..आता झेप सूर्याकडे ; २०१७-१८ मध्ये ‘आदित्य’चे प्रक्षेपण

तळपत्या सूर्याकडे नजर लावणेही अवघड असते. पण या सूर्याचा वेध घेण्याचा माणसाचा अट्टहास आहे. यामुळेच चांद्रयान, मंगळयान आणि आता अॅस्ट्रोसॅटच्या यशस्वी प्रक्षेपणानंतर भारतीय अंतराळ संस्थेची (इस्रो) पुढची झेप सूर्याच्या दिशेने असणार आहे. ‘अॅस्ट्रोसॅट’ ही या प्रकल्पाची पहिली पायरी म्हणता येऊ शकेल.
चांद्रयान १च्या यशापूर्वीच भारताने सूर्याकडे झेपावण्याची कास धरली होती. २२ ऑक्टोबर २००८ रोजी भारताची पहिली चांद्रभरारी यशस्वी झाली होती. याआधी जानेवारी २००८ मध्ये सूर्याकडे झेपावण्याच्या दृष्टीने भारतीय वैज्ञानिकांनी हालचाली सुरू केल्या होत्या. याची अधिकृत घोषणा इस्रोचे तत्कालीन संचालक जी. माधवन नायर यांनी नोव्हेंबर २००८ मध्ये केली होती. सूर्य हा पृथ्वीवरून दिसणारा सर्वात प्रज्वलित तारा असून त्याचा अभ्यास झाल्यास ताऱ्यांच्या संदर्भातील अनेक अनुत्तरित प्रश्नांची उत्तरे मिळणे सोपे होणार आहे.
यामुळे ‘इस्रो’ने सूर्याकडे झेपावण्यासाठी ‘आदित्य-१’ ही मोहीम आखली. यामध्ये सूर्याच्या शिरोभागाचा अभ्यास करण्यात येणार असून तेथे निर्माण होणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राचाही अभ्यास या मोहिमेमध्ये करण्याचा विचार आहे. सुरुवातीला ही मोहीम २०१५-१६ मध्ये सुरू करण्याचा विचार होता. मात्र सूर्यकिरणातून उपग्रहाचा बचाव हे या मोहिमेतील सर्वात मोठे आव्हान असणार आहे. तसेच एवढय़ा प्रकाशात अपेक्षित छायाचित्र टिपणारी दुर्बीण तयार करण्याचेही आव्हान भारतीय वैज्ञानिकांपुढे होते. यामुळे ही मोहीम २०१७-१८ मध्ये करण्याचे इस्रोने ठरविले. या मोहिमेसाठी आवश्यक असलेल्या उपकरणाचे प्रतिरूप तयार झाले असून त्यावर पुढील अभ्यास सुरू आहे. याचे आता काही टप्पेच बाकी असून हे यान नियोजित वेळेत प्रक्षेपित होण्याची शक्यता खगोल वैज्ञानिकांकडून व्यक्त होत आहे.