हा विनोद वाचून मी खूप हसले. हसता हसता एकदम थांबले. मनात आले, अरेच्चा! आम्हीही असेच करीत नाही काय? मला परवाची गोष्ट आठवली. रात्री दहा वाजता जवळच्या खेडय़ातून एका वर्षांच्या मुलीला ‘ताप चढलाय’ म्हणून मिळेल ते वाहन घेऊन आई-वडील आले होते. ‘‘तुमच्याशिवाय तिला कोणाचाच गुण येत नाही, म्हणून इथपर्यंत आलो!’’ हे वाक्य ऐकल्यावर माझा ‘स्व’ सुखावलाच. मी तिला तपासले. ताप खूपच होता. घसाही लाल झाला होता. मी तापाचे औषध आणि अँटिबायोटिक्स (जंतूनाशक औषध) लिहून दिले. म्हटले, ‘‘आता इतक्या रात्री तुम्हाला औषधे कुठे मिळणार?’’ आई हसली. म्हणाली, ‘‘आम्हाला औषधे घेण्याची गरजच पडत नाही.’’ मी आश्चर्याने विचारले, ‘‘म्हणजे?’’ ती म्हणाली, ‘‘तुमचा हात लागला की तिचा आजार पळतोच. तुम्ही दिलेली कोणतीच औषधे आम्ही कधी घेतली नाहीत.’’ मी चाट! गोंधळून मी फाइलची मागची पाने उलटली. ती मुलगी आत्तापर्यंत पाच वेळा माझ्याकडे आली होती. कधी संडास, उलटी, कधी सर्दी-खोकला, कधी ताप. तीन वेळा मी तिला अँटिबायोटिक्स लिहून दिली होती. आणि कोणतेही औषध न घेता ती मुलगी प्रत्येक वेळी बरी होत होती. या सगळय़ाचा अर्थ काय? मीही हातातली लाल टोपी हवेत जोरजोरात फिरवून ‘नसलेले’ जंतू मारण्यासाठी औषधे देत होते आणि माझ्या ‘हाताला आलेला गुण’ पाहून ‘आपण अगदी चोख काम करतोय,’ अशी स्वत:ची पाठ थोपटून घेत होते.
आजारांची अनेक कारणे असतात. जंतुसंसर्ग हे त्यातील एक मुख्य कारण! हे न दिसणारे जंतू दोन प्रकारचे असतात. एक विषाणू (Virus) आणि दुसरे जिवाणू (Bacteria). गोवर, कांजिण्या, गालगुंड, फ्लू हे विषाणूंमुळे होतात. परंतु त्याचबरोबर स्पष्टपणे न कळणारे इतरही आजार असतात. त्यांची लक्षणे म्हणजे ताप, सर्दी, खोकला, कधी अंग दुखतंय, डोकं दुखतंय, कधी जुलाब-उलटय़ा.. वगैरे वगैरे. विषाणूंमुळे होणाऱ्या आजारावर रामबाण असं औषध नाही. बहुतेक आजार चार-पाच दिवसांत नैसर्गिकरीत्याच बरे होतात. आम्ही गमतीने म्हणतो, ‘‘औषध दिले नाही तर सर्दी सात दिवसांत बरी होते आणि दिले तर आठवडय़ात!’’ ही सर्दी विषाणूंमुळे होणारी!
जिवाणूंमुळेही अनेक आजार होतात- टाइफॉईड, मेंदूज्वर, हगवण, गळू होणे अशासारखे. परंतु त्याचबरोबर वैशिष्टय़पूर्ण लक्षणे नसलेले इतरही अनेक आजार जिवाणूंमुळे होतात. त्यांची लक्षणेही ताप, सर्दी, खोकला, धाप, अंग दुखणे, डोके दुखणे, जुलाब, उलटय़ा अशीच असतात. हे आजार कधी कधी गंभीर स्वरूप धारण करतात आणि मृत्यूलाही कारणीभूत होतात. या आजारांवर अँटिबायोटिक्सचा उपयोग केला तर ते चुटकीसरशी बरेही होतात.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
