कुतूहल – कपडे विकत घेताना..

कापडाच्या बाबतीत आपण सर्व ग्राहक आहोत. कपडे विकत घेताना आपल्या आवडीनुरूप रंग, डिझाइन, कपडय़ाचा पोत इत्यादी गोष्टी लक्षात घेतल्या जातात. याचबरोबर आपण त्या कापडाची/ कपडय़ाची किंमतही लक्षात घेतो. कपडय़ाची किंमत त्या त्या कापडाच्या दर्जावर ठरत असते. त्याचप्रमाणे किमती वस्त्र डिझाइन करणारे तज्ज्ञ जास्त प्रमाणात रेशमाचा इतकेच नव्हे तर तलम रेशमाचा वापर करतात. ही वस्त्रे फक्त पाणीविरहित स्वच्छता (ड्रायक्लीिनग) असे लेबल लावूनच आपल्या हातात पडतात. इथेही काही वस्त्रांचा रंग किंवा भारी जर व नक्षीकाम याच्यावर पाणीविरहित स्वच्छतेसाठी वापरल्या जाणाऱ्या परक्लोरो इथिलिनचा विपरीत परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे असे कपडे विकत घेताना याबाबत खुलासा विचारणे गरजेचे आहे. त्याचबरोबर परक्लोरो इथिलीनचा परिणाम होणार नाही, असे सांगितले तरी तसे लिहून घेणे श्रेयस्कर ठरेल. नंतर काही नुकसान झाल्यास ते भरून मागता येऊ शकेल. जशी आपण किमतीकरिता काही घासाघीस करतो तसेच दर्जाबद्दल, टिकाऊपणाबद्दल विचारणा करणे आपले कर्तव्य आहे. याचा फायदा आपल्यालाच होणार आहे.
या पलीकडे जाऊन तयार कपडय़ावर असलेल्या सूचनांचे लेबल नीट वाचावे. त्याचा थोडा अभ्यास करावा म्हणजे काही बाबींचा अर्थ आपल्याला आपोआप कळेल, न समजलेल्या गोष्टींबाबत स्पष्ट विचारणा करावी. लेबलवर असलेल्या खुणांचे अर्थ समजून घ्यावेत. विक्रेता काही गोष्टी, त्या कपडय़ाची भलावण करताना सांगेल. पण धुलाईबाबत सूचना उदा. घरी धुवायचे का नाही, धुतल्यास मशीनमध्ये चालेल का फक्त हाती धुवायला हवे, रंगाची हमी आहे का? पाणीविरहित स्वच्छता (ड्रायक्लीिनग) नेहमीच करायला हवे का? अशा प्रश्नांची योग्य उत्तरे मिळाल्यास तुम्ही त्याप्रमाणे धुलाई/ इस्त्री याबाबत योग्य काळजी घेऊ शकाल. तरच तुम्हाला तुमचे कपडे अधिक काळ वापरता येतील.
आता कापडाच्या/ तयार कपडय़ांच्या किमती काही कमी नाहीत. त्याचबरोबर आपण खर्च करीत असलेल्या पशाचा पुरेपूर मोबदला आपल्याला मिळायला हवा. त्याकरिता अशा प्रकारे चौकस राहूनच खरेदी करावी म्हणजे आपल्याला नंतर अडचणींना तोंड द्यावे लागणार नाही, नुकसान सोसावे लागणार नाही.
विजय रोद्द  (मुंबई)  मराठी विज्ञान परिषद, वि. ना. पुरव मार्ग,  चुनाभट्टी,  मुंबई २२  office@mavipamumbai.org