कुतूहल: शार्कचे खवले

शार्कचे प्लॅकॉइड खवले त्वचेच्या आतल्या थरात शंकरपाळय़ाच्या आकाराच्या पट्टीवर बसलेले असतात. खवल्याचा उभा टोकेरी भाग शार्कच्या मागच्या म्हणजे शेपटीच्या दिशेने वळलेला असतो. जुन्या काळच्या घरांवरील कौलांप्रमाणे खवले समांतर रांगांत खेटून बसवलेले असतात. ते आपल्या मागच्या-पुढच्या खवल्यांचा काही भाग झाकतात. ‘प्लॅकॉइड’ शब्दाचा अर्थ आहे ‘प्लेट-सारखा’. शार्कचे प्लॅकॉइड खवले आणि त्यांचे दात यांची वाढ व अंतर्रचना एकसमान असते. शार्कच्या खवल्यांपासून त्यांच्या तोंडातील दातांच्या रांगा बनतात. त्यामुळे जितक्या वेळा दात पडतात तितक्या वेळा ते नव्याने उगवतात. आपल्याला दातांचे दोन संच असतात. दुधाचे दात पडले की नवा संच येतो. तो अंतिम संच असतो. तो पडल्यावर कृत्रिम दात लावावे लागतात. शार्कच्या दातांत मऊ दंतमज्जा, त्यावर दंतीनचे टोपण, दाताच्या वरच्या बाह्यभागात अतिकडक एनॅमलचे आवरण असते.

आणखी वाचा

वाघाच्या हल्ल्यात शेतकरी ठार

Nana Patole : निकालाआधी राजकीय घडामोडींना वेग; यातच…

बहुचर्चित बेलुगा व्हेलचे रहस्य उलगडले; हा मासा खरंच रशियन गुप्तहेर होता का?

उरण : आंतरभरती प्रवाह बंद झाल्याने पाणजे पाणथळ कोरडी

धीरेंद्रकृष्ण यांच्या कार्यक्रमास अंनिसचा विरोध, अंधश्रध्देस खतपाणी घालणाऱ्यांना परवानगी दिल्याबद्दल नाराजी

मासे परवडत नाहीत, मत्स्याहारींनी करायचे तरी काय?

चिमुकलीला पाहून पक्षी झाला खूश; एकमेकांची करू लागले नक्कल अन् … पाहा खेळकर पक्ष्याचा VIRAL VIDEO

मासे असोत की सरडय़ांसारखे प्राणी, खवले हा त्यांचा बाह्यकंकाल- बाहेरचा सांगाडा असतो. माशांच्या आणि सरीसृप वर्गातल्या खवल्यांत रचनात्मक फरक असतो. शार्कच्या असंख्य सूक्ष्म, लवचीक, कोलॅजेनच्या तंतूंनी तळाशी जखडलेल्या खवलेधारी त्वचेचा शार्कना वजनाला हलक्या पण मजबूत, चिवट चिलखतासारखा फायदा होतो.

खवल्यांच्या विशिष्ट रचनेमुळे शार्कना पोहताना पाण्याचा फारसा विरोध होत नाही. कातडीवर जिवाणू टिकत नाहीत की शेवाळे अडकत नाही. त्यामुळे जिवाणू, बुरशी यांच्या वसाहती त्वचेवर वाढू शकत नाहीत. शार्क मासे गेली ३५ कोटी वर्षे जीवनसंघर्षांत टिकून आहेत. या उत्क्रांतीत शार्कच्या प्लॅकॉइड खवल्यांचा आणि त्वचेचा मोठा वाटा आहे.-नारायण वाडदेकर,मराठी विज्ञान परिषद