कुतूहल – डिकेमाली

नागर आख्यान : रोमन खाद्य संस्कृती
एखाद्या देशाचा किंवा राज्याचा इतिहास आणि संस्कृती जेवढी जुनी तेवढा त्याचा इतर देशांवर प्रभाव अधिक पडतो. अडीच हजार वर्षांपूर्वी रोमन संस्कृती पूर्णपणे विकसित झाली होती. रोमन संस्कृतीचा प्रभाव इतर युरोपीयन आणि काही आशियाई देशांवर पडला. रोमन खाद्यसंस्कृतीने गेल्या पाच-सहा शतकांमध्ये सर्व जगाला त्यांच्या अन्नपदार्थानी चटक लावलीय! भारतासारख्या दूरवरच्या देशामधील एखाद्या शहरात पिझ्झा आणि पास्ता मिळत नाही असे होत नाही! रोमने गेल्या दोन हजार वर्षांमध्ये त्यांच्या पाकक्रियांमध्ये नवनवीन बदल केले, ते लोकप्रिय केले. परंतु तेवढय़ावर न थांबता रोमन लोकांनी पाकक्रियांच्या नोंदींची पुस्तकेही प्रसिद्ध केली. ‘डी रे काक्विनेरिया’ ऊर्फ ‘एपिसियस’ हे चौथ्या शतकातले म्हणजे सोळाशे वर्षांपूर्वी या विषयावर लिहिलेले पुस्तक उपलब्ध आहे. पाकक्रियांबद्दल लिहिलेले हे बहुधा सर्वात जुने पुस्तक असावे! पिझ्झा आणि पास्ता हे रोमन जेवणातले प्रमुख अन्नपदार्थ. पास्ता हा पदार्थ गव्हाचा आटा व पाणी एकत्र करून निरनिराळ्या आकारांमध्ये तयार केला जातो. बाराव्या शतकात नॉर्मन राजाने रोमन राज्यात लोकांना गव्हाचा आटा व पाण्याच्या मिश्रणाने लांब धाग्यांसारखा एक खाद्यपदार्थ बनविताना पाहिले. तो पदार्थ त्याला आवडला व त्याचे नाव त्याने अत्रिया ठेवले. त्याचे पुढे ‘त्री’ आणि पुढे ‘स्पागेती’ झाले. सध्या पास्त्याच्या अनेक पदार्थापकी स्पागेती हा सर्वाधिक पसंतीचा प्रकार झालाय. पास्त्याच्या लोकप्रिय प्रकारांपकी बुकातिनी अल अ‍ॅमट्रिसिनिया, स्पागेती अल काबरेनारा, स्पागेती कॅसिओ इ पेप, कॅरसिओफी वगरे प्रकार अधिक लोकप्रिय झालेत. पिझ्झा म्हणजे पातळ गोल पाव. पिझ्झा बिझांका, प्रित्ती, काबरेनारा, क्विंटो क्वाटरे हे पिझ्झाचे लोकप्रिय प्रकार. क्विंटो क्वाटरे म्हणजे चौथा भाग. रोमच्या कत्तलखान्यातील कर्मचाऱ्यांना वेतनाऐवजी कधी कधी प्राण्यांचे उरलेले जिभेचे, आतडय़ांचे तुकडे मिळत. हे तुकडे त्या प्राण्यांच्या वजनाच्या एकचतुर्थाश असत. हे कर्मचारी त्या अवयवांचे तुकडे आणि ताजा भाजीपाला वापरून एक नवीनच पिझ्झासदृश कुरकुरीत पदार्थ बनवीत. हा पदार्थ पुढे लोकप्रिय होऊन त्याचे नाव क्विंटो क्वाटरे झाले. रोमन पिझ्झाबरोबर ताज्या भाज्या, बकरीच्या दुधापासून बनवलेले चीज, ऑलिव्ह आइल यांचे सॉस आवडीने खाल्ले जाते.
सुनीत पोतनीस – sunitpotnis@rediffmail.com

आणखी वाचा

पुणे : वेदनाशामक औषधांचा नशेसाठी वापर, तरुणी अटकेत; औषधांच्या १६० बाटल्या जप्त

वाल्मिक कराड ज्या गाडीतून शरण आला त्या गाडीच्या…

वेदनाविरहित वैद्यकीय उपचारासाठी सुई विरहित शॉक सिरिंज; आयआयटी मुंबईचे संशोधन

महाबळेश्वरमधील ‘मांघर’च्या मधमाश्यांवर संकट

‘एफडीए’मध्ये ५० टक्के पदे रिक्त, औषध परवाना व औषध तपासणीवर परिणाम

अभिनेत्री पूजा भट्टप्रमाणे तुम्हालाही दारूचं व्यसन सोडवायचंय? डॉक्टरांचे ‘हे’ उपाय करून पाहा, पुन्हा दारूकडे ढुंकूनही बघणार नाही

मुंबई : वरळीतील महिलांचा शौचालयासाठी आंदोलनाचा इशारा; सागरी किनारा बांधून होतो, पण शौचालयाला मुहूर्त नाही

त्वचेच्या समस्येसाठी कडुलिंबाचा काढा आहे फायदेशीर; जाणून घ्या बनवण्याची योग्य पद्धत