नितीन बोंबाडे
डहाणू तालुक्यातील अनेक आदिवासी पाडे अजूनही सोयीसुविधांपासून वंचित
खाचखळग्यांची वाट तुडवत पोटासाठी रानोमाळ भटकंती करणाऱ्या आदिवासींपर्यंत विकासाची गंगा अद्याप पोहोचलेली नाही. डहाणू तालुक्यातील दुर्गम भागांत वसलेले अनेक आदिवसी पाडे अजूनही प्राथमिक सुविधांपासून वंचित आहे. या पाडय़ांकडे जाण्यासाठी धड रस्ते नाहीत, शिक्षणाची सोय नाही, असलेल्या शाळांची पडझड झालेली आहे, वीज आणि पाण्यासाठी संघर्ष सुरूच आहे. मूलभूत प्रश्नांचीही सोडवणूक न झाल्याने या पाडय़ांवरच्या आदिवासींना विकास म्हणजे काय असतो हेच अजून उमगलेले नाही.
जुन्या मुंबई-अहमदाबाद महामार्गाच्या पूर्वेला डहाणूपासून १५ किलोमीटर अंतरावर हे आदिवसी पाडे आहेत. दापचरी, घोरखणपाडा, नवापाडा, पाटीलपाडा, गड चिंचले, दाभाडी, रायपूर, नागझरी, धानिवली, सायवन, केंजविररा, आंबोली, शीसणे, हळदपाडा, खुबाले, ओसरविरा, एना, दभोन या आदिवासीपाडय़ांमध्ये विकासाची गंगाच अद्याप पोहोचलेली नाही. या आदिवासी पाडय़ांमध्ये जायचे असेल तर रस्त्याचीच सोय नाही. आहे ते रस्ते अत्यंत दयनीय अवस्थेत असून या मार्गावरून वाहन चालवणे हे मोठय़ाच जिकिरीचे काम आहे. महामार्ग आल्यास आदिवासींना रोजगार उपलब्ध होईल, असा खोटा आशावाद दाखवून त्यासाठी त्यांच्या जमिनी संपादित करण्यात आल्या. मात्र रोजगार दूर पाणी, वीज, रस्ते या मुलभूत प्रश्नांकडेही लक्ष देण्यात आले नाही.
या उलट परिस्थिती डहाणू रेल्वे स्थानकालगत असलेल्या आदिवासी पाडय़ांची आहे. वीज, पाणी, रस्ते अशा काही सुविधा त्यांच्यापर्यंत पोहोचल्या असल्या तरी आरोग्य, शिक्षणाच्या नावाने बोंब येथे सुरूच असल्याचे दिसत आहे. हलदपाडा, केनाड, वाकी, झरली, घोळ अशा दुर्गम आदिवासी भागात कुपोषणबळींचे प्रमाण वाढतच असून रखरखीत उन्हाचे चटके सोसत पाण्यासाठीची वणवण सुरूच असल्याची भीषण परिस्थिती पाहायला मिळत आहे.
दुर्गम भागात वसलेल्या आदिवासी पाडय़ांत शिक्षणाची गंगा पोहचून या समाजाचा विकास व्हावा, या हेतूने सरकारकडून जवळपास १७ वर्षांपूर्वी सर्व शिक्षा अभियान ही संकल्पना राबवली. तिला कृतीत उतरवण्यासाठी सरकारकडून आवश्यक निधीची तरतूदही करण्यात आली होती. पण शालोपयोगी वस्तूंसाठी सरकारकडून पुरवण्यात आलेला हा निधी आदिवासींच्या शिक्षासाठी किती खर्च झाला, असा प्रश्न डहाणू तालुक्यातील आदिवासी पाडय़ांत नजर फिरवताच पडतो. सर्व शिक्षा अभियानानुसार शालेय बांधकाम, शौचालये, पाठय़पुस्तके इत्यादी गोष्टींवर लक्ष पुरवले जाते. मात्र तालुक्यातील बहुतांश शाळांच्या दुरवस्था झाली आहे. गळके छप्पर, डागडुजीअभावी ढासळत चाललेल्या शाळेच्या भिंती, विजेची सोय नसल्याने शाळांतील खोल्यांत पसरलेला अंधार यांमुळे आदिवासींच्या जीवनात शिक्षणाचा दिवा लावून त्यांना प्रकाशवाटांकडे घेऊन जाणाऱ्या या अभियानाचे काय झाले, हा प्रश्न आजही तसाच आहे.
अनेक गावांमधील रस्ते, पाणी योजना आणि विकासकामे नियोजनामध्ये घेतली आहेत. १४ वा वित्त आयोग,जनसुविधा, ठक्कर बाप्पा योजना, लोक प्रतिनिधींनी सुचवलेले कामे हाती घेण्यात येणार आहे. जी कामे राहिली असतील, ती कामे प्रस्तावित घेता येतील.
– बी. एच. भरक्षे गटविकास अधिकारी, डहाणू
घोरखणपाडा येथून हळदपाडा एक किलोमीटर अंतरावर आहे. मात्र या पाडय़ाकडे जाणारा रस्ता अत्यंत खराब आहे. त्यामुळे या रस्त्याचा वापर न करता अनेक जण तीन किलोमीटर वळसा घालून या पाडय़ावर जातात.
– नितीन नडगे, रहिवासी, घेरखणपाडा
घोरखणपाडय़ात विजेचे खांब टाकण्याच्या कामास मंजुरी मिळाली आहे, मात्र तरीही या भागांत अद्याप खांब टाकण्यात आले नाही.
– विक्या बेंडगा, रहिवासी
अनेक भागात धोकादायक शाळा आहेत. रस्ते आणि पुलांचे विषय रेंगाळले आहेत. त्यात प्रगती झालेली दिसत नाही.
– शैलेश करमोडा, उपसभापती, डहाणू पंचायत समिती
