कुतूहल : प्रभावी करमरकर अल्गोरिदम

करमरकर १९७८ मध्ये आय. आय. टी. मुंबई, येथून बी. टेक. आणि १९८३ मध्ये कॅलिफोर्निया इन्स्टिटय़ूट ऑफ टेक्नॉलॉजी येथून पीएच.डी. झाले. अमेरिकेत ए.टी. आणि टी. बेल लॅबोरेटरीमध्ये कार्यरत असताना त्यांनी आपली अत्यंत मूलगामी कार्यपद्धती म्हणजेच रीत प्रसिद्ध केली (१९८४). ती सिम्प्लेक्स पद्धतीपेक्षा लक्षणीय प्रमाणात कार्यक्षम असल्याचे त्यांनी गणितीरीत्या सिद्ध केले. याला कारण म्हणजे करमरकरांची रीत चलांच्या संख्येनुसार बहुपदी वेगाने वेळ (पॉलिनॉमिअल टाइम) घेणारी आहे, तर सिम्प्लेक्स पद्धत घातांकात वेळ (एक्स्पोनेन्शिअल टाइम) घेणारी अशी आहे. करमरकरांच्या बहुपदी रीतीचा प्रभाव इष्टतमीकरण आणि संलग्न अशा क्षेत्रात पडल्यामुळे त्या त्या क्षेत्रांचे रूप पालटले.   

या कार्यासाठी करमरकरांना अनेक आंतरराष्ट्रीय पारितोषिके मिळाली. जशी की, ऑपरेशन्स रिसर्च सोसायटी ऑफ अमेरिकेचे फ्रेडरिक डब्लू. लॅन्चेस्टर प्राइझ (१९८४), अमेरिकन मॅथेमॅटिकल सोसायटी आणि मॅथेमॅटिकल प्रोग्रॅमिंग सोसायटी यांचे संयुक्त फल्कर्सन प्राइझ (१९८८), भारत सरकारचे श्रीनिवास रामानुजन जन्मशताब्दी पारितोषिक (१९९९) आणि असोसिएशन ऑफ कॉम्प्युटिंग मशिनरी या संस्थेचे पॅरिस कॅनेल्लकिस अवॉर्ड (२०००). एम.आय.टी. (१९९१) आणि प्रिन्स्टन (१९९६) येथे गणिताचे प्राध्यापक म्हणून काम केल्यावर नरेंद्र करमरकर १९९८-२००५ दरम्यान टाटा मूलभूत संशोधन संस्थेत प्राध्यापक होते. सध्या ते अत्युच्च संगणन (सुपरकॉम्प्युटिंग) या विषयात संशोधन करून अधिक प्रगत महासंगणकाच्या निर्मितीसाठी नवीन गणिती संकल्पना विकसित करत आहेत.

–  निशा पाटील

मराठी विज्ञान परिषद,

संकेतस्थळ : http://www.mavipa.org    

ईमेल : office@mavipamumbai.org