भगतसिंग. हे नाव फक्त पंजाबमध्येच नाही तर हरियाणामध्येही लोकांच्या मनावर जादू करते. १९३१ मध्ये लाहोर तुरुंगात २३ वर्षांचा असताना फाशी देण्यात आलेला हा स्वातंत्र्यसैनिक, धर्म, जात, वय, लिंग, विचारधारा आणि राजकारण या सर्व अडथळ्यांना ओलांडणारा एक महान एकीकरणकर्ता आहे. २८ सप्टेंबर रोजी त्यांच्या ११५ व्या जयंतीपूर्वी दोन दिवस आधी चंदीगड विमानतळाला आता या क्रांतिकारकाचे नाव दिले जाईल अशी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी घोषणा केल्याने संपूर्ण पंजाब आणि हरियाणा आनंदित झाला आहे.
सप्टेंबर २०१५ मध्ये पंतप्रधान मोदींनी उद्घाटन केले असले तरी दोन राज्यांमधील वादामुळे विमानतळाला अद्याप योग्य नाव मिळालेले नाही. भारतीय विमानतळ प्राधिकरण, हरियाणा आणि पंजाब सरकार यांच्यातील संयुक्त उपक्रम विमानतळाचे टर्मिनल कॉम्प्लेक्स मोहाली पंजाब येथे आहे. दोन्ही राज्यांनी मोहाली किंवा पंचकुला यापैकी एकाचा समावेश करून त्यावर स्वाक्षरी करण्याचा प्रयत्न केला आहे. मात्र, गेल्या महिन्यात हरियाणाचे उपमुख्यमंत्री दुष्यंत चौटाला आणि पंजाबचे मुख्यमंत्री भगवंत सिंग मान यांनी एकमताने नाव म्शहीद भगतसिंग नक्की झाल्याचे संकेत दिले आहेत. तथापि चौटाला यांनी या नावात पंचकुलाचाही समावेश केल्याने शंका कायम होत्या मात्र पंतप्रधानांनी सर्व शंका दूर केल्या आहेत.
शाहिद भगतसिंग हे नेहमीच या भागातील तरुणांचे आदर्श राहिले आहेत. “इन्कलाब झिंदाबाद” च्या घोषणांच्या दरम्यान १६ मार्च रोजी त्यांच्या वडिलोपार्जित खाटकर कलान येथे जेव्हा त्यांनी शपथ घेतली तेव्हा भगवंत सिंग मान सरकारने त्यांच्यावर अधिकृत शिक्कामोर्तब केले. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या चित्रासह आता प्रत्येक सरकारी कार्यालयात भगतसिंग यांचा फोटो असेल, २३ मार्चला ज्या दिवशी त्यांना फाशी देण्यात आली त्या दिवशी राज्यात सुट्टी जाहीर केली जाईल, असेही मुख्यमंत्र्यांनी जाहीर केले.
मे महिन्यामध्ये, भगतसिंग यांच्या वारशाचे रक्षण करणाऱ्या आप ने कर्नाटक सरकारवर १० वीच्या पाठ्यपुस्तकामधून जाणूनबुजून शहीदांचा एक अध्याय काढून टाकल्याचा आरोप करून भाजपाला सिंगविरोधी म्हणून रंगवण्याचा प्रयत्न केला होता. राज्य सरकारने नंतर हे आरोप फेटाळून लावले आणि प्रकरण खूप छापील असल्याचे सांगितले.पंजाबमधील अशांततेच्या शिखरावर, तत्कालीन पंतप्रधान राजीव गांधी यांनी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्या हत्येच्या काही महिन्यांनंतर २३ मार्च १९८५ रोजी फिरोजपूर जिल्ह्यातील हुसैनीवाला येथील राष्ट्रीय शहीद स्मारकाला भेट दिली. भगतसिंग आणि त्यांच्या सहकार्‍यांवर हुसैनीवाला येथे अंत्यसंस्कार करण्यात आले.त्यानंतर त्यांचे मृतदेह ब्रिटीश अधिकाऱ्यांनी फाशी दिल्यानंतर गुप्तपणे येथे आणले.
प्रा. चमन लाल, ज्यांनी क्रांतिकारकांवर संशोधन करण्यासाठी आपले जीवन समर्पित केले आहे, ते भगतसिंग यांच्या व्यापक आवाहनाचे श्रेय त्यांच्या आदर्शांच्या रुंदीला देतात. “ज्याने भगतसिंग यांचे लेखन वाचले असेल त्यांना हे समजेल की त्यांनी केवळ ब्रिटिशांपासूनच नव्हे तर गरिबी, भ्रष्टाचार, भेदभाव आणि सांप्रदायिकता या समस्यांपासूनही स्वातंत्र्य मिळवले होते, जे आपल्या सर्वांवर कोणत्या ना कोणत्या मार्गाने परिणाम करतात.”आपपाठोपाठ हरियाणा भाजपनेही भगतसिंग यांच्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. २३ मार्च रोजी त्यांची पुण्यतिथी “मेरा रंग दे बसंती चोला” या टॅगलाइनचा वापर करून राज्यातील ३०६ ठिकाणी भाजपचे प्रमुख ओपी धनकर यांनी तरुणांना स्वातंत्र्य सैनिक आणि त्यांच्या साथीदारांशी संबंधित ठिकाणी नेले.
भगतसिंगवर सर्वांचेच प्रेम असताना, शिरोमणी अकाली दल (अमृतसर) नेते सिमरनजीत सिंग मान, संगरूरचे खासदार, यांनी “निर्दोष इंग्रज अधिकारी आणि बाप्तिस्मा घेतलेल्या हवालदाराची” हत्या केल्याबद्दल स्वातंत्र्यसैनिकाला “दहशतवादी” संबोधून अनेकदा वाद निर्माण केला आहे. डिसेंबर २००७ मध्ये त्यांना पतियाळा येथे याच कारणावरून अटक करण्यात आली होती. या जुलैमध्ये एका प्रश्नाच्या उत्तरात त्यांनी हेच विधान केल्याने राजकीय वर्तुळात मोठी खळबळ उडाली होती. परंतु त्याच्या इतर अनेक मतांप्रमाणे, ते फ्रिंज मानले जाते. आणि त्याचा भगतसिंगांच्या पंथावर कधीच परिणाम झाला नाही.भगतसिंग स्वत: म्हणाले, “क्रांती (इन्कलाब) ही बॉम्ब आणि पिस्तुलाची संस्कृती नाही. आमचा क्रांतीचा अर्थ सद्यस्थिती बदलणे हा आहे, जी उघड अन्यायावर आधारित आहे.
