नृत्य हा एकूणच भारतीयांचा आणि पर्यायाने हिंदी चित्रपटांचा जीव आहे. गेल्या काही वर्षांमध्ये हिंदी चित्रपटांमधून नृत्यदिग्दर्शकांच्याही पिढय़ा बदलत गेल्या असल्या तरी त्यांचे चेहरे हिंदी चित्रपटांमध्ये फारसे दिसत नाहीत. अर्थात वेगवेगळ्या वाहिन्यांवरून डान्स रिअ‍ॅलिटी नावाचे जे पीक आले आहे त्यात मात्र तेच तेच चेहरे सातत्याने झळकताना दिसतात. या पाश्र्वभूमीवर हिंदी चित्रपटांमधून हल्ली नृत्य हा प्रकारच गायब होऊ लागला आहे; इथपासून ते चित्रपटांमध्ये नावारूपाला येणाऱ्या ठरावीक नृत्यदिग्दर्शकांनाच संधी दिली जाते, नवीन नृत्यदिग्दर्शक मागेच राहतात किंवा रिअ‍ॅलिटी शोमधून काम करत राहतात, असे टीकेचे नानाविध सूर उमटू लागले आहेत. या दाव्यांमध्ये खरोखरच अर्थ आहे का? हे जाणून घेण्याचा हा प्रयत्न..
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
‘नृत्य’ हा भारतीय समाजजीवनाचा दुर्लक्षित न होऊ शकणारा महत्त्वाचा भाग आहे. नृत्य हे समाजजीवनाचेच महत्त्वपूर्ण अंग असल्याने त्याचा प्रवाह हा नाटक-चित्रपटांसह इतर अनेक माध्यमांमध्ये सहजरीत्या प्रवाहित झाला. भारतीय चित्रपट हे नृत्यविरहित असाल्याची कल्पनाही आपण करू शकत नाही. याशिवाय, दूरचित्रवाणीवर नृत्यविषयक ‘रिअ‍ॅलिटी शो’ हा नवीन प्रवाह नृत्य सादरीकरणाच्या माध्यमात आल्याने एरवी नृत्य म्हटलं की नाकं मुरडणारी मंडळीही नृत्य पाहण्यात आणि ते जाणून घेण्यात रस घेऊ लागली. परंतु, यामध्ये रिअ‍ॅलिटी शोचा नवीन चमकदार प्रवाह मात्र नृत्यक्षेत्रात फार मोठा आणि न पचणारा बदल घडवतो आहे. पूर्वी चित्रपटात नृत्यदिग्दर्शन करणाऱ्या व्यक्तीला आदराने ‘डान्स मास्टर’ म्हटले जायचे. आजही जेष्ठ प्रथितयश नृत्यदिग्दíशका सरोज खान यांना आदराने ‘मास्टरजी’ असे संबोधले जाते. त्याकाळी चित्रपटातील नृत्यदिग्दर्शक केवळ आपल्या कामाच्या आणि गुणांच्या बळावर प्रसिद्धीच्या झोतात येत होते. आता मात्र याउलट झाले असून एखादा नृत्यविषयक रिअ‍ॅलिटी शो करून अनुभव नसलेला नृत्यदिग्दर्शकही अल्पावधीत प्रसिद्ध होतो आणि त्याला केवळ प्रसिद्धीच्या जोरावर काम मिळते. आणि मग अनेक वेळा तोच एक नृत्यदिग्दर्शक वेगवेगळ्या वाहिन्यांवरील रिअ‍ॅलिटी शोमध्ये परीक्षकाच्या खुर्चीत बसलेला पाहायला मिळतो. त्यामुळे कित्येक वेळा या शोमधला परीक्षकांच्या खुर्चीतला तोच तोच पणा खटकायला लागतो. केवळ त्या एकाच चेहऱ्याला प्रसिद्धीच्या झोतात आणण्याचा प्रयत्न आपल्याला सहज दिसून येतो.
फुलवा खामकर
गणेश आचार्य
– वैभव घुगे
‘नृत्य’ हा भारतीय समाजजीवनाचा दुर्लक्षित न होऊ शकणारा महत्त्वाचा भाग आहे. नृत्य हे समाजजीवनाचेच महत्त्वपूर्ण अंग असल्याने त्याचा प्रवाह हा नाटक-चित्रपटांसह इतर अनेक माध्यमांमध्ये सहजरीत्या प्रवाहित झाला. भारतीय चित्रपट हे नृत्यविरहित असाल्याची कल्पनाही आपण करू शकत नाही. याशिवाय, दूरचित्रवाणीवर नृत्यविषयक ‘रिअ‍ॅलिटी शो’ हा नवीन प्रवाह नृत्य सादरीकरणाच्या माध्यमात आल्याने एरवी नृत्य म्हटलं की नाकं मुरडणारी मंडळीही नृत्य पाहण्यात आणि ते जाणून घेण्यात रस घेऊ लागली. परंतु, यामध्ये रिअ‍ॅलिटी शोचा नवीन चमकदार प्रवाह मात्र नृत्यक्षेत्रात फार मोठा आणि न पचणारा बदल घडवतो आहे. पूर्वी चित्रपटात नृत्यदिग्दर्शन करणाऱ्या व्यक्तीला आदराने ‘डान्स मास्टर’ म्हटले जायचे. आजही जेष्ठ प्रथितयश नृत्यदिग्दíशका सरोज खान यांना आदराने ‘मास्टरजी’ असे संबोधले जाते. त्याकाळी चित्रपटातील नृत्यदिग्दर्शक केवळ आपल्या कामाच्या आणि गुणांच्या बळावर प्रसिद्धीच्या झोतात येत होते. आता मात्र याउलट झाले असून एखादा नृत्यविषयक रिअ‍ॅलिटी शो करून अनुभव नसलेला नृत्यदिग्दर्शकही अल्पावधीत प्रसिद्ध होतो आणि त्याला केवळ प्रसिद्धीच्या जोरावर काम मिळते. आणि मग अनेक वेळा तोच एक नृत्यदिग्दर्शक वेगवेगळ्या वाहिन्यांवरील रिअ‍ॅलिटी शोमध्ये परीक्षकाच्या खुर्चीत बसलेला पाहायला मिळतो. त्यामुळे कित्येक वेळा या शोमधला परीक्षकांच्या खुर्चीतला तोच तोच पणा खटकायला लागतो. केवळ त्या एकाच चेहऱ्याला प्रसिद्धीच्या झोतात आणण्याचा प्रयत्न आपल्याला सहज दिसून येतो.
फुलवा खामकर
गणेश आचार्य
– वैभव घुगे
