देशाने १९८८ साली अतिवृष्टीचे वर्ष अनुभवल्यानंतर यंदा पुन्हा एकदा असेच घडण्याची चिन्हे आहेत. देशात पावसाळ्याच्या पहिल्या दोन महिन्यांत १७ टक्के जास्त पाऊस पडला असून, पुढील दोन महिनेसुद्धा मोठय़ा पावसाचे जाण्याची शक्यता वर्तविण्यात आली आहे. त्यामुळे २५ वर्षांनंतर देश पुन्हा एकदा अतिवृष्टीला सामोरा जात आहे. विशेष म्हणजे धो-धो पावसाचा प्रदेश असलेल्या ईशान्य भारतावर अवकृपा झालेली असतानासुद्धा देशात इतरत्र पडलेल्या प्रचंड पावसामुळे हे चित्र निर्माण झाले आहे.
या हंगामात देशात पहिल्या दोन महिने सलग पावसाचाच काळ राहिला. आतापर्यंत सरासरीच्या ११७ टक्के इतका पाऊस झाला आहे. विशेष म्हणजे जास्त पावसासाठी ओळखल्या जाणाऱ्या ईशान्य भारतात पावसाने ओढ दिली आहे. तिथे पहिल्या दोन महिन्यांत सरासरीच्या केवळ ६७ टक्के इतकाच पाऊस पडला. तरीसुद्धा देशाच्या इतर भागात पडलेल्या जोरदार पावसामुळे ही कमी भरून काढून पावसाचा आकडा सरासरीच्या पलीकडे नेला आहे. हवामान विभागाने दोनच दिवसांपूर्वी पुढील दोन महिन्यांच्या पावसाचा अंदाज जाहीर केला. त्यानुसार, या काळात सरासरीच्या तब्बल ९६ टक्के पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. या काळात पावसावर ‘एल-निनो’ या प्रतिकूल घटकाची वक्रदृष्टी राहण्याची शक्यता नगण्य आहे. त्यामुळे हा अंदाज प्रत्यक्षात उतरण्याचीच दाट शक्यता आहे. परिणामी देशात सरासरीपेक्षा किमान १० टक्के जास्त पाऊस निश्चित पडेल, असे हवामानतज्ज्ञ सांगत आहेत.
महाराष्ट्र आघाडीवर
* पावसाच्या दृष्टीने पहिल्या दोन महिन्यांत महाराष्ट्र आघाडीवर आहे. विदर्भात तो सरासरीच्या दुप्पट पडला आहे. याचबरोबर मराठवाडय़ात या दोन महिन्यांत १४६ टक्के पाऊस पडला आहे.
* मध्य महाराष्ट्र १४१ टक्के, तर कोकणात १४५ टक्के पाऊस पडला आहे. गेल्या काही वर्षांत, अगदी २००५ व २००६ या वर्षांतही इतका पाऊस पडलेला नाही. त्या दृष्टीने महाराष्ट्रासाठीसुद्धा हे वर्ष अपवादात्मक ठरले आहे.
४० वर्षांत आठ दुष्काळाची, तीन अतिवृष्टीची
१९७२ च्या दुष्काळानंतरचा इतिहास पाहिला तर या काळात चांगल्या पावसाच्या वर्षांपेक्षा दुष्काळी वर्षेच जास्त पाहायला मिळतात. गेल्या ४० वर्षांपैकी आठ वर्षे देशासाठी दुष्काळी ठरली आहे. याउलट अतिवृष्टी झालेल्या वर्षांची संख्या केवळ तीन आहे. यापूर्वी भारतात १९८८ हे अतिवृष्टीचे वर्ष ठरले होते. त्या वर्षी देशात सरासरीपेक्षा १८ टक्के जास्त पाऊस पडला. त्यानंतरच्या काळात २००२, २००४ व २००९ या तीन वर्षांत दुष्काळ पडला. त्यापैकी २००२ व २००९ या वर्षांचे दुष्काळ भारताच्या इतिहासातील भीषण असे होते. मात्र, १९८८ नंतर देशात एकदाही अतिवृष्टीचे वर्ष उजाडलेले नाही.
