल्याने फा नाम राजाच्या काळात हे घडामोडींचे ठिकाण होते. येथील वात् लाओचे हे राष्ट्रीय प्रतीक मानले जाते. त्याच्या आवारात बरीच मंदिरे आहेत. संध्याकाळपासून मध्यरात्रीपर्यंत नदीकाठी वाहनांची रहदारी बंद असते. त्यावेळी हा परिसर रंगीबेरंगी कपडे, शूज्, पर्सेस्, फॅशनची दुकाने अशा दुकानांनी फुलून गेलेला असतो.
(नोव्हेंबर ते एप्रिल हा सीझन इथे भेट देण्यासाठी चांगला आहे. थायलंडहून इथे जाणं सोयीस्कर आहे.)
गौरी बोरकर – response.lokprabha@expressindia.com
लाव म्हणजेच लाओस, हा आग्नेय आशियातील थायलंड, व्हिएतनाम, कंबोडियासारखाच एक देश. मंगोलियाप्रमाणेच या देशाला सागरी हद्द नसल्याने हा देश ‘लँड लाँक कंट्री’ म्हणून ओळखला जातो. हिरव्यागार फो ब्या पर्वतरांगा, काही ठिकाणी सपाट पठारी प्रदेश असलेल्या या देशाच्या सीमा मेकाँग नदीमुळे थायलंड, अ‍ॅनमीत पर्वतामुळे व्हिएतनाम्, तर लुअंगप्रबंग रेंजेसमुळे म्यानमार अशा देशांलगत आहेत.
या देशात लाओ सांग, लाओ थुंग व लाओ शान अशा तीन जमातींचे वास्तव्य होते. लाओ सांग या जमातीने देशाच्या ईशान्य भागातून तिसऱ्या- चौथ्या शतकात येथे स्थलांतर केले. ते कमु, म्हणजेच लाओ सांग येथे उंच डोंगरावर वसाहत करून राहिले. १२, १३व्या शतकात ख्मेर राज्यातून आलेले लाओ थुंग हे साधारण उंचीच्या प्रदेशात राहिले तर १८व्या शतकांत चीनमधून आलेले मॉन, लाओ लोम् पठारावर, नदी किनारी राहिले.
लाओचा इतिहास खरंतर १४ ते १८ व्या शतकापर्यंत राज्य करत असलेल्या लान शांग या घराण्यापासूनचा. लान शांग घराणे फा ना या राजाने स्थापले होते. हा थायलंडचा उत्तरेकडचा भाग. वेगवेगळ्या डोंगर रांगांमुळे मेकाँग, हुअँग काँग, नाम यू अशा नद्यांकिनारी बऱ्याच प्रमाणात जंगल आहे. साहजिकच हत्तींचे तेथे मोठय़ा प्रमाणात वास्तव्य आहे. लान शांग या शब्दांचा अर्थच दहा लाख हत्ती असलेली जागा असा आहे.
सततच्या कलहामुळे इथे अंदाधुंदी होती. १९व्या शतकात फ्रेन्च आले आणि त्यांनी राज्यकर्त्यांच्या संरक्षणाच्या नावाखाली येथे आपले वर्चस्व स्थापले. देशाचे लुअंग प्रबंग, व्हीअँटीन व चंपासक असे तीन विभाग केले. १९५३ मधे हा देश स्वतंत्र झाला.
आम्ही थायलंडमधील चिअँग माय येथून बसने चिअँग राय येथे आलो. इथे बौद्ध देवळांपेक्षा वेगळीच वात् रोंग, व्हाइट टेम्पल्स आहेत. अगदी वेगळ्याच धर्तीवरील ही देवळं पांढऱ्या सिमेंटने बांधलेली आहते. देवळांभोवती लहानसा कालवा आहे. तेथे जाण्यासाठी आपल्याला एक लहानसा पूल ओलांडावा लागतो. खाली पाण्यात हात उंचावलेल्या मूर्ती आहेत. हा देखावा माणसाची कधीच न शमणारी इच्छा, हव्यास दर्शवतो. या गोष्टींचा त्याग करू तेव्हाच आपण पुढे जाऊ शकतो, असं त्या मूर्ती आपल्याला सांगू पाहतात. त्याबरोबरच स्वर्गद्वारावर मृत्यू, राहू उभे आहेत. आपलं प्राक्तन त्यांच्या हाती आहे. आपण लायक असलो तर यक्ष, किन्नर आपलं स्वागत करतील असाही या मूर्तीचा सांगावा आहे.
देवळाची बाहेरील बाजू आरशाच्या लहान तुकडय़ांनी सजवली आहे. तीन स्तरावर असलेल्या छप्परावर थायी पद्धतीप्रमाणे नागांचे फणे आहेत. आत आल्यावर एका भिंतीवर आगीच्या ज्वाळांमध्ये मॅट्रिक्समधला निओ, टर्मिनेटर-२ मधील टी-८००, अमेरिकेच्या ट्वीन टॉवरवरील भीषण अतिरेकी हल्ला, अणुस्फोट, नैसर्गिक तेलासाठी मारामारी अशी मानवी विध्वंसांची अनेक चित्रे चित्रित केली आहेत. त्याबरोबरच मोक्षाप्रत जाण्यासाठी माणसाने कसे असावे अशी चित्रेही आहेत. मध्यभागी स्तूपाच्या सात पायऱ्यांवर बुद्धाची ध्यानमग्न मूर्ती आहे.
बाहेरील आवारात लहानमोठी बरीच देवळे आहेत. पण चटकन नजरेत भरते ती सोनेरी रंगाची एकमेव इमारत. या लोकांच्या शास्त्राप्रमाणे पांढरे देऊळ माणसाचे चित्त आहे तर सोनेरी इमारत ही आकर्षण, इच्छा वगैरे अशाश्वत गोष्टींचे प्रतीक आहे. हे देऊळ स्थानिक आर्किटेक्ट चालेर्माक् स्वखर्चाने बांधतो आहे. मध्यंतरी पैशाची चणचण भासल्याने त्याचे काम बंद होते. पण आता मोठय़ा देणगीदारांकडून भरघोस रक्कम घेण्यापेक्षा दहा हजार थाय बहातपर्यंतच (थायी चलन) देणगी स्वीकारली जात आहे. प्रवेश विनामूल्य असून सकाळी आठ ते संध्याकाळी सहा वाजेपर्यंत हे मंदिर खुले असते.
त्यानंतर आम्ही चिअ‍ॅँग राय येथून बसने चिअ‍ॅँग खॉँग येथे आलो. सरहद्द ओलांडण्याचे सोपस्कार झाल्यानंतर २० माणसे बसू शकतील अशा स्वयंचलित, सुसज्ज अशा मोटर बोटमधून मेकॉँग नदीतून आमचा प्रवास सुरू झाला. पूर्वी रहदारीचे रस्ते नव्हतेच, त्यामुळे प्रवास प्रामुख्याने नदीतूनच केला जात असे. अर्थात तेव्हा अशा मोटारबोट नव्हत्या, त्यामुळे तो साध्या पडावातून केला जात असे. नदीकाठची सुपीक जमीन, हिरवी कुरणं, सदाबहार डोंगर बघत बघत प्रवास चांगला झाला. दोन दिवसांनी लुअंग प्रबंग या पर्यटनस्थळी पोहोचलो. तत्पूर्वी वाटेवर पाक् यु केव्हज् या दोन गुंफा आहेत. त्यातली पहिली गुंफा आपल्याला बोटीतून दिसते. नदीतून ये-जा करणाऱ्या लोकांचे संरक्षण व्हावे या समजुतीतून लोक पूर्वीपासून तिथे बुद्धाच्या मूर्ती ठेवीत. अजूनही ती प्रथा सुरूच आहे. त्यामुळे तेथे बुद्धाच्या ध्यानापासून ते निर्वाणापर्यंतच्या अवस्थेतील वेगवेगळ्या आकाराच्या अगणित मूर्ती आहेत. पुढे ३५० पायऱ्या चढून गेल्यावर आणखीन एक गुंफा आहे. तिथेही अशाच मूर्ती आहेत. हे ठिकाण लुअंग प्रबंगपासून फक्त दोन तासांच्या अंतरावर असल्याने दररोज तेथून पर्यटक बोटीने सहलीसाठी, दर्शनासाठी मोठय़ा प्रमाणावर येतात.
लुअंग प्रबंग हे गाव मेकाँग व नाम् खान् नद्यांच्या संगमावर असल्याने गावाच्या सभोवार भरपूर वृक्षांनी बहरलेले डोंगर आहेत. हा सगळा परिसर जगप्रसिद्ध सिल्क रुटच्या मार्गावर असल्याने तो पहिल्यापासूनच आर्थिक, शैक्षणिक, सांस्कृतिक दृष्टीने पुढारलेला आहे. एकेकाळी ही देशाची राजधानी होती. पण शेजारच्या ख्मेर राज्याच्या आक्रमणापासून वाचण्यासाठी ती दूर व्हीअँटीन येथे हलवली गेली. त्यानंतर ती आजपर्यंत तिथेच आहे.
पूर्वी ही देशाची राजधानी असल्याने साहजिकच इथे राजवाडा होता. त्याचं आता नॅशनल म्युझियममध्ये रूपांतर करण्यात आलं आहे. गंमत म्हणजे हा राजवाडा नदीच्या संगमावर असल्याने विदेशी पाहुणे नदीच्या प्रवासातून थेट राजवाडय़ातच येत. येथे राजघराण्याचे वास्तव्य १९७५ पर्यंत होते. पण नंतर कम्युनिस्ट राजवटीत राजकुटुंबाची तेथून हकालपट्टी झाली. राजवाडा आजही सुस्थितीत आहे. त्याच्या आवारात फ्रा बंग बुद्धाचे देऊळ आहे. फा नाम्चाही नावाच्या राजाचा पुतळा आहे. दोन हजार वर्षांपूर्वी ख्मेर राजाने हा पुतळा भेट दिला होता. त्यानेच येथे थेरावडा बुद्ध धर्माची स्थापना केली. फ्रा बंग बुद्धाचे देऊळ बांधायला ३० वर्षे लागली असे म्हणतात. देवळाच्या दर्शनी भागात सोन्याचा मुलामा दिलेल्या वेगवेगळ्या बुद्धमूर्ती आहे. मंदिराच्या आतमध्ये रत्नजडित सोनेरी मखरावर बुद्ध विराजमान आहे.
राजवाडा तसा भव्यदिव्य नाही, पण त्यात तीन पिढय़ांची माहिती वेगवेगळ्या स्वरूपात पाहायला मिळते. राजघराण्यातील लोकांचे पोषाख, त्यांना मिळालेल्या भेटवस्तू, राज्याभिषेकाचे सिंहासन, शिलालेख असं बरंच काही तिथे पाहायला मिळतं. हिरव्यागार जंगलांमुळे या परिसरात वेगवेगळ्या प्रकारची झाडे आहेत. त्यामुळे वेगवेगळ्या झाडांच्या लाकडांवर कोरलेले ब्लॉक्स, समारंभाच्या वेळी दुमदुमणारे ब्राँझचे ड्रम्स, क्लॅरिनेटस वगैरे चीजवस्तू म्युझियममध्ये आहेत.
इथे असलेल्या हिस्ट्री म्युझियममध्ये पूर्वी आसपासच्या देशांतून इथे आलेले लोक, त्यांच्या जमातींचा पेहराव, दागदागिने राहणीमान, वेतकाम, हातमागावर कापड विणण्याचे कसब या सर्व गोष्टी चित्रांतून दाखवल्या आहेत.
इथला काँग शी फॉल हा १५० मीटर उंचावरून तीन-चार स्तरांवर कोसळणारा प्रपात वैशिष्टय़पूर्ण आहे. असे म्हणतात की एके काळी कोण्या बौद्ध भिक्षूने ध्यान करताना पाण्याचा आवाज ऐकला, कुतूहल म्हणून तो पाहावयास गेला आणि हा धबधबा पाहून आश्चर्यचकित झाला. इतक्या उंचीवरून धबधब्याचे पाणी वेगाने पडत असल्याने प्रत्येक पातळीवरील खडकांचे वेगवेगळे आकार तयार झाले आहेत.
माऊंट फुसी हा इथला सर्वात उंच डोंगर. या ठिकाणी नागदेवता व हुतात्म्यांची पूजा केली जाते. भरपूर पायऱ्या चढून आपण पॅगोडा पाहायला येतो. आत नेमीप्रमाणेच बुद्धाच्या मूर्ती, जुने साहित्य वगैरे गोष्टी आहेत. बरेच पर्यटक येथील डोंगरमाथ्यावर सूर्यास्त पाहण्यासाठी येतात. लुअंग प्रबंग येथे भरपूर वात् (देऊळ), बौद्ध देवालये आहेत. त्यामुळे सूर्योदय व सूर्यास्तावेळी भिक्षू प्रार्थना म्हणत भिक्षा घेण्यासाठी फिरत असतात. दिवसभरात जेवढी भिक्षा मिळेल तेवढय़ावरच ते गुजराण करतात.
सोळाव्या शतकातले वात शिएंग थाँग हे देऊळ राजाने बांधले होते. राजाचा राज्याभिषेक सोहळा येथेच होत असे. आता येथील लाकडी वास्तूत ते सिंहासन ठेवले आहे व ते भल्या मोठय़ा सोनेरी नागाने सुशोभित केले आहे. लाओमध्ये जंगल भरपूर असल्याने इथे लाकडाचे उत्पादन मोठय़ा प्रमाणावर आहे. त्यामुळे पूर्वीची सर्व देवळे लाकडाचीच असत. फ्रेन्च राजवट असल्याने इथल्या बांधकामामध्ये लाओ व फ्रेन्च स्थापत्याचा मिलाफ दिसून येतो.
वात शिएंग येथील आवारात लहानमोठी अनेक देवळे आहेत. त्यांच्या दर्शनी भागात लाकडावर अतिशय सुंदर कोरीव काम करून सोनेरी मुलामा दिलेला आहे. छतावर बौद्ध धर्मातील सूत्रे, कालचक्र चितारले आहे. आजुबाजूच्या भिंती बुद्धाच्या जीवनावरील चित्रांनी सजल्या आहेत.
वँग व्हिएंग हे पर्यटकांचे आवडीचे ठिकाण आहे. व्हिएतनाम येथील हो लाँग बे येथील समुद्रात असलेल्या कॅल्शिअमच्या डोंगराप्रमाणेच पण इथे हे डोंगर जमिनीवर आहेत. या डोंगरातून वाहणाऱ्या नाम् सांग नदीला चढउतार, वळणं असल्याने कायाक, टय़ुबिंग करणाऱ्यांना मजा येते.
व्हिअ‍ॅँटीन ही लाओची राजधानी. ती मेकॉँग नदीकिनारी असल्याने फा नाम राजाच्या काळात हे घडामोडींचे ठिकाण होते. येथील वात् लाओचे हे राष्ट्रीय प्रतीक मानले जाते. त्याच्या आवारात बरीच मंदिरे आहेत. संध्याकाळपासून मध्यरात्रीपर्यंत नदीकाठी वाहनांची रहदारी बंद असते. त्यावेळी हा परिसर रंगीबेरंगी कपडे, शूज्, पर्सेस्, फॅशनची दुकाने अशा दुकानांनी फुलून गेलेला असतो.
(नोव्हेंबर ते एप्रिल हा सीझन इथे भेट देण्यासाठी चांगला आहे. थायलंडहून इथे जाणं सोयीस्कर आहे.)
गौरी बोरकर – response.lokprabha@expressindia.com
