डॉ. श्रुती पानसे
मेंदूचं काम कसं चालतं, तो कायकाय करतो, कसा ‘वागतो’? मेंदूविषयीच्या ताज्या संशोधनांचा आपल्या जगण्याशी कसा काय संबंध आहे? यासारख्या अनेक प्रश्नांची उत्तरं मिळवून देणारं हे नवं सदर! मेंदू प्रत्येकाकडे आहे; त्यामुळे तो कसा वापरावा याची ‘हस्तपुस्तिका’ (मॅन्युअल) म्हणूनही या सदराचा वापर काही वेळा होऊ शकेल आणि त्याही पलीकडे, आपण इतरांच्या मेंदूंचाही विचार जाणतेपणी करू शकू.
उंदरांवर किंवा त्यांच्या मेंदूवर संशोधन करून निष्कर्ष काढणं हा मेंदू संशोधनातला एक टप्पा आहे. यानंतर मृत मानवी मेंदूवर संशोधन हादेखील एक टप्पा होता; पण आता चालत्या-बोलत्या, विचार करणाऱ्या मेंदूमध्ये नक्की काय होतं, आपली शिकण्याची प्रक्रिया कशी होते, भावनांचं काम कसं चालतं, ही माहिती आपल्यापर्यंत पोहोचवण्याचं काम अनेकांनी केलं आहे. कित्येक न्यूरॉलॉजिस्ट, डॉक्टर्स हे मानवी मेंदूवर गेली अनेक वर्षे प्रयोग करत होते. मात्र गेल्या काही शतकांत या प्रयोगांना नव्या तंत्रज्ञानाचा आधार मिळाला. तंत्रज्ञानात एक्सरेपासून एफ.एम.आर.आय.पर्यंत अनेक शोध लागले. शरीराच्या आत नेमकं काय चाललं आहे, याचे जसेच्या तसे फोटो घेण्याची क्षमता तंत्रज्ञानामध्ये आली, त्यामुळेच अनेक गोष्टींवर प्रकाश पडला.
या शोधांचा, त्यातून निघालेल्या निष्कर्षांचा उपयोग शिक्षणतज्ज्ञांनी, मानसशास्त्रज्ञांनी आपल्या क्षेत्राच्या अभ्यासासाठी करून घेतला. त्यामुळे मेंदू विचार कसा करतो, हे आपल्याला समजायला लागलं.
contact@shrutipanse.com
