मिठाईवाल्यांची दिवाळी कडवट!

‘चांदीचा वर्ख’ म्हणजे नेमके काय?
* चांदीचा पातळ पत्रा करून त्याला चामडय़ाच्या अतिशय गुळगुळीत चपटय़ा तुकडय़ांमध्ये ठेवून ठोकतात. त्यातूनच अतिशय पातळ वर्ख तयार होतो. गुजरातमधून हा वर्ख मुंबईत येतो.
*  चांदीच्या महाग असल्याने अ‍ॅल्युमिनिअमचा उपयोग वर्खासाठी सुरू झाला.
* अ‍ॅल्युमिनिअमचा वर्ख कारखान्यातच यंत्राने तयार केला जातो.
* दोन्ही वर्ख अतिशय पातळ असतात, त्याला गंध, चव नसते त्यामुळे खाताना त्याचा फरक कळत नाही.
*  चांदीचा वर्ख हातावर घेतल्यावर विरघळतो तर अ‍ॅल्युमिनिअमचा वर्ख हाताला कागदासारखा चिकटतो़

मिठाई व्यावसायिकांच्या पदरी उच्च न्यायालयाकडूनही निराशाच!
मुंबई :आरोग्यास अपायकारक खाद्यपदार्थाना बंदी घालण्याचा वा त्या दृष्टीने कारवाई करण्याचा अधिकार परवाना देणारी यंत्रणा म्हणून पालिकेला अधिकार असल्याचे स्पष्ट करीत मुंबई उच्च न्यायालयाने मिठाई व्यावसायिक संघटनेला मंगळवारी कोणताही दिलासा देण्यास स्पष्ट नकार दिला.
पालिकेच्या कारवाईविरोधात श्री मुंबई मिष्ठान व्यावसायिक सहकारी मंडळाने उच्च न्यायालयात आव्हान दिले होते. न्यायमूर्ती एस. सी. धर्माधिकारी आणि न्यायमूर्ती गौतम पटेल यांच्या खंडपीठासमोर त्यावर सुनावणी झाली. याचिकादारांच्या वतीने युक्तिवाद करताना, ऐन दिवाळीच्या तोंडावर परंपरागत मिठाईंपासून लोकांना दूर ठेवण्याच्या हेतूने पालिकेने हे परिपत्रक काढल्याचा आरोप अ‍ॅड. अंजली पुरव यांनी केला. मात्र सणासुदीच्या दिवसांत मोठय़ा प्रमाणात भेसळयुक्त मिठाई बाजारात आणली जाते. चांदीचा भेसळयुक्त वर्खही आरोग्याला अपायकारक असल्यानेच जनहित म्हणून पालिकेकडून ही कारवाई करण्याचा निर्णय घेण्यात आल्याचा दावा अ‍ॅड. सुरेश पाकळे आणि अ‍ॅड. पुराणिक यांच्याकडून करण्यात आला. त्यांची ही बाजू मान्य करीत प्रथमदर्शनी तरी पालिकेकडून केली जाणारी कारवाई योग्य आणि जनहितार्थ असल्याचे आणि तसे करणे हे त्यांचे कर्तव्य आहे, हे न्यायालयाने स्पष्ट केले.  

 ‘वर्खात असुरक्षित आढळले नाही!’
मिठायांवरील वर्खाबाबतचे परिपत्रक पालिकेने काढले आहे. त्याच्याशी अन्न व औषध प्रशासनाचा काहीही संबंध नाही. मात्र, नेहमीप्रमाणे मिठायांमध्ये वापरण्यात येणाऱ्या खवा, रंग, चांदीचा वर्ख आदी गोष्टींच्या दर्जाबाबत आमची तपासणी सुरूच आहे. वर्खात ९९.९९ टक्के शुद्ध चांदी असावी असे मानक आहे. काही वेळा चांदीच्या वर्खाऐवजी अ‍ॅल्युमिनियमचा वर्ख वापरला जातो, असे आढळून येते. त्यामुळे सणासुदीच्या काळात आम्ही विशेषत्वाने तपासणी करत असतो. नमुने घेत असतो. गेल्या काही दिवसांत घेतलेल्या नमुन्यांमध्ये आतापर्यंत तरी काही आढळलेले नाही.
– सुरेश अन्नापुरे, सहआयुक्त, बृहन्मुंबई, अन्न व औषध प्रशासन.

लोकांच्या घरी वर्षांनुवर्षे अ‍ॅल्युमिनिअमच्या भांडय़ात स्वयंपाक होत आहे. त्यामुळे हा धातू जेवणात मिसळला जात असेलच. मात्र त्यामुळे कोणाला काही त्रास झाल्याचे दिसलेले नाही. अर्थात वर्खातील अ‍ॅल्युमिनिअममधील शरीराला घातक ठरणारे घटक बाजूला करणे आवश्यक आहे.
– वैद्य राजीव कानिटकर