पडसाद: उल्लेखनीय इंदौर

महत्त्वाच्या विषयाला वाचा फोडली

‘लोकरंग’ (३१ डिसेंबर)मधील माधव गाडगीळ यांचा ‘गजराजाचा पहावा प्रताप’ हा लेख वाचला. लेखकाने या अभ्यासपूर्ण आणि अनुभवसंपन्न लेखात अत्यंत महत्त्वाचे मुद्दे मांडले, ते खूप भावले. स्वीडन, नॉर्वे देशांप्रमाणे आता आपणही वन्यजीवविषयक धोरण ठेवायला हवे, हे पूर्णत: पटते. मी अमरावती जिल्ह्यातील एका शेतकरी कुटुंबातील आहे. आमची शेती आहे. आज शेतकऱ्यांना हत्ती, गवे, रानडुकरे, हरिण, नीलगायी (विदर्भात रोही म्हणतात), वानरे यांचा प्रचंड उपद्रव होतो. या प्राण्यांच्या उपद्रवामुळे विदर्भातील कॉर्प पॅटर्न पूर्णत: बदलावा लागला. ज्वारी, बाजरी, मग, उडीद, चवळी, जवस यांसारखी पिके आता घ्यायची पूर्णत: बंद झाली. वन्यजीवांमुळे केवळ विदर्भातच वर्षांला शंभराच्या वर माणसे प्राणास मुकल्याच्या बातम्या वर्तमानपत्रांतून येतात. प्रत्यक्षात किती लोक जीव गमावत असतील देव जाणे!

यंदा डुकरांनी आमच्या शेतातील तुरीचे जवळपास १० क्विंटल इतके नुकसान केले. रु. ७०,०००/- फस्त! यामुळे रात्रंदिवस राखणदारीचा खर्च वाढला तो वेगळा. डुकरे पेरलेले दाणेसुद्धा उकरून खातात, नासधूस करतात. तसेच हरणांचे कळप उगवलेली कोवळी रोपे फस्त करतात. त्यामुळे पेरणीनंतर किमान महिनाभर शेतात रात्रंदिवस राखण ठेवणे भाग पडते. डुकरे तर तारेच्या कंपाऊंडखालून शेतात घुसतात आणि हरिण त्यावरून उडय़ा मारून नासधूस करतात. मी कोल्हापूर जिल्ह्यात होतो. तेथील राधानगरी धरणाच्या परिसरातील शेकडो एकर जमीन मला पडीक दिसली. चौकशी केल्यावर कळले की, रानगव्यांच्या उपद्रवामुळे हे घडले. आज शेतकरी उद्ध्वस्त होण्यामध्ये वन्यप्राण्यांचा उपद्रव हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. तरीही शासनकर्ते याकडे अजिबात लक्ष देत नाही. शेतकरी संघटनासुद्धा हा मुद्दा रेटण्यात कमी पडतात. लेखकाने या विषयाला आपल्या शास्त्रीय अध्ययनातून, अनुभवातून वाचा फोडली, याबद्दल त्यांचे आभारच मानावे लागतील.-डॉ. अरुण मानकर, नागपूर</strong>