मनमाड : साहसी गिर्यारोहणासाठी आकर्षणाचा केंद्रिबदू ठरलेली हळबीची शेंडी अर्थात अंगठय़ा डोंगरावरील बराचसा खडक कच्चा म्हणजेच ठिसूळ आहे. प्रस्तरारोहणात वापरले जाणारे बहुतांश खिळे जुने असतात. ते दोरखंडाला कितपत साथ देतील याची शाश्वती नसते. व्यावसायिक दृष्टिकोनातून आयोजित मोहिमेत ज्यांची क्षमता नाही, अशांनाही दोरखंडाच्या साहाय्याने अक्षरश: वर खेचले जाते. धोकादायक स्थितीची माहिती न घेता या सुळक्यावर कुणीही चढाई करतात. बुधवारच्या दुर्घटनेमुळे अशा प्रकारांना चाप लावण्यासाठी या भागात वन विभागाने जनजागृतीसाठी फलक लावावा. चढाईसाठी रीतसर परवानगी घेण्याची अट आणि आलेल्या पथकाची नोंद घेण्यात यावी, अशी आवश्यकता मांडली जात आहे.
शहरापासून चार किलोमीटरवर असलेल्या हळबीच्या शेंडीवरून उतरताना दोन गिर्यारोहकांचा मृत्यू झाला. एक जण जखमी आहे. इतर १३ गिर्यारोहक सुखरूप आहेत. हे सर्व गिर्यारोहक अहमदनगर येथील ‘इंद्रप्रस्थ ट्रेकर्स ग्रुप’चे आहेत. बुधवारी सायंकाळी ही घटना घडली. आठ मुली आणि सात मुलगे असा १५ जणांचा संघ बुधवारी सकाळी गिर्यारोहणासाठी हळबीची शेंडी अर्थात अंगठय़ा डोंगरावर गेला होता. हे सर्वजण डोंगरावर चढले. तेथून पुढे अंगठय़ाच्या आकाराच्या सुळक्यावर त्यांनी यशस्वी चढाई केली. आधारासाठी त्यांनी खिळय़ांच्या सहाय्याने दोरखंड बांधला होता. अंगठय़ाच्या सुळक्यावरुन हे सर्व गिर्यारोहक उतरत असताना सर्वात शेवटी असलेले अनुभवी गिर्यारोहक मयूर म्हस्के (२२, दहीगाव, नगर), अनिल वाघ (३५, सावेडी, नगर) आणि अजून एक जण असे तिघे घसरून पडले.
सहकाऱ्यांनी जखमींना डोंगरावरून खाली आणण्याचा प्रयत्न केला. ग्रामस्थही मदतीला धावले. जखमींना येथील उपजिल्हा रुग्णालयात आणण्यात आले. या दुर्घटनेत मयूर आणि अनिल यांचा मृत्यू झाला. हे दोघे मामा-भाचे असल्याचे सांगितले जाते. मागील महिन्यातच त्यांनी वजीर सुळक्यावर चढाई केली होती. शेंडीचा डोंगर उतरत असताना दोर निसटून हे दोघे गिर्यारोहक खाली पडले. ज्या खिळय़ाला दोरखंड बांधला होता, ती जागा भुसभुशीत होऊन खिळय़ाबरोबर दोरखंड निखळला आणि ते दोघे ११० फुटांवरून कोसळल्याची माहिती त्यांच्या समवेत असणाऱ्या भागवत झाल्टे या सहकाऱ्याने दिली.
या डोंगरावरील परिस्थितीवर स्थानिक क्रीडा प्रशिक्षक प्रकाशझोत टाकत आहेत. समाजमाध्यमांवर हळबीची शेंडी वा तत्सम सुळक्यांवर चढाईचेी छायाचित्रे टाकली जात असल्याने अनेकांना साहसाचे वेड लागले आहे. पैसा कमविण्याच्या उद्देशाने काही व्यावसायिक संस्था असे सुळके सर करण्याचे अमिष दाखवितात.
मुळात प्रस्तरारोहण हे अनुभवी, प्रशिक्षित पट्टीच्या गिर्यारोहकांचे कौशल्य आहे. सुरक्षेसाठी वापरल्या जाणाऱ्या साहित्याची सहभागींना माहिती असण्याची शक्यता नाही. प्रत्येक मोहिमेत त्या निकषानुसार साधने वापरली जातील याची शाश्वती नसते.
उपरोक्त घटनेत अनुभवी गिर्यारोहक होते. अनेक अवघड सुळके त्यांनी पार केलेले होते.
परंतु, स्थानिक पातळीवरील खडकाची क्षमता, दोरखंड बांधण्यासाठी जुन्या खिळय़ांचा वापर, अशा काही बाबी दुरुाटनेला कारणीभूत ठरतात.
काही व्यावसायिक संस्था अर्थार्जनाकडे लक्ष देतात. ज्याची क्षमता नाही, अशांनाही त्या मोहिमेत सहभागी करून घेतात. हळबीची शेंडी डोंगरावरील बराचसा खडक कच्चा आहे. जुन्या खिळय़ांचा प्रस्तरारोहणात वापर केला जातो. कुठलीही माहिती नसलेले अनेक जण चढाईसाठी येतात. वन विभागाने प्रथम या परिसरात जनजागृतीसाठी सर्व धोके लक्षात आणून देण्यासाठी फलक लावावेत. ज्यांना सुळक्यावर चढाई करायची आहे, त्यांना आधी परवानगी घेणे बंधनकारक करावे. सध्या कुणीही सुळक्यावर चढाई करतो. स्थानिक ग्रामस्थांकडे त्यांची नोंद होण्याची आवश्यकता आहे.
– प्रवीण व्यवहारे (गिर्यारोहक तथा क्रीडा प्रशिक्षक, मनमाड)
