‘उद्या सकाळी मला भेटा, साडेआठ वाजता, सिंहगडावर’, ‘आजची घोरपडीची प्रचार सभा चुकवू नका’, ‘नदीसुधार योजनेबद्दलचं माझं मत हे..’, ‘रविवारच्या पदयात्रेसाठी अमूक व्यक्तिशी संपर्क साधा’..
या आहेत पुण्यातील लोकसभा उमेदवारांच्या ‘फेसबुक’ नोंदी! त्यांच्या पदयात्रांच्या वेळा, सभांची ठिकाणे, पुण्याच्या प्रश्नांवरची त्यांची मते, त्यांचे आतापर्यंतचे कार्य यातील काहीही जाणून घ्यायचे असेल, तर आपल्या उमेदवाराचे फेसबुक किंवा ट्विटर अकाउंट उघडून पाहा.
सोशल मीडियावर सतत ‘अॅक्टिव्ह’ असणाऱ्या शहरातील ३ ते ४ लाख नवमतदारांबरोबरच सुशिक्षित मध्यमवयीन मतदारांपर्यंतही पोहोचण्याचा सोपा आणि स्वस्त मार्ग म्हणून फेसबुक आणि ट्विटरवरचा प्रचार सध्या भरात आला आहे. काँग्रेस, भारतीय जनता पक्ष, महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना आणि आम आदमी पक्ष अशा चारही प्रमुख पक्षांच्या उमेदवारांचा प्रचार सोशल मीडियावरून जोरात सुरू आहे. चारही पक्षांच्या सोशल मीडिया प्रतिनिधींशी संपर्क साधून माहिती घेतली. फेसबुक, ट्विटर आणि संकेतस्थळावर नागरिकांनी नोंदवलेली मते उमेदवारापर्यंत प्रत्यक्ष पोहोचवण्यासाठी प्रत्येक पक्षाची वेगळी टीम आहे. पक्षाच्या धोरणाविषयीच्या प्रश्नांची उत्तरे देण्याचे काम या सोशल मीडिया टीमचे कार्यकर्ते उमेदवाराच्या नावे करतात. उमेदवाराला वैयक्तिक रीत्या विचारण्यात आलेल्या प्रश्नांची उत्तरे मात्र उमेदवार स्वत: देत आहेत.
काँग्रेस आणि मनसेच्या उमेदवारांची स्वतंत्र मोबाइल अॅप्सही आहेत. उमेदवाराच्या ‘प्रोफाइल’पासून तो आता या क्षणी प्रचारासाठी कुठे आहे या सगळ्याची इत्थंभूत माहिती ही अॅप्स पुरवत आहेत.

फेसबुकवर कोण कुठे?
फेसबुक पानांची लोकप्रियता ठरवण्यासाठी सामान्यत: दोन निकष लावले जातात. पानाला किती जणांनी ‘लाइक’ केले आहे त्या संख्येबरोबरच त्या पानाविषयी किती लोक बोलत आहेत- म्हणजे ‘टॉकिंग अबाउट धिस’चा आकडाही महत्त्वाचा मानला जातो. चार प्रमुख पक्षांचे पुण्याचे लोकसभा उमेदवार फेसबुकवर कुठपर्यंत पोहोचले आहेत त्याचे हे आकडे. ‘आप’चे सुभाष वारे यांच्या नावाने स्वतंत्र पान नसून ‘आम आदमी, पुणे’ या नावानेच फेसबुक प्रचार चालत असल्यामुळे त्या पानाचे आकडे नमूद केले आहेत.

उमेदवाराचे नाव            फेसबुक ‘लाइक्स’        ‘टॉकिंग अबाउट धिस’
अनिल शिरोळे            १९,२४०            १६५२
विश्वजित कदम            ६१,८९८            २१,४४२
दीपक पायगुडे            ७,५३३            ३९११
आम आदमी, पुणे        ४१,९९८            २३,४५७

दिव्यांग बलदोटा (सोशल मीडिया प्रमुख, ‘आप’)
‘‘ ‘आप’च्या पुण्यातील फेसबुक आणि ट्विटरसाठीच्या टीम मध्ये तीन जण आहेत. वारे यांच्या सामाजिक कार्याविषयी आम्ही माहिती देतोच पण प्रचारफे ऱ्यांची माहिती आणि सभांची छायाचित्रेही पोस्ट करतो. दररोज आम्ही फेसबुक पानावर साधारणपणे ३ ते ४ पोस्ट करतो. पक्षात सहभागी व्हायची इच्छा प्रदर्शित करणाऱ्यांच्या कमेंट्सना आम्ही रिप्लाय करतो. रविवारी आमच्या फेसबुक पानाचे ४० हजार ‘लाइक’ पूर्ण झाले. कोणत्या उमेदवाराच्या फेसबुक पानाला कसा प्रतिसाद मिळतो याबद्दल आम्ही राज्यस्तरावर चर्चा करतो. त्यावरून सोशल मीडियावरील प्रचाराचे पुढचे धोरण ठरते.’’

अजय भारदे (सोशल मीडिया प्रमुख, ‘मनसे’)
‘‘निवडणूक काळात कार्यकर्त्यांना काही वेळा चुकीची माहिती पुरवली जाऊ शकते. हे टाळून अधिकृत संदेशवहनासाठी केंद्रीय नियमनाची सोय म्हणून मनसेच्या माहिती तंत्रज्ञान विभागाने ‘इलेक्शन वॉर रूम’ची संकल्पना मांडली. या टीममध्ये आयटी आणि आयटीइएस कंपन्यांमध्ये काम करणारे ३० कार्यकर्ते काम करतात. नागरिकांसाठी पदयात्रा, बैठका, प्रचारसभांबद्दलची माहिती आणि कार्यकर्त्यांना देण्याचा अपडेट असे सर्व प्रकारचे संदेशवहन आम्ही सोशल मीडियाद्वारे करतो. दीपक पायगुडे यांनी लोकसेवा प्रतिष्ठानच्या माध्यमातून केलेले काम आणि ‘रिक्षा चालवणारा कार्यकर्ता ते लोकसभेचे उमेदवार’ हा त्यांचा प्रवास सामान्यांपर्यंत पोहोचवणे हा सोशल प्रचाराचा केंद्रबिंदू आहे. मोबाइल ‘अॅप’द्वारे कार्यकर्त्यांना पक्षाचे नवीन निर्णय सांगितले जातात, तसेच नागरिकांना त्यांचे मतदारयादीतील नाव आणि मतदान केंद्र शोधण्यासाठीच्या सॉफ्टवेअरची लिंक अॅपमध्ये दिली आहे.’’

 
निखिल देशपांडे (सोशल मीडिया प्रमुख, ‘भाजप’)
‘‘नवमतदारांबरोबरच तिशी-चाळिशीतले मतदारही फेसबुकवर दिवसातून पुन:पुन्हा जातात. पुण्यात आयटीत काम करणारा सुशिक्षित वर्ग आणि मोदींबद्दल आकर्षण असणारा महाविद्यालयीन तरुण वर्ग हे आमच्या सोशल प्रचाराचे टार्गेट आहेत. आमची ६-७ जणांची सोशल मीडिया टीम आहे. पक्षाच्या राष्ट्रीय आणि राज्य पातळीवरील अधिकृत पोस्टना स्थानिक मुद्दय़ांची जोड देऊन त्या पुढे पाठवणे आणि पक्षाच्या स्थानिक कार्यक्रमांविषयी माहिती देणे हे फेसबुक आणि ट्विटरच्या माध्यमातून होते. किती जणांनी पोस्ट वाचली, शेअर केली यावरून त्या पोस्टच्या यशस्वितेचा अंदाज येतो. ‘लाइव्ह’ मते ट्विटरवर दिली जातात, तर फेसबुकवर अधिक विस्ताराने माहिती देतो. लवकरच अनिल शिरोळे यांचा यू-टय़ूब चॅनल सुरू करणार आहोत.’’

सत्यजित हांगे (सोशल मीडिया प्रमुख, काँग्रेस)
‘‘विश्वजित कदम यांचे संकेतस्थळ ५ वर्षे तर फेसबुक पान गेली ३ वर्षांपासून चालवत आहोत. दर २-३ तासांनी फेसबुकवरच्या कमेंट्स वाचून रीप्लाय करण्यासाठी आमच्या २ कार्यकर्त्यांची टीम आहे. सोशल प्रचार कमी खर्चिक तर आहेच पण लोकांचा ‘फीडबॅक’ जाणून घेण्याचे हे उत्तम माध्यम आहे. माहिती देण्यासाठी प्रामुख्याने संकेतस्थळाचा तर ‘इंटरअॅक्टिव्ह’ व्यासपीठ म्हणून फेसबुकचा वापर करतो. पदयात्रा आणि सभांची छायाचित्रे काढण्यासाठी आमच्याकडे वेगळी यंत्रणा नाही. कार्यकर्ते आणि नागरिकच आमच्या फेसबुक पानावर छायाचित्रे पोस्ट करतात. संकेतस्थळावर लोकांच्या सहभाग पाहण्यासाठी आम्ही रोज एका प्रश्नावर नागरिकांचा कौल घेतो.’’