बहारदार शैलीचा कॅनव्हास

मग शिरीष पै, शांताबाई, सरोजिनीबाई आणि शंकर वैद्या ही मराठी मनांची दैवतं गाभारा सोडून उषाताईंचे मित्र म्हणून भेटतात. मनातच, पूर्ण नीरवतेतच वाचाव्या अशा ग्रेस-कवितांशी हृदयसंवाद होतो. काही तरी समजल्याचा आभास निर्माण होतो.

आणखी वाचा

“अंकिता आणि आमचे दाजी…”, वैभव चव्हाणने ‘कोकण हार्टेड गर्ल’बरोबरचे शेअर केले फोटो; नेटकरी म्हणाले, “विश्वास बसत नाही…”

१६ नोव्हेंबर पंचांग: कृतिका नक्षत्रात मेषला शुभ दिवस,…

आंतरधर्मीय विवाहामुळे सैफ अली खानला मिळाल्या होत्या धमक्या; स्वतः खुलासा करत म्हणालेला, “आमच्या घराजवळ…”

भुवनेश्वरी आणि चारुलताच्या गोंधळात अक्षराच वेडी ठरणार; नेटकरी म्हणाले, “शिक्षिका असून सुद्धा…”

चांगले वागण्याचे नाटक करून डॅडींचा सूर्याला फसविण्याचा प्लॅन; प्रोमो पाहताच नेटकरी म्हणाले, “तुमचं पोरगं आणि तुम्ही…”

बालमैफल : शेअरिंगची गंमत

विज्ञानव्रती

पडसाद : हा तर बुद्धिभेद

हेही वाचा…विळखा काजळमायेचा!

षांताराम पवारांच्या ‘त्रिकाल’ कविता आणि मुखपृष्ठावरची चित्रकविता, तुमच्या-आमच्या संवेदनांचा एक्सरे काढणाऱ्या श्रीधर तिळवेंना न पाठवलेलं पत्र, भाजी-आमटीत मीठ भुरभुरवताना दांडीयात्रावाल्या म्हाताऱ्याची आठवण काढणाऱ्या धीरूबेनच्या, तळठाव नसलेल्या विहिरीच्या, स्वयंपाकघराच्या कविता अशी साहित्यसफर पुढे जाते. तुरुंगातही हास्यातून चांदणं सांडणाऱ्या प्रमिलाताई दंडवते, काव्य- कला- साहित्य- संगीत साऱ्यांत पारंगत असणारी सुबक वासंती, बहुनिष्ठ मैत्रीवाल्या बन्सीधर निर्मलाबाई, गाण्यांच्या चालींची अकरावी दिशा शोधणारे यशवंत देव, जिज्ञासूंना ‘शब्दानंद’ देणाऱ्या सत्त्वशीला सामंत, अद्भुत ओलंचिंब वातावरण कॅनव्हासवर बंदिस्त करणारा सुरेश गायकर वगैरे असामान्य मंडळींशी उषाताई आपली ओळख करून देतात.

ती ओळख केवळ तोंडओळख नाही. त्या नृत्य- नाट्य- चित्रांचे बारकावे, मोठेपणा, सौंदर्य यांचं रसग्रहण उषाताई आपल्याला शिकवतात. जोडचित्राचा शेवट आणीबाणीच्या क्लेशकारक काळाच्या शब्दचित्राने होतो. काव्य- शास्त्र- कलेच्या रम्य स्वप्नात अचानक भयस्वप्न सुरू होतं. जागेपणीही पिच्छा पुरवतं. हे एका समर्थ कवयित्रीने लिहिलेलं गद्या आहे. त्याचा गाभा काव्यमयच आहे. ‘प्लेगच्या साथीतलं पुंगीवाल्याने ओस पाडलेलं गाव’, ‘तंतुवाद्यासारखं अत्यंत संवेदनशील असलेलं बापटांचं मन’, ‘मनातल्या फुलाची पाकळीपाकळी उमलून परिमळत राहायची’… अशा सुंदर वाक्यांची या पुस्तकात रेलचेल आहे. हट्टाग्रही, चुंफून, धुमसून, अभ्यासाचा झक्कू अशा हटके शब्दांनी या कोलाजला दागिने घातले आहेत. या पुस्तकाला सतीश भावसारांनी सुरेख सजवलं आहे.

हेही वाचा…आम्ही डॉक्युमेण्ट्रीवाले: आनंददायी दृश्य-व्यायाम

‘कोलाज’ वाचताना वि. द. घाट्यांचं ‘दिवस असे होते’, शांताबाई शेळकेंचं ‘वडीलधारी माणसें’ वगैरे प्रभावी पुस्तकांची आठवण येते. या पुस्तकात उषाताई स्वत:बद्दल फारसं बोलत नाहीत, पण लेखांतून त्यांचं व्यक्तिमत्त्व समजत जातं. त्यांचं बालपण, मैत्रिणी, मराठी साहित्यातल्या नामवंतांशी असलेलं मैत्रीचं नातं, अनेक चळवळींशी नातं जुळवणारा त्यांचा सत्यशोधक स्वभाव हे सारं जवळून बघायला मिळतं. हे पुस्तक हा उषाताईंच्या आत्मचरित्राचा नकळत लिहून झालेला, संग्रही ठेवून पुन्हा पुन्हा आस्वादावा असा तुकडा आहे. हा कोलाज आहे. त्याचा प्रत्येक भाग वेगळ्या रंगछटा दाखवतो. त्यांचा एकत्रित परिणाम मोहून टाकतो. पण ती एका मोठ्या भित्तिचित्राची चुणूक आहे हेही जाणवत राहतं. ते संपूर्ण, भव्य भित्तिचित्र पाहायची ओढ लागते. त्यासाठी उषाताईंनी आता आत्मचरित्र लिहायचं मनावर घ्यावं आणि तो सुंदर अनुभव वाचकांना द्यावा. ‘कोलाज’, – उषा मेहता, मॅजेस्टिक प्रकाशन, पाने-३४२, किंमत-५०० रुपये.ujjwalahd9@gmail.com