लोकसत्ता टीम
नागपूर : पार्क म्हटले की महापालिकेने तयार केलेल्या उद्यानाची पारंपारिक प्रतिकृती समोर येते, अलिकडे अनेकविध ‘पार्क’ उभारली जातात, जसे आयटी पार्क, उर्जा पार्क, आणि तत्सम. याच्या नावातच पार्क हा शब्द असतो. पण ना तेथे झाडे असतात न पक्षी, उभ्या असतात फक्त सिमेंटच्या उंच इमारती. त्यामुळे पार्क म्हंटले की खरोखरच पार्क म्हणजे उद्यानच आहे की अन्य काही. पण नागपूरमध्ये नागपूर- हैदराबाद राष्ट्रीय महामार्गावर उभारण्यात आलेला ‘ बर्ड पार्क’ हा खरोखरच आगळावेळगा आहे. एखाद्या कल्पक लोकप्रतिनिधींनी शहराचा विकास करावयाचे ठरवले तर तो वेगवेगळ्या कल्पना राबवून तो कसा करू शकतो याचे उत्तम उदाहरण हा पार्क ठरावा. नागपूरचे खासदार व केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांच्या संकल्पनेतून साकारलेला हा बर्डपार्क देशातील पहिला आहे व त्यांचे आज लोकार्पण होत आहे.
काय आहे हा बर्ड पार्क ?
गडकरी यांच्या संकल्पनेतून आणि भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरणाच्या पुढाकारातून नागपूर-हैदराबाद राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक ४४ वर वर्धा मार्गावरील जामठा क्लोव्हर लिफ येथे हा ऑक्सीजन पार्क साकारण्यात आला आहे. १४.३२ कोटींचा हा प्रकल्प जवळपास २० एकरमध्ये साकारण्यात आला आहे. याठिकाणी केवळ पक्ष्यांसाठी विशिष्ट फळझाडांची लागवड करण्यात आली आहे. या उद्यानाचे महत्त्व केवळ ऑक्सिजन (प्राणवायू) देणारा परिसर एवढेच नाही. तर पक्ष्यांच्या विविध प्रजातींसाठी हा परिसर आश्रयस्थान म्हणून उपयुक्त ठरणार आहे. विशेष म्हणजे ८,१०४ प्रकारच्या वनस्पतींसह ११ हेक्टर क्षेत्रफळावर ऑक्सिजन पार्क विकसित करण्यात आला आहे. या प्रकल्पात नैसर्गिक तळ्यांनाही समाविष्ट करून घेण्यात आले आहे.
स्थापना आणि संकल्पना:
या भागात आढळणाऱ्या पक्ष्यांच्या विविधतेचे निरीक्षण करण्यासाठी तसेच नागरिकांचे मनोरंजन व्हावे म्हणून. हिरवीगार जागा उपलब्ध करून देण्याचा दृष्टीकोन बर्ड पार्क विकसित करण्यामागे होता. विविध प्रकारच्या पक्ष्यांच्या प्रजातींसाठी सुरक्षित आणि नैसर्गिक अधिवास. मध्ये स्थित आहे .नैसर्गिक वातावरण, पार्कचे उद्दिष्ट आहे स्थानिक आणि स्थलांतरित पक्ष्यांच्या लोकसंख्येचे संरक्षण करा. हा उपक्रम करण्यात आला आहे व्यापक पायाभूत सुविधा प्रकल्पामध्ये अतिरिक्त काम म्हणून समाविष्ट केले आहे
काय आहे पार्कमध्ये
- लोटस/लिली पॅड तलाव: तलाव विविध कमळांचे घर असेल आणि वॉटर लिली, पाणथळ पक्ष्यांसाठी निवासस्थान प्रदान करते आणि भूमिगत जलचरांचे पुनर्भरण. ते देखील तयार करेल. वाढलेल्या आर्द्रतेसह सूक्ष्म निवास. पाणवठा असल्याने खोलवर रहिवासी आणि स्थलांतरित दोघांनाही आकर्षित करण्याची क्षमता आहे.
- रीड बेड: तलावाच्या मागे स्थित, हे रीड बेड प्रदान करेल .पक्ष्यांसाठी एक आदर्श निवासस्थान जसे की वॉटरहेन्स, मूरहेन्स आणि रीड वार्बलर, विशेषतः स्थलांतर दरम्यान पक्षांना याच गरज असते.
- बांबुसेटम: या भागात मूळ भारतीय बांबू मोठ्या प्रमाणात लावण्यात आले आहे. प्रजाती बांबू धूळ आणि ध्वनी प्रदूषण कमी करण्यास मदत करेल,वाहनांचे उत्सर्जन शोषून घेते आणि त्याद्वारे मातीची गुणवत्ता सुधारते
- वृक्षारोपण क्षेत्र: ६-हेक्टर उद्यानाच्या पलीकडे विस्तारित, हे क्षेत्रामध्ये मूळ झाडांच्या प्रजाती आणि झुडपांचा समावेश असेल. ते आकर्षित करेल वन्यजीव, आवाज आणि धूळ कमी करा आणि हवेची गुणवत्ता वाढववते.
- पाम लागवड: तलावाच्या मागे, मूळ भारतीय पाम जसे की, फिनिक्स डेट पाम आणि ताडी पामची लागवड केली जाईल. हे तळवे विविध पक्षी प्रजातीसाठी घरटी उभारण्यात आली आहे. यामुळे सस्तन प्राणी, आणि हॉर्नबिल्स आणि विणकर पक्षी सारख्या प्रजाती आकर्षित होतील.
मुले, जेष्ठ नागरिक आणि सर्वांसाठीच काही तरी ….
या उद्यानात फूड कोर्ट, प्रसाधनगृहे, चालण्याचे मार्ग, जॉगिंग आणि सायकलिंग ट्रॅक, वॉचटॉवर, ॲम्फीथिएटर प्लॅटफॉर्म आणि मुलांसाठी विशेषक्रीडा क्षेत्र यासह विविध प्रकारच्या सुविधा आहेत. प्रवेशद्वारावर आकर्षक आर्किटेक्चरल डिझाईनचे आहे. हा एक पर्यावरणीय उपक्रम आहे सामाजिक वनीकरणाला समर्पित केलेले उद्यान आहे नैसर्गिक पक्ष्यांचे निवासस्थान आणि मनोरंजनाची जागा या दोन्हीसाठी डिझाइन केलेले स्थानिक आणि पर्यटक. पर्यावरण समाकलित करणारा प्रकल्प शाश्वतता आणि मनोरंजन सुविधा, औपचारिकपणे मार्चमध्ये मंजूर करण्यात आली
झाडे फक्त पक्षांसाठीच
विशेष म्हणजे हे उद्यान विविध प्रकारची फळे देणाऱ्या वनस्पतींनी समृद्ध आहे. जांभळे, आंबा, पेरू, बेल, चिंच, अंजीर, खिरणी, पिंपळ, सीताफळ, आवळा ही झाडे फक्त पक्ष्यांसाठी संरक्षित आहेत.
आज लोकार्पण
केंद्रीय रस्ते वाहतूक व महामार्ग मंत्री नितीन गडकरी यांचा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प असलेल्या ऑक्सीजन बर्ड पार्कचे लोकार्पण शनिवारी, २८ सप्टेंबरला होणार आहे. नितीन गडकरी यांच्या हस्ते व उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या प्रमुख उपस्थितीत हा कार्यक्रम होणार आहे. कार्यक्रमाला खासदार श्यामकुमार बर्वे, आमदार प्रवीण दटके, आमदार अभिजित वंजारी, भाजप प्रदेशाध्यक्ष आमदार चंद्रशेखर बावनकुळे, आमदार सुधाकर अडबाले, आमदार कृपाल तुमाने, आमदार अनिल देशमुख, आमदार नितीन राऊत, आमदार कृष्णा खोपडे, आमदार विकास कुंभारे, आमदार मोहन मते, आमदार विकास ठाकरे, आमदार समीर मेघे, आमदार आशीष जयस्वाल, आमदार टेकचंद सावरकर यांची प्रमुख उपस्थिती असणार आहे.
