व्हेनिसची कला संस्कृती

 
सुकाणू
सुकाणू एक विषारी वृक्ष आहे. म्हणून याला इंग्रजीत ‘स्युसाइड ट्री’ म्हणतात. याचे शास्त्रीय नाव ‘सरबेरा ओडोलम’ असे आहे. भारतात आणि दक्षिण अशियाच्या इतर देशांमध्ये नसíगकरीत्या वाढतो. साधारण समुद्रकिनाऱ्याची हवा यांस अधिक पोषक असून त्या जागी चांगला वाढतो. सुकाणू एक छोटेखानी सदाहरित वृक्ष आहे. फांद्यांवर एकत्रित, चकचकीत हिरव्या रंगाची पाने, वरून गोलसर व खालच्या बाजूला निमुळती असतात. फुले मोठी आणि सुगंधी असतात. हा वृक्ष फार कमी प्रमाणात उद्यानात दिसतो. फळ जेव्हा हिरवे असते तेव्हा साधारण क्रिकेटच्या चेंडूच्या आकाराचे असते. वाळल्यावर फळ तंतुमय होते व अतिशय कमी वजनाचे होते. जरी हा वृक्ष विषारी असला तरी सदाहरित व छोटेखानी असल्याने उद्यानात शोभून दिसतो.
सुकाणू या वृक्षाचे कण्हेरीशी खूप साधर्म आहे. संपूर्ण वृक्षात पांढरा द्रव अर्थात लेटेक्स असतो. फळामध्ये सरबेरीन नावाचे एक विषारी तत्त्व असते. त्याचा चुकून वापर झाल्यास स्नायूंना हृदयाकडून होणारा कॅल्शियमचा पुरवठा खंडित होतो. त्यामुळे हृदयाचे स्पंदन अनियमित होते. काही वेळी मृत्यूपण होऊ शकतो. उपचार करत असताना नेमके कारण शोधणे कठीण होऊन बसते. केरळ प्रांतात १९८९-९९ या कालावधीत जवळजवळ पाचशे मृत्यू सुकाणू वृक्षामुळे झाल्याची नोंद आहे. विष शरीरात भिनल्यावर मळमळणे, उलटय़ा, पोटदुखी ही लक्षणे दिसतात. या विषाचा उपयोग उंदीर मारण्यासाठीही होतो.
फळांचा उपयोग बायोइन्सेक्टिसाइड बनवण्यासाठी केला जातो. त्याचप्रमाणे सुकाणूंच्या बियांपासून बायोडिझेल निर्मिती करणे शक्य आहे का, तसेच ते फायद्याचे आहे का यावरही संशोधन चालू आहे.
मुंबईत भायखळा येथील जिजामाता उद्यानात व टाटा मूलभूत संशोधन केंद्र- कुलाबा वसाहत येथे एकेक सुकाणूंचा वृक्ष आहे.
नसíगकरीत्या ज्या परिसरात हा वृक्ष वाढतो त्या ठिकाणी या वृक्षाची लागवड करून वृक्षवाढ होऊ शकते. उद्यानातील पायवाटांच्या दोन्ही बाजूस लागवड केल्यास परिसर शोभून दिसण्यास आणि उद्यानाची शोभा वाढवण्यास मदत होईल.
– डॉ. सी. एस. लट्ट (मुंबई)
मराठी विज्ञान परिषद,
वि. ना. पुरव मार्ग, चुनाभट्टी, मुंबई २२ office@mavipamumbai.org

आणखी वाचा

तीन विवाहित पुरुषांच्या प्रेमात पडली होती ‘ही’ सुप्रसिद्ध अभिनेत्री; बॉलीवूडसह दक्षिणेत केलेत अनेक सुपरहिट सिनेमे

२१ नोव्हेंबर पंचांग: वर्षातील शेवटचा गुरुपुष्यामृत योग कोणत्या…

नव्या संचातील ‘वस्त्रहरण’चा शेवटचा प्रयोग आज ठाण्यात, नेत्यांनाही भुरळ

“वसईच्या सनसिटी येथे धारावी प्रकल्पग्रस्तांचे पुनर्वसन करण्याचा प्रयत्न”, आमदार क्षितीज ठाकूर यांचा आरोप

आश्चर्यच !…गूढ हिंदू मजकुराचा कागद जर्मनीच्या फ्ली मार्केटमध्ये!

सांगीतिक नृत्यनाट्य ‘ऊर्मिलायन’

आपण कधी जागे होणार? स्पेनचा विध्वंसक पूर

कला अकादमी आणि नूतनीकरणाची मोगलाई