प्रफुल्ल पटेल आणि भाजप दोघांची कसोटी!

गेल्या लोकसभा निवडणुकीत विदर्भात भाजपने एकहाती यश मिळविले. पण त्यानंतर लगेचच झालेल्या भंडारा आणि गोंदिया जिल्हा परिषदा तसेच लोकसभा पोटनिवडणुकीत भाजपला या मतदारसंघात पराभव स्वीकारावा लागला. गेल्या वर्षी पोटनिवडणुकीत मिळालेल्या यशाने राष्ट्रवादी काँग्रेसचे नेते प्रफुल्ल पटेल यांना बळ मिळाले असून, हा मतदारसंघ कायम राखण्यावर प्रफुल्लभाईंचा प्रयत्न आहे. दुसरीकडे, पोटनिवडणुकीतील पराभवाचे उट्टे काढण्याकरिता भाजप सज्ज झाला आहे.

गेल्या वर्षी भंडारा-गोंदिया मतदारसंघात झालेल्या पोटनिवडणुकीत राष्ट्रवादीचे मधुकर कुकडे विजयी झाले होते. कुकडे यांच्या विजयात माजी खासदार नाना पटोले यांची भूमिका महत्त्वाची ठरली होती. भाजपचा पराभव करण्याकरिता राष्ट्रवादी, काँग्रेससह सारे विरोधक एकटावले होते. कुकडे हे पोटनिवडणुकीत विजयी झाले असले तरी त्यांना आगामी निवडणुकीत उमेदवारी मिळणार नाही हे स्पष्ट आहे. प्रफुल्ल पटेल स्वत: की तेव्हा त्यांची पत्नी वर्षांबेन हे राष्ट्रवादीचे उमेदवार असतील. ‘पोटनिवडणुकीत राष्ट्रवादीला विजय मिळाला असला तरी लोकसभा निवडणुकीत भाजपचाच खासदार निवडून येईल,’ असा विश्वास मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी व्यक्त केला आहे.

विदर्भाने भाजपला साथ दिली असली तरी गेल्या लोकसभा आणि विधानसभा निवडणुकांनंतर झालेल्या भंडारा आणि गोंदिया या दोन्ही जिल्हा परिषदांमध्ये भाजपला सत्ता गमवावी लागली होती. गेल्या वर्षी लोकसभेच्या पोटनिवडणुकीत भाजपच्या पदरी पराभव आला. शेतकऱ्यांची नाराजी आणि माजी खासदार नाना पटोले यांनी इतर मागासवर्गीयांवर भाजपकडून झालेला अन्यायाचा मुद्दा तापविला होता. आता लोकसभा निवडणुकीत हा मतदारसंघ कायम राखण्याचे राष्ट्रवादीपुढे आव्हान असेल. माजी खासदार नाना पटोले यांनी पोटनिवडणुकीत राष्ट्रवादीला मदत केली होती. पटोले आता प्रफुल्ल पटेल यांना अशीच मदत करतील का, यावरही चित्र अवलंबून असेल.

२०१४ मध्ये लोकसभेची निवडणूकजिंकणारे पटोले आता विरोधी पक्षात असल्याने त्यांच्या इतका सक्षम ओबीसी नेता सध्या भाजपकडे नाही, मोदींची लाटही नाही उलट त्यांच्याविषयी नाराजी आहे. मात्र, राज्याचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी याचे या मतदारसंघावर लक्ष आहे. संघ आणि पक्षाची संघटनात्मक शक्ती हे येथे पक्षाचे बळ आहे. याशिवाय पटोले यांना धडा शिकवण्यासाठी कोणत्याही परिस्थितीत ही जागा जिंकायचीच, असा निर्धार भाजपने केल्याने पक्ष या वेळी सर्व शक्ती पणाला लावण्याची शक्यता आहे. दुसरीकडे राष्ट्रवादीचे नेते व राज्यसभा सदस्य प्रफुल्ल पटेल पराभवानंतरही मतदारांच्या संपर्कात असून पाच वर्षांत त्यांनी संघटनात्मक पातळीवरही लक्ष दिले आहे. काँग्रेससोबत झालेली युती त्यांच्या पथ्यावर पडणारी आहे. पटेल सध्या राज्यसभेवर असल्याने ते स्वत: लढणार की त्यांच्या पत्नीला संधी देणार, याबाबत उत्सुकता आहे. दुसरीकडे ही जागा काँग्रेसकडे नसल्याने या पक्षाचे नेते, खुद्द पटोले राष्ट्रवादीला मनापासून साथ देणार का, हा प्रश्न आहे. पटेल-पटोले यांच्यातील वाद संपल्याचे हे दोन्ही नेते जाहीरपणे सांगत असले तरी प्रत्यक्षात तसे चित्र नाही. पोटनिवडणुकीत पक्षाचा उमेदवार नसतानाही पटोले यांनी भाजपचा पराभव करण्यासाठी राष्ट्रवादीला मदत केली होती.

मतदारसंघात कुणबी व पोवार समाजाचे प्राबल्य आहे. भाजप-काँग्रेसने यापैकी एका समाजाला उमेदवारी दिली, तर दुसरा विरोधात जातो असे चित्र निवडणुकीत नेहमीच दिसून येते. शिवसेनेचे माजी आमदार रमेश कुथे यांनी अलीकडेच भाजपमध्ये प्रवेश केला. ते कुणबी समाजाचे आहेत. हेमंत पटले, आमदार डॉ. परिणय फुके, डॉ. खुशालचंद्र बोपचे यांची नावे भाजपचे संभाव्य उमेदवार म्हणून चर्चेत आहेत. शिवसेना, बसपाची मतदारसंघात व्होट बँक आहे. युती झाल्याने शिवसेनेची मदत भाजपला होईल. मात्र त्यावर विधानसभेचे जागेचे वाटप ही महत्त्वाची अट असेल.

पोटनिवडणुकीत धानाचे पैसे न मिळाल्याने शेतकरी वर्ग नाराज होता. त्याचा फाटका भाजपला बसला होता. यंदा धान शेतकऱ्यांना मदत मिळेल याकडे भाजपने लक्ष दिले आहे. गोंदियाचे काँग्रेस आमदार गोपाळ अग्रवाल यांचा प्रफुल्ल पटेल यांना असलेला विरोध कितपत मावळतो यावरही बरेच अवलंबून आहे. कारण गोपाळभाई पटेल यांच्याशी जुळवून घेण्यात अजिबात तयार होत नाहीत.

नागपूरचे नेतृत्व लादल्याने भाजपमध्ये नाराजी

गोंदिया-भंडारा जिल्ह्य़ातील राजकारण बघितल्यास भाजपने पदवीधर, शिक्षक मतदारसंघासोबतच, भंडारा-गोंदिया विधान परिषदेसाठी आणि भंडाऱ्याचे पालकमंत्री म्हणून नागपूरचे नेते लादले. त्यामुळे पक्षातील स्थानिक नेत्यांमध्ये नाराजी आहे.

‘‘लोकसभा सदस्य म्हणून मिळालेल्या कार्यकाळात ओबीसी, शेतकऱ्यांच्या प्रश्नांसोबतच वनकायद्यामुळे अडकलेले सिंचन प्रकल्प मार्गी लावणे, गोसेखुर्द प्रकल्पग्रस्तांचे प्रश्न सोडवणे आणि विविध विकासाची कामे केली.’’

– नाना पटोले, माजी खासदार, काँग्रेस नेते

‘‘१०महिन्यांच्या अल्प कार्यकाळात लोकसभेत भेल प्रकल्पाच्या पूर्णत्वाबद्दल प्रश्न मांडले, वजनात शेतकऱ्यांची लुबाडणूक होण्याची तक्रार येताच धान खरेदी केंद्रावर इलेक्ट्रॉनिक काटे लावून धानाची मोजणी करण्याची सोय केली. युती शासनाची कर्जमाफी फसवी असल्याने सरसकट कर्जमाफी करण्याची मागणी लोकसभेत केली.’’

– मधुकर कुकडे, खासदार, राष्ट्रवादी

नाना पटोले काँग्रेसमध्ये गेल्याने भाजपवर कोणताही परिणाम होणार नाही. पोटनिवडणुकीत पक्षाचा झालेला पराभव सत्ताविरोधी लाटेचा परिणाम होता. आता आम्ही बूथपातळीवर संघटना मजबूत केली आहे. केंद्र आणि राज्य सरकारच्या विविध योजनांची माहिती लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचे काम कार्यकर्त्यांच्या माध्यमातून सुरू आहे. त्यामुळे आगामी लोकसभा निवडणूक भाजपच जिंकेल यात काहीही शंका नाही.’’

– प्रदीप पडोळे, भाजप जिल्हाध्यक्ष, भंडारा जिल्हा.

विधानसभेचे चित्र

गोंदिया                काँग्रेस

अर्जुनी मोरगाव   भाजप

देवरी-आमगाव   भाजप

तिरोडा-गोरेगाव   भाजप

भंडारा                  भाजप

साकोली               भाजप

तुमसर                भाजप