‘शहाणपण’, ‘चातुर्य’, ‘उमज’, ‘ज्ञान’ हे शब्द आणि त्यांचा आविष्कार आपल्या चारित्र्याचे केंद्रबिंदू ठरावेत अशी बहुतांश लोकांची इच्छा असते. या संकल्पनांची निश्चित आणि नेमकी व्याख्या करणे कठीण. पण आपल्याला त्यांचा प्रत्यय आला, अनुभव आला की आपल्याला त्या जाणवतात. आणि ज्या व्यक्तीच्या सान्निध्यात, तिच्या वागण्या/ बोलण्या/ ऐकण्या/ विचार करण्यावरून आपल्याला त्या जाणवतात, त्या व्यक्तीबद्दल आपल्याला विलक्षण आदर वाटतो/ आकर्षण वाटते/ कुतूहल वाटते/ अचंबाही वाटतो. या संकल्पनांमध्ये आणि त्यांच्या आविष्कारामध्ये काही मूलभूत प्रक्रिया दडलेल्या आहेत असे मानसशास्त्रज्ञांचं मत आहे. अशा व्यक्ती म्हणजेच प्रज्ञावंत. थोडक्यात, ही ६्र२ी व्यक्ती काही विशिष्ट गुणांनी बहरलेल्या मानसिकतेची असते. ज्ञान, अनुभव, प्रगल्भता आणि सखोल दृष्टिकोनातून समजून घेण्याची क्षमता असणारे.. आयुष्यातील अशाश्वततेकडे, अनिश्चिततेकडे, आव्हानांकडे, सुख-दु:खांकडे सहिष्णु नजरेतून पाहणारे.. त्यात विसंगती आढळल्यास विचलित न होता त्यातून उद्भवणाऱ्या संभाव्य परिणामांचा कयास लावून ते स्वीकारण्याचे धाडस दाखविणारे, आपला समतोल शक्यतो न ढळू देणारे, आणि कधी ढळल्यास तो पुन्हा कसा प्रस्थापित करता येईल यासाठी सक्रियरीत्या झटणारे, सकारात्मकता वा नकारात्मकता या दोन टोकांमध्ये लटकत राहण्यापेक्षा वस्तुनिष्ठ धोरणं, विचार, निर्णय अवलंबणारे, काही परिस्थितीतील टोकाच्या भावनांची स्वाभाविकता ओळखून त्या डावलण्यापेक्षा त्यांचा सन्मानपूर्वक स्वीकार करून, त्यांतून योग्य तो बोध घेऊन आयुष्य उमेदीने जगणारे- ते प्रज्ञावंत!
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
