मानवी समाजात रुजलेल्या धारणांचे धागे उलगडताना उपलब्ध लिखित साधने, भौतिक साधने, मौखिक परंपरा तसेच परंपरागत जपल्या गेलेल्या सामूहिक स्मृती अशी विविध साधने तपासावी लागतात. ही साधने अभ्यासताना वस्तुनिष्ठ साधनचिकित्सेच्या दृष्टीने निर्माण केलेल्या संशोधन पद्धतींच्या आधारे इतिहासाचा अभ्यासक भूतकाळातील घडामोडींचा उलगडा करत असतो. इतिहासलेखन हे मुळातच उत्क्रांत होत जाणारं शास्त्र असल्याने उपलब्ध होत जाणारे अनेक प्रकारचे पुरावे आणि त्यांची साकल्याने केलेली चिकित्सा यांचा ताळेबंद गवसतो त्या स्वरूपात स्वीकारणे हे इतिहासाच्या विद्यार्थ्यांचे व वाचकांचेही मुख्य कर्तव्य असायला हवे. अशा धारणांचा अभ्यास करताना घटना अगर व्यक्तींची प्रकृती अनेकदा गुंतागुंतीची किंवा परस्परविसंगत असते. अनेकदा बदलत्या मूल्यव्यवस्थेनुसार काळानुरूप या प्रकृती व त्यांविषयीचे आकलन व धारणा यांचे संदर्भ गुंतागुंतीचे होत जातात. अशा वेळी संबंधित घटना, व्यक्ती किंवा तत्त्वाविषयीच्या धारणांचे पदर वेगळे करून ते पदर त्या त्या काळातील व्यवस्थांच्या व मूल्यव्यवस्थेच्या पटलावर काळजीपूर्वक उलगडून दाखवावे लागतात.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
