-
केंद्र सरकार आता धूम्रपान आणि तंबाखूजन्य पदार्थांसंदर्भातील नियम अधिक कठोर करण्याच्या तयारीत आहे.
-
केंद्राने सिगारेट व इतर तंबाखूजन्य पदार्थांचे उत्पादन (व्यापार व वाणिज्य आणि जाहिरात नियमन, उत्पादन, पुरवठा व वितरण) दुरुस्ती कायदा, २०२० चा मसुदा तयार केला.
-
या नवीन बदलांमध्ये धुम्रपान करण्याचं कायदेशीर वय हे १८ वरुन २१ करण्याची तरतूद करण्यात आली आहे. त्यामुळे या निर्णयाचा सिगारेट उत्पादक कंपन्यांना फटका बसण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.
-
याचबरोबरच नव्याने तयार करण्यात आलेल्या विधेयकामध्ये सुटी सिगारेट विकण्यावर प्रतिबंध लावण्याबरोबरच रेस्तराँ त्याचप्रमाणे विमानतळांवरील स्मोकिंग झोन म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या जागा हटवण्याचीही शिफारस असल्याचे समजते.
-
नवीन कायद्यामध्ये सार्वजनिक ठिकाणी सिगारेट ओढणाऱ्या व्यक्तीला ठोठावण्यात येणाऱ्या दंडाची रक्कम वाढवण्याचाही विचार सुरु आहे.
-
नवीन बदल हे या काद्यामधील कलम ६ (अ) तसेच सातमध्ये करण्यात येणार आहे. याच मुख्य बदलामुळे सिगारेट पिणारी व्यक्ती ही किमान २१ वर्षांची असणं बंधनकारक असणार आहे. म्हणजेच २१ वर्षांखालील व्यक्ती सिगारेट पिता दिसल्यास तो कायद्याने गुन्हा ठरणार आहे.
-
२१ वर्षांहून कमी वय असणाऱ्या व्यक्तीला तसेच शैक्षणिक संस्थाच्या आजूबाजूच्या १०० मीटरच्या अंतरामध्ये सिगारेट किंवा तंबाखूजन्य पदार्थ विकण्यास तसेच विकण्यासाठी परवाना देण्यास बंदी घालण्याची तरतूद कायद्यामध्ये करण्यात आलीय.
-
सरकारने खुल्यापद्धतीने (संपूर्ण पाकीट न घेता एक किंवा दोन) सिगारेट विकण्यावर बंदी घालण्याची मागणी केलीय. "सिगरेट किंवा कोणताही तंबाखूजन्य पदार्थ हा व्यापार आणि वाणिज्य नियमांप्रमाणे सीलबंद पद्धतीने मूळ स्वरुपातील पॅकेजिंगमध्येच विकला जावा," असा बदल सातव्या कलमात करण्यात आलाय.
-
तसेच कमी वयाच्या व्यक्तीला तंबाखूजन्य पदार्थ विकणाऱ्यांना कठोर शासन करण्याची तरतूद नवीन बदलांमध्ये करण्यात आली आहे. कमी वयाच्या व्यक्तीला तंबाखूजन्य पदार्थ विकल्या प्रकरणी दोषी आढळल्यास किमान दोन वर्षांची शिक्षा आणि एक हजार रुपये दंडापासून सात वर्षांची शिक्षा आणि एक लाख रुपये दंड अशी शिक्षा देण्याचा प्रस्ताव मांडण्यात आलाय.
-
या कायद्याध्ये बेकायदेशीररित्या सिगारेट आणि तंबाखू उत्पादनांची विक्री करणाऱ्यांनाही कठोर शासन करण्याची तरतूद करण्यात आलीय. या प्रकरणात दोषी आढळल्यास सात वर्षांचा तुरुंगवास आणि ५० हजारांच्या दंडाची तरतूद नवीन बदलांमध्ये आहे.
-
बेकायदेशीररित्या सिगारेट आणि तंबाखू उत्पादनांची निर्मिती करणाऱ्यांना दोन वर्षांचा तरुंगवास आणि एक लाख रुपये दंडाची शिक्षा होऊ शकते.
-
तसेच धुम्रपान करण्यास मनाई असणाऱ्या ठिकाणी धुम्रपान करताना आढळल्यास आता द्याव्या लागणाऱ्या दंडापेक्षा दहापट अधिक दंड करण्याची तरतूद नवीन कायद्यात करण्यात आली. अशाप्रकारे धुम्रपान करताना आढळल्यास नवीन कायद्यानुसार २०० ऐवजी दोन हजार रुपये दंड आकारण्यात येईल.
-
खुल्या सिगारेट विक्री करताना आढळल्यास म्हणजेच सातव्या कलमातील तरतुदींचे उल्लंघन करताना पहिल्यांदा आढळून आल्यास दोन वर्षांचा तुरुंगावस आणि एक लाख रुपये शिक्षेचे तरतूद करण्यात आलीय. तर दुसऱ्यांदा असा गुन्हा करताना आढळल्यास पाच वर्षांचा तुरुंगवास आणि पाच लाखांच्या दंडाची तरतूद आहे.
-
यंदाच्या अर्थसंकल्पामध्ये तंबाखू आणि तंबाखूजन्य पदार्थांच्या उद्योगांवरील जीएसटी वाढवण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. त्यातच या नवीन कायद्यामुळे कंपन्यांना अधिक फटका बसण्याची शक्यता व्यक्त केली जातेय.
-
धुम्रपान करण्यासाठीचे वय वाढवल्यास सिगारेटची मागणी कमी होण्याची भीती सिगारेट उत्पादकांकडून व्यक्त केली जात आहे.
-
भारतामध्ये सध्या व्हिएसटी इंडस्ट्रीस, आयटीसी आणि गॉडफ्रे फिलिप्स या सिगारेट निर्मितीमधील तीन आघाडीच्या कंपन्या आहेत. त्यातही आयटीसीला या नव्या नियमांचा मोठा फटका बसू शकतो असा अंदाज व्यक्त केला जातोय.
-
सध्या देशातील विमानतळांवर, मोठ्या हॉटेल्समध्ये, रेस्तराँमध्ये स्मोकिंग झोन निर्माण करण्यात आलेत. अनेक ठिकाणी सार्वजनिक ठिकाणी धुम्रपानाला बंदी असली तरी हे नियम देशात काटेकोरपणे पाळले जात नसल्याचे चित्र दिसतं. त्यामुळे दंडाची रक्कम वाढवल्यास या नियमांचे पालन करण्यांची संख्या वाढेल अशी अपेक्षा सरकारी यंत्रणांना आहे. (फोटो रॉयटर्सवरुन साभार)
६ फेब्रुवारी राशिभविष्य: सूर्याच्या नक्षत्र परिवर्तनाने मेष, सिंहच्या कुंडलीत होणार मोठे बदल; पंचांगानुसार तुमच्या राशीचे भाग्य कसे उजळणार?
