Jammu and Kashmir Politics : हरियाणा आणि जम्मू-काश्मीरमध्ये विधानसभेसाठी नुकतेच मतदान पार पडले. जम्मू-काश्मीरमध्ये ३ टप्प्यात मतदान झाले. आता हरियाणा आणि जम्मू-काश्मीर या दोन्ही निवडणुकीचे निकाल ८ ऑक्टोबरला लागणार आहेत. हरियाणा (Haryana Result 2024) आणि जम्मू-काश्मीरमध्ये (Jammu and Kashmir Result 2024) विधानसभा निवडणूक अतिशय चुरशीची झाली. त्यातच जम्मू-काश्मीरमध्ये कलम ३७० हटविल्यानंतर पहिल्यांदाच निवडणूक झाल्यामुळे या निवडणुकीला महत्व प्राप्त झालं आहे. आता निकाल ८ ऑक्टोबर रोजी लागणार आहे. मात्र, त्याआधी निवडणुकीचे एक्झिट पोल समोर आले. जवळपास सर्वच एक्झिट पोलमध्ये काँग्रेसच्या बाजुने कौल देण्यात आलेला आहे, तर भारतीय जनता पक्षाला धक्का बसण्याचा अंदाज व्यक्त करण्यात आलेला आहे. दरम्यान, जम्मू-काश्मीरमध्ये स्थानिक पक्ष किंगमेकर ठरण्याची शक्यता आहे. अर्थात उद्या निवडणुकीचा निकाल लागल्यानंतर कोणत्या पक्षाला किती जागा मिळतील? कोणत्या पक्षाचे सरकार सत्तेत येईल, हे स्पष्ट होईल.
दरम्यान, बहुतांश एक्झिट पोलने जम्मू आणि काश्मीर निवडणुकीत त्रिशंकू विधानसभेचा अंदाज वर्तवला आहे. त्यामुळे सर्वच पक्षांना निकालाकडे लक्ष लागलं आहे. आता जम्मू-काश्मीरमधील खोऱ्यातील पाच महत्त्वाचे घटक येथे आहेत. जे घटक नवीन सरकारच्या स्थापनेवर प्रभाव टाकण्याव्यतिरिक्त निवडणूक निकालांवरही परिणाम करू शकतात. यामध्ये इंजिनियर रशीद यांच्या नेतृत्वाखालील अवामी इत्तेहाद पार्टी (एआयपी) आणि सज्जाद लोन यांच्या पीपल्स कॉन्फरन्स पक्षही महत्वाचा ठरू शकतो.
हेही वाचा : गडचिरोली: आघाडीत बिघाडीची चिन्हे? शरद पवारांच्या यादीतील अहेरी विधानसभेवर काँग्रेसचा दावा
एनसी-काँग्रेस आघाडी
नॅशनल कॉन्फरन्स (NC) आणि काँग्रेसने एकत्रितपणे जम्मू-काश्मीर विधानसभा निवडणूक लढवली आहे. दोघेही राष्ट्रीय पातळीवरील विरोधी इंडिया आघाडीचा भाग आहेत. काँग्रेस आणि नॅशनल कॉन्फरन्स पक्षाने एकत्रितपणे निवडणूक लढवली आहे, तर पीपल्स डेमोक्रेटिक आणि भारतीय जनता पक्षाने स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवली. दरम्यान, जम्मू-काश्मीरमध्ये त्रिशंकू विधानसभेचा अंदाज एक्झिट पोलने व्यक्त केला आहे. मात्र, तरीही एनसी-काँग्रेस आघाडी मोठ्या प्रमाणावर मजबूत स्थितीत असल्याचे मानले जात आहे. त्यामुळे एनसी-काँग्रेस आघाडी सरकार स्थापन करण्यासाठी पुरेशा जागा मिळवते की नाही हे पाहणे महत्वाचे ठरणार आहे. त्यामध्ये इतर पक्ष किंवा अपक्षांचा पाठिंबा देखील महत्वाचा असणार आहे.
पीडीपी फॅक्टर महत्वाचा ठरणार?
या निवडणुकीत मेहबूबा मुफ्ती यांच्या नेतृत्वाखालील पीपल्स डेमोक्रॅटिक पार्टी (पीडीपी) देखील महत्वाचा पक्ष ठरण्याची शक्यता आहे. २०१४ च्या गेल्या विधानसभा निवडणुकीत सर्वात मोठा पक्ष ठरला होता. त्यानंतर पीडीपीने भाजपाबरोबर युती करून आघाडीचे सरकार स्थापन केले होते. मात्र, भाजपाने जून २०१८ मध्ये आपला पाठिंबा काढून घेतला. त्यानंतर जम्मू-काश्मीर केंद्राच्या अधिपत्याखाली आले. ऑगस्ट २०१९ मध्ये जम्मू-काश्मीरला विशेष दर्जा देणारे कलम ३७० हटवल्यानंतर राजकीय समीकरणे बदलली. सध्याच्या निवडणुकांमध्ये एनसी-काँग्रेस आघाडी पूर्ण बहुमतापासून कमी पडल्यास पीडीपी महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते. इंडिया आघाडीचा एक घटक म्हणून पीडीपी त्रिशंकू परिस्थितीत युतीसाठी नैसर्गिक सहयोगी असू शकते. मात्र, खोऱ्यात त्याचा मुख्य प्रतिस्पर्धी असलेल्या एनसीकडून त्याला विरोध होऊ शकतो.
अभियंता रशीद यांचा पक्ष
२०१४ मध्ये झालेल्या लोकसभा निवडणुकीत इंजिनियर रशीद यांनी दोन दिग्गज नेते, माजी मुख्यमंत्री ओमर अब्दुल्ला आणि पीपल्स कॉन्फरन्स (PC) प्रमुख सज्जाद लोन यांचा पराभव करून बारामुल्लाची जागा जिंकून आश्चर्यचकित केले होते. तिहार तुरुंगातून निवडणूक लढवलेल्या रशीदने बारामुल्ला मतदारसंघातील १८ पैकी १५ विधानसभा मतदारसंघात आघाडी घेतली. अभियंता रशीद तेव्हापासून जामिनावर बाहेर आले. त्याच्या अवामी इत्तेहाद पार्टीने (एआयपी) काश्मीरमध्ये ३४ पेक्षा जास्त जागांवर अपक्ष म्हणून आपले उमेदवार उभे केले आहेत.
इतर छोटे पक्ष आणि अपक्ष
अल्ताफ बुखारी यांच्या जम्मू आणि काश्मीर अपना पार्टी (जेकेएपी) आणि पीसी यांसारख्या छोट्या पक्षांचे भवितव्य निवडणुकीच्या निकालांवरून ठरवले जाईल. पीडीपीचे माजी नेते बुहारी यांनी २०२० मध्ये स्वत:चा वेगळा पक्ष स्थापन केला होता. त्यांचा पक्ष आत्तापर्यंत एवढा प्रभवी ठरला नसला तरी त्यांच्या अस्तित्वासाठी या निवडणुका महत्त्वाच्या आहेत.
