-
‘भारताची सिलिकॉन व्हॅली’ म्हणून ओळखले जाणारे बंगळुरू हे प्रगतशील शहर, सांस्कृतिक विविधता आणि ऐतिहासिक वारशासाठी प्रसिद्ध आहे. पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की या शहराला बंगळुरू हे नाव कसे पडले? या शहराच्या नावाच्या उत्पत्तीबाबत अनेक वादग्रस्त आणि मनोरंजक आख्यायिका आहेत, ज्यांवर अजूनही वर्षानुवर्षे वादविवाद सुरू आहेत. (छायाचित्र स्रोत: इंडिया रेल इन्फो)
-
सर्वात लोकप्रिय आख्यायिकापैकी एक अशी आहे की होयसळ राजवंशातील राजा वीरा बल्लाळ दुसरा यांना एका वृद्ध महिलेने उकडलेले बीन्स (बेंदा कालू) खायला दिले होते आणि याने प्रभावित होऊन त्यांनी त्या ठिकाणाचे नाव ‘बेंदा कालू ओरू’ म्हणजेच उकडलेल्या बीन्सचे शहर या अर्थाने नाव ठेवले, जे हळूहळू बंगळुरू बनले. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
इतिहासकार आणि संशोधकांचा असा विश्वास आहे की ही कहाणी केवळ लोककथा म्हणून पाहिली पाहिजे, कारण तिला समर्थन देण्यासाठी कोणतेही ठोस ऐतिहासिक पुरावे उपलब्ध नाहीत. अशा परिस्थितीत, बंगळुरू नावाच्या उत्पत्तीबद्दलच्या विविध ऐतिहासिक तथ्यांची तपासणी करणे आणि सत्य समजून घेणे आवश्यक आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
बंगळुरूच्या नावाशी संबंधित इतर ऐतिहासिक समजुती
इतिहासकारांच्या मते, बंगळुरू नावाच्या उत्पत्तीबाबत इतर अनेक सिद्धांत आहेत. काही प्रमुख आहेत:
(छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
१. बिलिया कलिना ओरू (पांढऱ्या दगडांचे शहर)
प्रसिद्ध इतिहासकार चिदानंद मूर्ती यांच्या मते, बंगळुरूचे नाव या प्रदेशात आढळणाऱ्या पांढऱ्या क्वार्ट्ज दगडांशी जोडले जाऊ शकते. प्राचीन काळी, शहरातील बालेपेट, नागरथपेट आणि चिक्कापेट भागात पांढरे दगड मुबलक प्रमाणात आढळत होते. म्हणून, त्याला ‘बिलिया कलिना ओरू’ (पांढऱ्या दगडांचे शहर) असे म्हटले गेले, जे हळूहळू बंगळुरू बनले. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
२. बगा-व्हॅलोरू (रक्षकांचे शहर)
काही संशोधकांचा असा विश्वास आहे की बंगळुरू हे नाव ‘बंगळुरू’ या शब्दापासून आले आहे, ज्याचा अर्थ ‘रक्षक’ किंवा ‘सुरक्षा रक्षक’ असा होतो. होयसळ साम्राज्याच्या बंगवळू सेना (राजांची विशेष अंगरक्षक तुकडी) ने या भागात तळ ठोकला होता असे म्हटले जाते. म्हणूनच हे ठिकाण ‘बंगळुरू ओरू’ (पालकांचे शहर) म्हणून ओळखले जाऊ लागले, जे कालांतराने बंगळुरू बनले. (छायाचित्र स्रोत: @kamal_archives/instagram) -
३. वेंकनुरु (भगवान वेंकटेश्वराशी संबंधित शहर)
इतिहासकार एस.के. अरुणीचे मत वेगळे आहे. ते म्हणतात की दक्षिण भारतात भगवान वेंकटेश्वर (वेंकटनाथ) ची पूजा खूप लोकप्रिय होती आणि बंगळुरूमधील अनेक जुन्या घरांना आणि मंदिरांनाही वेंकटेश्वर हे नाव होते. या भागाचे मूळ नाव ‘वेंकटनुरु’ असावे, जे हळूहळू बेंगळुरू बनले. (छायाचित्र स्रोत: Pinterest) -
४. बेंगा वृक्ष
इतिहासकार राजेश एच.जी. बेंगळुरू हे नाव ‘बेंगा’ झाडापासून (टेरोकार्पस मार्सुपियम रॉक्सब.) आले असावे असे त्यांचे मत आहे. प्राचीन काळी हे झाड बंगळुरू परिसरात मुबलक प्रमाणात आढळत असे. म्हणूनच, या भागाला पूर्वी ‘बेंगन ओरू’ (बेंगा झाडांचे शहर) असे म्हटले जात असे, जे हळूहळू बेंगळुरू बनले. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
५. सर्वात मजबूत ऐतिहासिक पुरावा: ८९० चे ‘बेंगळुरू युद्ध’.
वर दिलेले सर्व सिद्धांत मनोरंजक असले तरी, त्यापैकी एकही सिद्धांत ऐतिहासिक पुराव्यांद्वारे सिद्ध झालेला नाही. परंतु बेंगळुरू नावाच्या उत्पत्तीचा संबंध प्राचीन काळापासून असल्याचे पुरावे आहेत. (छायाचित्र स्रोत: @kamal_archives/instagram) -
बंगळुरूजवळील (सुमारे १५ किमी अंतरावर) बेगुर गावात ८९० इसवी सनाचा एक वीरगल्लू (वीर दगड) सापडला आहे. या दगडावर ‘बेंगळुरू युद्धाचा’ उल्लेख आहे. (छायाचित्र स्रोत: @kamal_archives/instagram)
-
हा शिलालेख गंगा राजवंशातील राजा एरयप्पा यांच्या काळातील आहे आणि त्यात उल्लेख आहे की नागत्तर नावाचा एक योद्धा राजाच्या वतीने लढला आणि त्याचा मुलगा बट्टनपती युद्धात मारला गेला. त्यात बंगळुरूच्या आसपासच्या १० वस्त्यांचाही उल्लेख आहे, ज्यामुळे हे नाव प्राचीन काळापासून वापरात होते हे स्पष्ट होते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
इतिहासकार सुरेश मुना म्हणतात की बंगळुरू ८०० च्या सुरुवातीला अस्तित्वात होता हे दाखवणारा हा सर्वात प्रामाणिक पुरावा आहे. त्यांचा असा विश्वास आहे की बंगळुरूचे संस्थापक नादप्रभू हिरिया केम्पेगौडा यांची आई जुन्या बंगळुरू गावातील होती, म्हणून त्यांनी त्यांच्या नवीन शहरासाठी हे नाव निवडले. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
लोककथा आणि इतिहासातील फरक
इतिहासकारांचे म्हणणे आहे की “बेंडा कालू ओरू” (उकडलेल्या बीन्सचे शहर) ही कथा मनोरंजक असू शकते, परंतु तिला ऐतिहासिक आधार नाही. ही एक लोककथा आहे जी कालांतराने प्रसारित झाली आहे आणि आता ती सामान्य लोकांमध्ये लोकप्रिय झाली आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
खरं तर, बेगुर शिलालेखानुसार, बंगळुरू हे नाव ९ व्या शतकात अस्तित्वात आले, तर वीरा बल्लाळ दुसरा १२ व्या-१३ व्या शतकात राज्य करत होता. अशा परिस्थितीत, हा सिद्धांत ऐतिहासिकदृष्ट्या चुकीचा असल्याचे सिद्ध होते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
हृदयद्रावक! वडिलांच्या चितेला अग्नी दिला अन् थेट पोहोचला परीक्षा केंद्रावर, मात्र…
