|| सुजाता राणे
‘सावळ्या चाहुलीचा झिम्मा’ हे महावीर जोंधळे यांनी लिहिलेले ललितलेखन स्वरूपाचे पुस्तक. प्रस्तावनेत प्रा. रूपाली शिंदे यांनी वापरलेली ‘विमुक्त ललित गद्य’ ही संकल्पना या लेखनासाठी जास्त योग्य वाटते. या पुस्तकामध्ये लेखकाने भूतकाळ आणि वर्तमानकाळ या दोन काळांच्या संदर्भात आपल्या गावातील बालपणीच्या आठवणींच्या आधारे निसर्ग आणि माणसाचे नाते उलगडून दाखवले आहे. पावसाच्या काळ्या ढगांपासून सावळ्या विठ्ठलापर्यंतचा जाणीव व नेणीव यांच्यादरम्यानचा तरल प्रवास म्हणजे हा लेखसंग्रह होय. पावसाच्या आगमनाने पुस्तकाची सुरुवात होते. यातील स्त्री ‘खूप कोसळावे वाटते बयाबाई’ म्हणत साक्षात् विठ्ठलालाच ‘विठ्ठला, एकदा तरी रुक्मिणीशी नेमकं काय बोलायचे ते बोलून घे. बाईच्या काळजाला जन्म देणारीचे बोल माहीत असतात म्हणून सांगितलं. विठ्ठला, रुक्मिणीचा विचार घे. काळ्या ढगात तुझ्याआधी आम्हाला दिसते ती रुक्मिणी!’ अशी विठ्ठलाशी संवाद साधते आहे. ही स्त्री शेताचा, मातीचा, पावसाचा, निसर्गाचा परस्परांशी असणारा घनिष्ठ संबंध जाणते. या लिखाणात ग्रामीण स्त्रीचे मातृत्व, सासू-सुनेचे संबंध, पतीबरोबरचे नाते आणि या समग्र संसार प्रपंचात असूनही विठ्ठलाशी चाललेला वाद-संवाद, सामाजिक- सांस्कृतिक व्यवस्थेतील तिचे स्थान असे अंतर्बाह्य विविध पदर उलगडून दाखवले आहे. बोलण्याची गरज पूर्ण करण्यासाठी घराच्या खिडकीपासून ते झाडावर बसलेल्या पाखरांपर्यंत कोणाशीही संवाद साधण्यासाठी चाललेली या स्त्रियांची तगमग दिसून येते.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
