‘रांधा वाढा उष्टी काढा’ याच गुंत्यात अडकलेली स्त्री स्वत:साठी किती वेळ देते? तिची आवडनिवड किती जपते? या प्रश्नांना अजून तरी ठोस उत्तर खुद्द स्त्रियांकडेही नाही. आपले घर आणि काम सांभाळून हसतमुखाने वावरणारी स्त्री प्रसंगी स्वत:चे जगणेदेखील कुठे तरी विसरून गेली आहे हेदेखील तितकेच खरे. कितीही व्याप असले तरी स्त्रीने स्वत्व जपायला हवं, स्वत:साठी थोडा वेळ काढायला हवा, स्वत:साठी मनसोक्त जगायला हवं याची पुन्हा एकवार जाणीव करून देणारा ‘बाईपण भारी देवा’ हा चित्रपट ३० जून रोजी प्रेक्षकांच्या भेटीस येणार आहे. केदार शिंदे दिग्दर्शित या चित्रपटात वंदना गुप्ते, रोहिणी हट्टंगडी, सुकन्या मोने, सुचित्रा बांदेकर, शिल्पा नवलकर आणि दीपा चौधरी या अभिनेत्री प्रमुख भूमिकेत आहेत. काही कारणांमुळे एकमेकींपासून विभक्त झालेल्या आणि वैयक्तिक आयुष्यातील वेगवेगळय़ा समस्यांना सामोऱ्या जाणाऱ्या सहा बहिणींची कथा उलगडणाऱ्या या चित्रपटाच्या सेटवरचे किस्से आणि त्यानिमित्ताने ‘बाईपण भारी देवा’चे वैयक्तिक अनुभव असा गप्पांचा खजिना चित्रपटाच्या चमूने ‘लोकसत्ता’च्या भेटीदरम्यान उलगडला.
याच सहा जणींसाठी अट्टहास..
चित्रपटाच्या कथानकाच्या गरजेनुसार कलाकारांची निवड केली जाते. ‘बाईपण भारी देवा’ या चित्रपटासाठी अशा सहा जणींची गरज होती ज्यांनी वैयक्तिक जीवनातही या चित्रपटातील व्यक्तिरेखांच्या ज्या छटा आहेत त्या स्वत: अनुभवल्या असतील. या सहा हरहुन्नरी अभिनेत्रींच्या निवडीबद्दल बोलताना दिग्दर्शक केदार शिंदे म्हणाले, ‘हिंदी मनोरंजनसृष्टीत प्रामुख्याने काम करणारी माझी मैत्रीण वैशाली नाईक हिने खरं तर या चित्रपटाची संकल्पना मांडली. मला वैशालीने ही कथा सांगितल्यावर पहिल्यांदा माझ्या डोळय़ासमोर याच सहा जणी आल्या. त्यामुळे मी ज्या अभिनेत्रींचा या चित्रपटासाठी विचार केला होता त्याच अभिनेत्री या चित्रपटाच्या पोस्टरवर प्रेक्षकांना पाहायला मिळत आहेत. या सगळय़ा जणी उत्तम अभिनेत्री आहेत. शिवाय त्यांना कथानकातील व्यक्तिरेखांच्या गरजा अचूक माहिती असल्यामुळे चित्रीकरणादरम्यान कोणत्याही अडचणी आल्या नाहीत.’ हिंदी चित्रपटसृष्टी आणि मराठी रंगभूमी या दोन्ही व्यासपीठांवर आपले स्वतंत्र अस्तित्व निर्माण करणाऱ्या ज्येष्ठ अभिनेत्री रोहिणी हट्टंगडी यांच्याशी बोलताना मात्र सुरुवातीला दडपण आल्याची कबुली केदार शिंदेंनी दिली. याचा एक खास किस्सा सांगताना ते म्हणाले, ‘जेव्हा रोहिणी हट्टंगडींना या चित्रपटासाठी विचारायला गेलो तेव्हा मला थोडं दडपण आलं होतं. मी त्यांच्या दारासमोर शांत उभा राहिलो आणि विचार करत होतो आता जी व्यक्ती आपल्याला भेटणार आहे तिला आपण ‘गांधी’ या चित्रपटात बघितलं आहे, त्यांनी अमिताभ बच्चनच्या आईची भूमिका साकारली आहे, ‘चालबाझ’ चित्रपटातील तिची नौटंकी सगळय़ांनी अनुभवली आहे. अशा अभिनेत्रीला आपण आपल्या चित्रपटासाठी विचारणार आणि त्या नाही म्हणाल्या तर? असा विचार माझ्या मनात त्या वेळी सुरू होता; पण मला त्यांनी चित्रपटासाठी लगेचच होकार कळवला आणि मनावरचे ओझे कमी झाले.’
नावामागची गंमत..
या चित्रपटाचं नाव सुरुवातीला ‘मंगळागौर’ असं होतं, मात्र ज्या वेळी चित्रपटासाठी ‘बाईपण भारी देवा’ हे गाणं गीतकार वलय मुळगुंद यांनी लिहिलं त्या वेळी त्यातलं ‘बाईपण भारी देवा’ हे वाक्य भावलं. शिवाय, मंगळागौर हे जर का चित्रपटाचं नाव असेल तर कथानक हे धार्मिक विषयावर किंवा देवीवर आधारलेलं आहे असाही प्रेक्षकांचा गोंधळ उडू शकेल असं लक्षात आलं आणि ज्यांना मंगळागौर काय हेच माहिती नाही त्यांच्यापर्यंत हा चित्रपट पोहोचणार कसा? असे प्रश्न उभे राहिल्यामुळे या चित्रपटाचे सहनिर्माते अजित भुरे यांनी ‘बाईपण भारी देवा’ हे नाव चित्रपटासाठी पक्कं करूयात, असं सुचवल्याचा किस्सा केदार यांनी या वेळी सांगितला.
तर या चित्रपटाचं पोस्टरही प्रेक्षकांचं लक्ष वेधून घेत आहे त्यामागची गंमतही केदार यांनी उलगडून सांगितली. पारंपरिक नऊवारी साडय़ा आणि डोळय़ांवर गॉगल चढवलेल्या सहा जणी पोस्टरवर दिसतात. डोळय़ांवर गॉगल दाखवण्यामागचा विचार स्पष्ट करताना स्त्री नेहमीच आपल्या भावना दडवते. घर-संसारात कितीही त्रास असला तरी त्या भावना डोळय़ांतून जाणवू न देणारी स्त्री कशी असते हे प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवण्याचा हेतू त्यामागे असल्याचे केदार यांनी सांगितले.
‘अगं बाई अरेच्चा’ या केदार शिंदे दिग्दर्शित चित्रपटात एका पुरुषाला स्त्रियांच्या मनातले ऐकू येत असते आणि ‘बाईपण भारी देवा’मध्ये स्त्रीला स्वत:चाच आतला आवाज ऐकू येतो. हे बाईपण भारी कसं आहे हे समजण्यासाठी १२ वर्षांचा काळ गेल्याचं केदार शिंदे यांनी सांगितलं.
या चित्रपटाच्या निमित्ताने स्त्रीला समजून घेण्यापेक्षा तिच्या मनातील गोष्ट पुरुषांनी समजून घेणं नितांत गरजेचं आहे याकडे केदार यांनी लक्ष वेधलं. स्त्रीच्या स्वातंत्र्याची व्याख्या या अभिनेत्रींना विचारली असता स्वत:चे निर्णय स्वत: घेत इतर कोणावरही अवलंबून न राहणं म्हणजे स्वातंत्र्य, असे अभिनेत्री शिल्पा नवलकर म्हणाल्या. तर ज्येष्ठ अभिनेत्री वंदना गुप्ते यांनी मुंबई, पुणे अशा मोठय़ा शहरांपेक्षा गावाकडे राहणाऱ्या स्त्रियांबद्दल मला खूप कौतुक वाटतं. आपलं घर सांभाळून प्रचंड मेहनतीने अनेक कामं त्या आपल्या हिमतीने करतात. त्यांच्याकडे बघून नेहमी मला बाईपण भारी देवा असं वाटतं, अशा सुंदर शब्दांत त्यांच्या मनातील स्त्री स्वातंत्र्याची व्याख्या उलगडून सांगितली. प्रत्येक वेळी कोणत्याही नात्यामध्ये सुरुवातीपासून माझी जागा-माझे अस्तित्व काय आहे यासाठी भांडत बसण्यापेक्षा आपल्या कामातून, वागण्यातून, जगण्यातून स्वत:साठी इतरांच्या मनात जागा निर्माण करा म्हणजे आपोआपच त्यांच्याकडूनही तुम्हाला सन्मान मिळतो, असा अनुभवी सल्लाही वंदना गुप्ते आणि रोहिणी हट्टंगडी यांनी दिला.
..तरच मराठी चित्रपटसृष्टीचा सुवर्णकाळ परत येईल
मराठी चित्रपटांना प्रेक्षक मिळत नाहीत, शिवाय हिंदी चित्रपटांच्या वाढत्या पगडय़ामुळे मराठी चित्रपटांना चित्रपटगृहे मिळणेदेखील कठीण होत चालले असताना सध्या मराठी चित्रपटसृष्टीतील निर्मात्यांसमोर कोणती आव्हाने आहेत? या प्रश्नाचे उत्तर देताना निर्माते निखिल साने म्हणाले, ‘करोनाकाळानंतर प्रेक्षकांच्या आवडीमध्ये फार फरक पडला आहे. आता कोणता चित्रपट पाहावा, कोणत्या चित्रपटावर खर्च करावा याचा प्रेक्षकवर्ग जास्त सखोलपणे विचार करू लागला आहे. या प्रेक्षकांच्या बदललेल्या अपेक्षांच्या कसोटीवर खरं उतरण्याची ताकद ही मराठी चित्रपटकर्मीमध्ये आहे. नवोदित मराठी लेखक, दिग्दर्शक आणि कलाकार यांच्याकडे प्रगल्भता आहे. त्यामुळे उत्कृष्ट संहिता आणि त्याच्या जोडीला अप्रतिम कलाकारांची फौज जर उभी राहिली तर पुन्हा एकदा मराठी चित्रपटसृष्टीचा सुवर्णकाळ येईल.’ मराठी कलाकार एकाच वेळी नाटक, मालिका आणि चित्रपट या तिन्ही माध्यमांमध्ये प्रेक्षकांची पसंती मिळवत असतात. असं इतर कोणत्याही भाषेत होत नाही. इतर भाषिक चित्रपट, वेब मालिकांच्या गर्दीत मराठी चित्रपटांचा आपलेपणा आणि प्रेक्षकवर्ग टिकवून ठेवणं हे नव्या-जुन्या कलाकारांच्या हातात आहे, असं त्यांनी सांगितलं. प्रश्नपत्रिका जितकी कठीण तितकीच ती सोडवायला मजा येते, असं म्हणत हीच कठीण प्रश्नपत्रिका मेहनतीने सोडवण्याचा प्रयत्न प्रत्येक मराठी दिग्दर्शक सध्या करत आहेत, असंही निखिल साने यांनी स्पष्ट केलं.
