वर्धा : हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय तृणधान्य वर्ष म्हणून साजरे होत आहे. मिलेट किंवा भरडधान्य म्हणूनही हे ओळखल्या जाते. नुकत्याच पार पडलेल्या जी-टेंव्टी परिषदेत या मिलेटपासून तयार झालेल्या खाद्यपदार्थांचा विविध देशांच्या ‘फर्स्ट लेडींनी’ आस्वाद घेतल्याचे वृत्त सर्वांनीच वाचले. तर इकडे तृणधान्यांचे एकापेक्षा एक पदार्थ शिजले होते. येथील प्रियदर्शिनी महिला महाविद्यालयात तृणधान्यावर आधारित पाककृती विद्यार्थींनी सादर करीत बहार उडवून दिली.
विविध १२० खाद्यपदार्थ मुलींनी तयार केले. लाह्या, हुरडा, आंबिल, खारवड्या, घुगऱ्या, ठोंबरा, धपाटे, काकवी, लापसी, दोसा, ढोकळा, पेज, उपमा, शेवया, शिरा, लाडू, कचोरी असे अनेक पारंपरिक पदार्थ नवा साज घेवून आले. प्रामुख्याने बाजरी, ज्वारी, नाचणी, राळा, भगर, कोदो, राजगीरा, जव व कांग या धान्य प्रकाराचे हे पदार्थ होते. देशातील प्रामुख्याने चौदा राज्यात हे तृणधान्य पिकविल्या जातात. पूर्वीच्या काळात हे तृण किंवा भरड धान्य हा आपल्या आहाराचा अविभाज्य भाग होता.
सामान्य धान्यापेक्षा भरड धान्यात पोषणमूल्य साडेतीन पट अधिक असते. मधुमेही रुग्णांसाठी उत्तम असणारे हे धान्य शरीर ‘डिटॉक्स’ करण्यास मदत करते. ही खाद्यजत्रा आयोजित करणाऱ्या गृहअर्थशास्त्र विभागप्रमुख डॉ. मृणालिनी बंड यांनी लोकसत्ता ऑनलाईनला याबाबत माहिती दिली. रासायनिक खते व किटकनाशकाचा अल्प वापर होत असलेली ही धान्ये पचायला हलकी व उच्च पोषणमुल्ये असलेली आहेत. ॲलर्जीचा धोका नाही. बाजरीत फॉस्पोरस, नाचणीत कॅल्शियम, राळ्यात व भगरीत लोह, राजगिऱ्यात फायबर, ज्वारीत प्रथिने, कांगमध्ये खनिजं भरपूर प्रमाणात असतात.
भगर ही लोह, खनिजे व व्हिटामिन्सने समृद्ध असून भाताऐवजी मधुमेहींनी ती खावी. रोजच्या आहारात या धान्य प्रकाराचा उपयोग झाल्यास पचन, पित्ताशयाची स्वच्छता, कोलेस्ट्रॉलचे नियंत्रण, पित्तशमन, हाडांचे आरोग्य, उर्जानिर्मिती, हिमोग्लोबिन वाढ असे व अन्य फायदे असल्याचे क्रिडातज्ञ डॉ. सोनाली शिरभाते यांनी सांगितले. मधुमेहाची राजधानी म्हटल्या जाणाऱ्या भारतातील जनतेचे आरोग्य संवर्धन करायचे असेल तर मिलेटकडे वळलेच पाहिजे, असा संदेश खाद्यजत्रेतून देण्याचा प्रयत्न झाल्याचे प्राचार्य डॉ. प्रियराज महेशकर म्हणाले.
