-
भारतात खाद्यपदार्थांवर वेगवेगळे GST दर लागू आहेत, जे अनेकदा चर्चेचा विषय बनतात. असाच एक मुद्दा म्हणजे रोटी आणि पराठ्यावरील करातील फरक. रोटीवर फक्त ५% GST लागू असताना, पराठ्यावर १८% GST भरावा लागतो. दोन्हीवर आकारण्यात येणाऱ्या करांमध्ये एवढी तफावत का आहे आणि त्यामागील कायदेशीर आणि तांत्रिक कारणे काय आहेत ते समजून घेऊ. (Photo Source: Freepik)
-
रोटी आणि पराठ्याच्या GST मध्ये फरक असण्याचे कारण
रोटी आणि पराठा यांच्यातील मुख्य फरक त्यांच्या स्वभावात आणि तयार करण्याच्या पद्धतीमध्ये आहे. रोटी किंवा चपाती ‘रेडी टू इट’ श्रेणीत ठेवण्यात आली आहे. त्याच वेळी, पराठा हे पॅकेज केलेले आणि प्रक्रिया केलेले खाद्यपदार्थ आहे, म्हणजेच ते अर्धवट तयार या श्रेणीत ठेवण्यात आले आहे. (Photo Source: Pexels) -
रोटीवर ५% GST (२.५% CGST + २.५% SGST) लागतो. तर, पराठ्यावर १८% GST (९% CGST + ९% SGST) लागू आहे. पराठ्यांवर सुरुवातीला १८% GST दराने कर आकारण्यात आला होता, जो २८ जून २०१७ च्या CGST दर अधिसूचनेत एंट्री क्रमांक ४५३ अंतर्गत विहित करण्यात आला होता. (Photo Source: Pexels)
-
तथापि, १५ नोव्हेंबर २०१७ रोजी, त्यात सुधारणा करून एंट्री क्रमांक २३ मध्ये समाविष्ट करण्यात आले, परंतु GST दर १८% च राहिला. २०२१ मध्ये गुजरातच्या ॲडव्हान्स रुलिंग अथॉरिटी (AAR) मध्ये या मुद्द्यावर केस दाखल करण्यात आली होती. या केसच नाव होतं-‘Vadilal Industries Ltd. विविध प्रकारच्या पॅकेज्ड पराठ्यांवर ५% जीएसटी लावण्याची मागणी.’ (Photo Source: Pexels)
-
वकिलांनी युक्तिवाद केला की टोस्टेड ब्रेड, पिझ्झा ब्रेड आणि रस्कवर ५% जीएसटी लागू आहे, तर पराठ्यांवर १८% जीएसटी का? यावर एएआरने सांगितले की पराठा आणि रोटीमध्ये फरक आहे कारण गव्हाव्यतिरिक्त पराठ्यामध्ये तेल, मीठ, पाणी, अँटीऑक्सिडंट्स सारखे इतर घटक देखील असतात. (Photo Source: Pexels)
-
एएआरने असेही म्हटले आहे की खाण्यापूर्वी पराठा ३-४ मिनिटे गरम करावा लागतो, तर रोटी खाण्यासाठी तयार असते. त्यामुळे पराठ्यावर १८ टक्के जीएसटी लावणे योग्य ठरले. त्याच वेळी, जेव्हा २०२२ मध्ये हा मुद्दा पुन्हा अपील स्तरावर उपस्थित केला गेला तेव्हा गुजरात अपील प्राधिकरण प्रगत नियम (AAAR) ने AAR चा निर्णयच कायम ठेवला. (Photo Source: Pexels)
-
दरम्यान, शिजवलेल्या खाद्यपदार्थांच्या GST दरांमध्ये ठिकाणांनुसार बदल होतो. रेस्टॉरंटमध्ये (एसी/नॉन-एसी) फक्त टेक-अवे म्हणून विकल्यास, जीएसटी ५% आहे. जर रेस्टॉरंट हॉटेलशी संलग्न असेल आणि खोलीचे रेंट दररोजचे ७,५०० रूपयांपेक्षा जास्त असेल, तर खाद्यपदार्थांवर १८% GST लागू होते. (Photo Source: Pexels)
हेही वाचा- वाढत्या प्रदूषणामुळे फुफ्फुसांवर होतोय परिणाम, हे ७ ज्यूस श्वासोच्छवासासंबंधी समस्या दूर करतील
Devendra Fadnavis: महायुतीचं अखेर ठरलं! देवेंद्र फडणवीसच होणार मुख्यमंत्री; एकनाथ शिंदे, अजित पवारांना उपमुख्यमंत्रीपद
