कुतूहल : सांगवडेवाडीची गटशेती

जे देखे रवी..: तीन ऐतिहासिक कर्मे
विश्व निर्मिती हा आपला इतिहास आहे. जोपर्यंत आपण हे लक्षात घेत नाही की हे विश्व सहजपणे उद्भवून काळक्रमणा करत आहे तोपर्यंत विश्वातले यत्किंचितही आपण सहजपणाचा धडा कसा घेणार आहोत? सजीव सृष्टी तर अगदी हल्ली हल्लीची. किती शेफारलो आहोत आपण? मुळात सजीव सृष्टी बांडगुळासारखी आहे. विश्वातले चैतन्य शोषण करणारी त्यावर गुजराण करणारी आणि वापरलेले चैतन्य मलमूत्रामधून बाहेर टाकणारे आपण. या क्रियांमधून आपल्याला भान आले (Consciousness) किंवा जाण आली आणि आपण भानगडी सुरू केल्या. बांडगुळाला झाडाचा आधार लागतो हे कबूल, पण एखाद्या विषवेलीसारखे आपण त्या झाडालाच विळखून शोषून मारून टाकावे आणि आपल्याला जे थोडेसे आयुष्य मिळाले आहे ते स्वत: कुस्करून टाकावे हे काय शहाणपणाचे लक्षण आहे का? शहाणपणा ही गोष्ट आपल्यालाच मिळाली आहे अशा गर्वात असतो. आपण तेव्हा चातुर्य शहाणे झाले ही ओवी आठवावी. ही ओवी महाभारताला उद्देशून आहे पण ती पश्चात बुद्धीने असणार. कारण त्या काळचे चतूर लोक जर खरेच शहाणे असते तर युद्धच झाले नसते आणि आम्ही किती गविष्ठ आणि करंटे की महाभारतातले युद्ध आजवर जगात झालेले नाही अशी शेखी मिरवणारे. हल्लीच्या महायुद्धात वापरलेला दारूगोळा किंवा अग्नीबाण आम्ही कुरुक्षेत्रावर वापरले होते ही काय वल्गना करण्याजोगी गोष्ट आहे? हल्ली Tourism  चे खूळ निघाले आहे. इजिप्तमधली पिरामिड बघून थक्क व्हायला झाले असे म्हटले जाते आणि शेजारीपाजारीही मग इजिप्तला जायचे ठरवतात. परवडत नसले तरी जावे लागते याला शेजार अधर्म म्हणतात. पण ती पिरामिडे कोठल्यातरी क्रूर राजाचे थडगे आहे आणि ते बांधायला लाखो लागलेले वेठबिगार हालहाल होऊन मेले हा इतिहास आपण परत घेऊन येत नाही. Alexander  चे तेच. याचा गुरू अ‍ॅरिस्टॉटल तत्त्वज्ञानी. दुसऱ्याला कसे नमवायचे, लोकांना कसे देशोधडीला लावायचे, जो कधीही वापरता येणार नाही असा मुलूख पादाक्रांत करायचा, आपलीच संस्कृती अत्युत्तम असे म्हणत ती दुसऱ्यावर लादायची आणि मग कंटाळून आणि निराश होऊन मायदेशी परतायचे आणि झालेला शीण सहन न होऊन अकाली मरायचे हे Alexander  चे चरित्र. अ‍ॅरिस्टॉटला तत्त्वज्ञानी म्हणायचे की नतद्रष्ट? भारतातल्या ताजमहालचे तेच. अहो तुम्ही प्रेम केले कबूल. पण त्याची एवढी मोठी संगमरवरी जाहिरात? हे प्रेमाचे चिन्ह की तुमच्या सत्तेचा आणि आर्थिक सामर्थ्यांचा आविष्कार? आणि वर ज्या गवंडय़ांनी हे बांधले त्यांचे अंगठे कापून टाकायचे? प्रेमापोटी असुरक्षितता? हेही नवलच. पण हे नवल नव्हे याला म्हणतात गर्व. आणि तोही प्रेमाचा. हेही कर्मच.
– रविन मायदेव थत्ते
rlthatte@gmail.com

आणखी वाचा

गरिबांचे पैसे गरिबांना ही काँग्रेसची हमी; तेलंगणा, हिमाचलचे मुख्यमंत्री तर कर्नाटकच्या उपमुख्यमंत्र्यांचे भाजपला प्रत्युत्तर

लोकप्रिय मराठी अभिनेत्री दुसऱ्यांदा अडकली लग्नबंधनात; साधेपणाने पार…

सर्वच गणेश मंडळांकडून ध्वनिप्रदूषण! महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळ देणार ‘एनजीटी’ला अहवाल

लक्षवेधी लढत: अक्कलकुवा: लोकसभेतील पराभवाचे उट्टे काढणार का?

रस्ता नसल्याने मृतदेह झोळी करून वाडीवर नेण्याची वेळ…

समाविष्ट गावातील पाणीपुरवठ्याच्या तक्रारींसाठी पालिकेने घेतला हा निर्णय !

Video : भूगांव येथील पोलाद प्रकल्पात स्फ़ोट, २१ कामगार जखमी

सुरक्षिततेसाठी पुनर्विकास अपरिहार्य

वॉर अँड पीस     : मुखरोग: भाग-१
फार वर्षांपूर्वी माझा एक भाचा, आपल्या मुलीच्या घटसर्प विकाराकरिता; दोन दिवसांत तीन हजार रुपये कसे खर्च करावे लागले, त्याची व्यथा सांगत होता. ती आठवण आता पुन्हा नव्याने झाली. मुख सुंदर असते, तसेच त्याचे विकारही भीषण, जीवघेणे, तातडीने गंभीर स्वरूप धारण करणारे होऊ शकतात. थोडा आळस आपण दाखवला, तर रुग्णाचे अधिक नुकसान होऊ शकते; होते. हा अनुभव टॉन्सिल्स, तोंड येणे, मुख दरुगधी, मुखशोष, दाताचे विकार, पोटाचे विकार याबाबतीत येऊ शकेल. मुखपरीक्षण नीट केल्यास रोगांच्या पूर्वरूपात प्रथमावस्थेत; शमनउपचार करून रोग निर्माण होऊ न देण्याचे पुण्य वैद्य डॉक्टरांना मिळू शकते.
मुखदर्शन डॉक्टरने, वैद्याने नीट करावे.  सर्व विकारांचे दर्शन मुखापासून होते. कदाचित सर्व विकारांची सुरुवातही मुखापासून होत असेल. कारण प्राणवायू, पाणी, अन्न सर्वाचेच पहिले द्वार ‘मुख’. मुखापासून गुदापर्यंत महास्रोतस अन्न, वायू, पाण्याचे वहन करते. साहजिकच महास्रोतसाचा किंवा पोटाचा आरसा म्हणून मुख मानले जाते.
मुख हे खऱ्या अर्थाने पांचभौतिक आहे. दांत पृथ्वी तत्त्वाचे, आप किंवा जलतत्त्वाची जीभ, स्वच्छ पांढरे शुभ्र दातांचे तेजतत्त्वदर्शन, वायूमुळे वाणी व आकाशामुळे मुखाची पोकळी असे सर्वत्र पंचमहाभूतांचे कार्य दिसते. आयुर्वेदशास्त्राप्रमाणे
‘‘औष्ठौच दन्तमूलानी, दंता जिव्हा च तालु च।
गलो गलादि सकलं सप्तागं मुखमुच्यते।।’’
अशा या मुखातील; अडखळत बोलणे, खवखव व गिळावयास त्रास, गालगुंड, घटसर्प, जिभेवरील किटण, पडजिभेचे विकार, पांढरे ठिपके व शोष पडणे या आठ लक्षणांचा विचार या लेखात आपण करीत आहोत. अ‍ॅलर्जी, आग होणे, कफविकार, कॅन्सर, खोकला, टॉन्सिल्स, तोंड येणे, दात, पित्तविकार, कृमी, जंत, सर्दी, गाल बसणे, अरुचि, शोष या रोग लक्षणांचा विचार स्वतंत्र लेखात केला जाईल.
– वैद्य प. य. वैद्य खडीवाले

आजचे महाराष्ट्रसारस्वत : १७ जून
१८९५>  बुद्धिप्रामाण्यवादी लेखक, सुधारकाग्रणी विचारवंत गोपाळ गणेश आगरकर यांचे वयाच्या अवघ्या ३९व्या वर्षी निधन. ‘केसरी’चे संपादक आणि ‘सुधारक’ या वृत्तपत्राचे संस्थापक  या भूमिकेतून आगरकरांनी ‘इष्ट असेल ते बोलणार’ अशा नेमस्त शब्दांत सत्ता वा समाजाची तमा न बाळगता लिहिण्याचा निर्धार केला. लोकमान्य टिळकांशी पुढे तीव्र मतभेद झाल्यावरही आगरकरांची मैत्री कायम होती. ‘डोंगरीच्या तुरुंगातील आमचे १०१ दिवस’ या छोटेखानी पुस्तकात टिळकांचा उल्लेख वारंवार आहे. ‘कवी, काव्य व काव्यरति’ तसेच ‘वाक्यमीमांसा अर्थात वाक्यांचे पृथक्करण’ असे लेखन त्यांना भाषा व साहित्याभ्यासात असलेल्या गतीची साक्ष देते. आगरकरांच्या निवडक निबंधांचे संपादित खंड उपलब्ध आहेत.
१९९१>  कवी, समीक्षक, भाषांतरकार प्रभाकर बळवंत माचवे यांचे निधन. मातृभाषा मराठी, पण हिंदीभाषक मुलखात वास्तव्यामुळे प्राय: हिंदीतूनच लिहिणारे माचवे हे मराठी-हिंदी साहित्यातील एक दुवा ठरले. हिंदी व मराठीतील निर्गुणी काव्याच्या अभ्यासावर पीएच.डी. मिळवणाऱ्या माचवे यांनी एकंदर ८० पुस्तके लिहिली वा संपादित केली.
– संजय वझरेकर