अनिश्चित परिस्थितीत निर्णय घेताना संभाव्यता (प्रोबॅबिलिटी) सिद्धांत हा मार्गदर्शनात कळीची भूमिका बजावतो. या सिद्धांताची प्राथमिक कल्पना जेरोलामो कार्डानो या इटालियन गणितज्ञाने सोळाव्या शतकात प्रथम वापरल्याचे दिसते. जुगाराचा छंद असणाऱ्या कार्डानोने प्रतिस्पध्र्याला हरविण्याचे काही गणिती आडाखे बांधले होते. यामुळे जुगारात कार्डानो बरेचदा जिंके. त्याच्या संभाव्यतेच्या गणितानुसार, एखाद्या घटनेतून होणाऱ्या वेगवेगळ्या निष्पत्तींची एकूण संख्या ‘न’ असेल, तर त्यांपैकी ‘म’ निष्पत्ती निवडल्या जाण्याची शक्यता ‘म भागिले न’ इतकी असते. या गणितानुसार, आपण साप-शिडी खेळताना वापरतो ते दान टाकल्यावर, एकूण वेगवेगळ्या सहा शक्यता अस्तित्वात असतात. मात्र एखादी विशिष्ट संख्या मिळण्याची शक्यता ‘एक षष्ठांश’ इतकीच असते. कार्डानोने १५६० साली दानांच्या आणि पत्त्यांच्या खेळांतील संभाव्यतेवर आधारलेल्या डावपेचांबद्दल एक पुस्तक लिहिले होते. हे पुस्तक १६६३ साली म्हणजे, कार्डानोच्या मृत्यूनंतर ८७ वर्षांनी प्रकाशित झाले.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
