पुणे : केंद्र सरकारने दोन वर्षांपूर्वी स्थगित केलेली राष्ट्रीय प्रज्ञाशोध परीक्षा (एनटीएस) ही शिष्यवृत्ती योजना आता नव्या स्वरूपात येणार आहे. केंद्रीय शिक्षण मंत्रालय त्याबाबत नियोजन करत असून, नव्या स्वरूपात योजना अधिक व्यापक केली जाईल.
यशदा येथे शिक्षकांच्या कार्यशाळेसाठी आले असता, केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाचे अतिरिक्त सचिव आनंदराव पाटील यांच्याशी ‘लोकसत्ता’ने संवाद साधला. त्या वेळी, ‘राष्ट्रीय प्रज्ञाशोध परीक्षा योजना नव्या रूपात सादर करण्याचे नियोजन आहे. त्याबाबत मंत्रालय स्तरावर बारकाईने काम करण्यात येत असून, ही योजना अधिक व्यापक केली जाणार आहे,’ असे त्यांनी सांगितले.
देशभरातील प्रज्ञावान विद्यार्थ्यांचा शोध घेण्यासाठी राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषदेच्या (एनसीईआरटी) माध्यमातून राष्ट्रीय प्रज्ञाशोध परीक्षा घेतली जात होती. शालेय शिक्षण ते पीएच.डी.पर्यंत शिष्यवृत्ती देणारी ही देशातील एकमेव योजना होती. मात्र, दोन वर्षांपूर्वी अचानक परिपत्रक प्रसिद्ध करून ही परीक्षा स्थगित करण्यात आली. विद्यार्थ्यांमध्ये स्पर्धा परीक्षेची जागृती निर्माण करण्यासाठीही ही महत्त्वाची योजना असल्याने ती बंद करू नये, असे मत शिक्षण क्षेत्रातून मांडण्यात आले होते. मात्र, त्यानंतर या परीक्षा योजनेबाबत काहीच स्पष्टता देण्यात न आल्याने ही योजना नव्याने सुरू होणार का, बंदच केली जाणार का, असा संभ्रम निर्माण झाला होता.
‘गिफ्टेड’ मुलांसाठी ‘ध्रुव’ योजना
शालेय शिक्षणात ‘गिफ्टेड’ मुलांकडे दुर्लक्ष होते. अशां मुलांना संधी मिळण्यासाठी केंद्र सरकार ध्रुव ही योजना आणत आहे. या माध्यमातून गुणवत्ता आणि कौशल्य असलेल्या ‘गिफ्टेड’ मुलांची निवड केली जाणार आहे, असे पाटील यांनी सांगितले.
‘अपार’ क्रमांक सुरक्षित
केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाने देशभरातील विद्यार्थ्यांचे ‘अपार’ क्रमांक तयार करण्याचे निर्देश दिले आहेत. मात्र, अपार क्रमांकात साठवल्या जाणाऱ्या विदेच्या सुरक्षेबाबत प्रश्नचिन्ह उपस्थित करण्यात आले आहे. याबाबत विचारले असता पाटील म्हणाले, ‘अपार क्रमांकामुळे शालेय शिक्षणापासूनच शैक्षणिक प्रक्रियेत सुलभता येणार आहे. विद्यार्थ्यांचा विदा डिजिलॉकरमध्ये साठवण्यात येणार आहे. डिजिलॉकर ही अत्यंत सुरक्षित प्रणाली आहे. त्यामुळे विदा सुरक्षेचा प्रश्न येणार नाही. मात्र, त्याबाबतचा विचार करून केंद्रीय इलेक्ट्रॉनिक्स मंत्रालयाबरोबर काम करण्यात येत आहे.’
