अभय कुलकर्णी
पुण्याचे जोडशहर असलेल्या पिंपरी-चिंचवडमध्ये साधारण सात-आठ वर्षांपूर्वी एक सर्वेक्षण सुरू होते. संतांची भूमी, औद्याोगिक नगरी, गावपण जपलेले शहर, कॉस्मोपॉलिटन सिटी अशी ओळख असलेले पिंपरी-चिंचवड गेल्या पंचवीस वर्षांत मोठ्या प्रमाणात विकसित झाले. प्रशस्त रस्ते, उड्डाणपूल, ग्रेडसेपरेटर्स, उद्याने पंचतारांकित औद्याोगिक वसाहती, नवी रहिवासी उपनगरे, मेट्रो यांमुळे अनेकांनी वास्तव्यासाठी पिंपरी-चिंचवडची निवड केली. तथापि, सर्वेक्षणामध्ये ‘वास्तव्यासाठीचे सर्वोत्तम शहर असे तुम्ही म्हणाल का?’ या प्रश्नावर येणारा प्रतिसाद मात्र चक्रावून टाकणारा होता. जीवन समृद्ध बनविणाऱ्या सांस्कृतिक पर्यावरणाचा अभाव येथे तीव्रतेने जाणवतो आहे, असे मत बहुतांश नागरिकांनी नोंदविले. पायाभूत सुविधांच्या विस्तारात सांस्कृतिक पर्यावरणाचा मुद्दा निसटून जातो आहे, असे त्या वेळी प्रकर्षाने जाणवले होते. असे का, याचा विचार केल्यावर साहजिकच लक्षात येत होते, की जगण्याचा वेग वाढला, की त्याचे कंगालीकरण अत्यंत वेगाने होते. कोणत्याही कृतीसाठी लागणाऱ्या स्वस्थतेच्या अभावी त्या कृती करणेही निरस वाटू लागते. याचा साहजिक परिणाम म्हणजे, भौतिक सुखे हात जोडून उभी असतानाही जगण्यातील रस लुप्त होतो. अशा अवस्थेत नाट्य, संगीत, साहित्य, कलांचा आस्वाद घेण्याऐवजी त्यांचा उपभोग घेतला जातो. यापोटी जन्म घेणारी संस्कृती केविलवाणी असते. जीवनाच्या उन्नत अवस्थेसाठी संस्कृती हा शब्द वापरला जातो खरा, परंतु ही उन्नतावस्था प्राप्त होण्यासाठी त्याला अनुकूल आणि पोषक परिस्थिती निर्माण करावी लागते. त्यासाठी लागणारा अवकाश उपलब्ध करून द्यावा लागतो आणि नव्या पिढीला हवा असणारा उत्सवही त्यात ठासून भरलेला असावा लागतो. ‘राष्ट्रीय पुस्तक न्यासा’च्या वतीने १४ ते २२ डिसेंबरदरम्यान संपन्न होत असलेल्या दुसऱ्या ‘पुणे पुस्तक महोत्सव’चे वैशिष्ट्य हे त्यात असलेले उत्सवी वातावरण हेच आहे. परीटघडीच्या विद्वानांनी गांभीर्याने चर्चेचे घडे भरावेत आणि त्याच्या वाटेला आपण जायलाच नको, अशी मानसिकता इतरांची होणार नाही, याची पुरेपूर काळजी ‘पुणे पुस्तक महोत्सव’ने घेतलेली आहे.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
