विदर्भातील पिंपळीच्या शेतीला रोगाचा प्रादूर्भाव झाल्याने आयुर्वेदिक औषध निर्मिती कंपन्यांनी आता दर्जेदार पिंपळीसाठी कोकणाच्या दिशेने धाव घेतली आहे. यामध्ये प्रसिद्ध डाबर कंपनीने कोकण कृषी विद्यापीठाच्या माध्यमातून पिंपळीच्या व्यवसायिक
लागवडीसाठी प्रयत्न सुरू केला असून दापोलीत एका प्रशिक्षण वर्गात पिंपळी उत्पादन खरेदीची हमीही दिली आहे. पिंपळी ही एक महत्त्वाची वनौषधी असून चेतनापेशीमध्ये औषधाचा अंश पोचवण्यासाठी सर्व आयुर्वेदीक औषधांमध्ये तिचा वापर केला जातो. या गुणधर्मामुळेच राष्ट्रीय औषधी वनस्पती महामंडळाने या वनौषधीची बाजारातील मागणी वार्षकि शंभर टन असल्याचे यापूर्वीच जाहीर केले आहे. त्यामुळे सध्या घाऊक बाजारात पिंपळीचा प्रतिकिलो दर पाचशे ते आठशे रूपये आहे. विशेष म्हणजे या वनौषधीच्या लागवडीला महाराष्ट्राचे हवामान पोषक असून देशात याचे सर्वाधिक उत्पादन राज्यातील विदर्भात घेतले जाते. सध्या
तेथील पिंपळीच्या व्यवसायिक शेतीला रोगाचा प्रादूर्भाव झाला असून त्यामुळे पिंपळी उत्पादनावर दुष्परिणाम होऊ लागला आहे. कोकणात जंगलांमध्ये ही वनौषधी आढळत असली तरी तिची व्यवसायिक लागवड अद्याप झालेली नाही. शेतीतल्या या नव्या नगदी पिकाची ओळख कोकणातील शेतकऱ्यांना व्हावी, यासाठी डाबर कंपनीने आता सीएसआर अंतर्गत कोकणात पिंपळी लागवड प्रसार कार्यक्रम हाती घेतला आहे. या अनुषंगाने कंपनीने कोकण कृषी विद्यापीठाच्या सहकार्याने दापोलीतील वनशास्त्र महाविद्यालयात शेतकऱ्यांसाठी नुकताच पिंपळी शेती प्रशिक्षण वर्ग आयोजित केला होता.
या प्रशिक्षण वर्गात कोकण कृषी विद्यापीठाचे विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. संजय भावे, वनशास्त्र महाविद्यालयाचे अधिष्ठाता डॉ. सतीश नारखेडे, डॉ. अजय राणे, डॉ. विजय मोरे, विनोद म्हैस्के आदींसह डाबर कंपनीचे प्रतिनिधी रामा मारनर आणि संदपिं गाजरे यांनी शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन केले. यावेळी रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग जिल्ह्यासह गोव्यातील शेतकरीही सहभागी झाले होते.
सावलीमध्ये वाढणारी पिंपळी नारळ, सुपारीच्या बागांमध्ये आंतरपीक म्हणून घेणे शक्य असून एका गुंठय़ातून ३० ते ८० किलो वाळलेली पिंपळीमिळते. पिंपळीची लागवड मार्च-एप्रिलमध्ये केली जाते. विडय़ाची पाने आणि काळी मिरी यांच्या कुळातील या
वनस्पतीची फळे लागवडीनंतर आठ महिन्यात म्हणजेच नोव्हेंबर, डिसेंबरमध्ये काढणीस तयार होतात. स्वच्छतेची काळजी घेऊन ती सुकवल्यास पिंपळीचा दर्जा राखता येतो, अशी माहिती या वर्गात देण्यात आली. या प्रशिक्षण वर्गानंतर रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग आणि गोव्यात एकूण सात गावांमध्ये पिंपळीची लागवड करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. येथे उत्पादित झालेला कृषीमाल बाजारभावाप्रमाणे खरेदी करण्याची हमीही कंपनीतर्फे शेतकऱ्यांना यावेळी देण्यात आली.
लागवडीसाठी प्रयत्न सुरू केला असून दापोलीत एका प्रशिक्षण वर्गात पिंपळी उत्पादन खरेदीची हमीही दिली आहे. पिंपळी ही एक महत्त्वाची वनौषधी असून चेतनापेशीमध्ये औषधाचा अंश पोचवण्यासाठी सर्व आयुर्वेदीक औषधांमध्ये तिचा वापर केला जातो. या गुणधर्मामुळेच राष्ट्रीय औषधी वनस्पती महामंडळाने या वनौषधीची बाजारातील मागणी वार्षकि शंभर टन असल्याचे यापूर्वीच जाहीर केले आहे. त्यामुळे सध्या घाऊक बाजारात पिंपळीचा प्रतिकिलो दर पाचशे ते आठशे रूपये आहे. विशेष म्हणजे या वनौषधीच्या लागवडीला महाराष्ट्राचे हवामान पोषक असून देशात याचे सर्वाधिक उत्पादन राज्यातील विदर्भात घेतले जाते. सध्या
तेथील पिंपळीच्या व्यवसायिक शेतीला रोगाचा प्रादूर्भाव झाला असून त्यामुळे पिंपळी उत्पादनावर दुष्परिणाम होऊ लागला आहे. कोकणात जंगलांमध्ये ही वनौषधी आढळत असली तरी तिची व्यवसायिक लागवड अद्याप झालेली नाही. शेतीतल्या या नव्या नगदी पिकाची ओळख कोकणातील शेतकऱ्यांना व्हावी, यासाठी डाबर कंपनीने आता सीएसआर अंतर्गत कोकणात पिंपळी लागवड प्रसार कार्यक्रम हाती घेतला आहे. या अनुषंगाने कंपनीने कोकण कृषी विद्यापीठाच्या सहकार्याने दापोलीतील वनशास्त्र महाविद्यालयात शेतकऱ्यांसाठी नुकताच पिंपळी शेती प्रशिक्षण वर्ग आयोजित केला होता.
या प्रशिक्षण वर्गात कोकण कृषी विद्यापीठाचे विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. संजय भावे, वनशास्त्र महाविद्यालयाचे अधिष्ठाता डॉ. सतीश नारखेडे, डॉ. अजय राणे, डॉ. विजय मोरे, विनोद म्हैस्के आदींसह डाबर कंपनीचे प्रतिनिधी रामा मारनर आणि संदपिं गाजरे यांनी शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन केले. यावेळी रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग जिल्ह्यासह गोव्यातील शेतकरीही सहभागी झाले होते.
सावलीमध्ये वाढणारी पिंपळी नारळ, सुपारीच्या बागांमध्ये आंतरपीक म्हणून घेणे शक्य असून एका गुंठय़ातून ३० ते ८० किलो वाळलेली पिंपळीमिळते. पिंपळीची लागवड मार्च-एप्रिलमध्ये केली जाते. विडय़ाची पाने आणि काळी मिरी यांच्या कुळातील या
वनस्पतीची फळे लागवडीनंतर आठ महिन्यात म्हणजेच नोव्हेंबर, डिसेंबरमध्ये काढणीस तयार होतात. स्वच्छतेची काळजी घेऊन ती सुकवल्यास पिंपळीचा दर्जा राखता येतो, अशी माहिती या वर्गात देण्यात आली. या प्रशिक्षण वर्गानंतर रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग आणि गोव्यात एकूण सात गावांमध्ये पिंपळीची लागवड करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. येथे उत्पादित झालेला कृषीमाल बाजारभावाप्रमाणे खरेदी करण्याची हमीही कंपनीतर्फे शेतकऱ्यांना यावेळी देण्यात आली.
