पायथॅगोरसचा सिद्धांत हा गणिताच्या विकासात अतिशय महत्त्वाचा सिद्धांत मानला गेला आहे. ग्रीक गणितज्ञ पायथॅगोरस याने इ.स.पूर्व सहाव्या शतकात या सिद्धांताची तर्कशुद्ध सिद्धता प्रथम दिली. त्यानंतर ग्रीक गणितज्ञ युक्लिड याने इ.स.पूर्व तिसऱ्या शतकात, हा सिद्धांत भूमितीच्या निर्मितीसाठी वापरला. ‘काटकोन त्रिकोणाच्या कर्णाचा वर्ग हा, त्रिकोणाच्या इतर दोन बाजूंच्या वर्गाच्या बेरजेइतका असतो’ या अर्थाच्या समीकरणाद्वारे हा सिद्धांत मांडला जातो. काटकोन त्रिकोणाच्या तीन बाजूंच्या लांबींमधील हा संबंध त्यापूर्वीही बॅबिलोनिया, मेसोपोटेमिया, भारत, चीन या प्राचीन संस्कृतींनाही परिचित होता. चार-पाच हजार वर्षांपूर्वी, इजिप्तमधील पिरॅमिड बांधणारे अभियंते बांधकामासाठी समान अंतरावर बारा गाठी मारलेल्या दोरखंडाचा उपयोग करीत. जमिनीत काठय़ांच्या साहाय्याने हा दोरखंड रोवून, या दोरखंडावरील तीन, चार आणि पाच गाठी त्रिकोणाच्या एकेका बाजूला येतील, असा काटकोन त्रिकोण तयार करीत असत. याचा उपयोग पिरॅमिडचा पाया अचूक रचण्यास होत असे.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
