‘मार्क्सवादाचे भवितव्य’ शीर्षक लेख तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी यांनी १५ ऑगस्ट, १९४९ च्या ‘नवशक्ती’मध्ये लिहिलेला आहे. त्यात त्यांनी निकोलो मॅकिआव्हेलीला (१४६९-१५२७) ‘कामगारांचे राज्यशास्त्र सांगणारा’ असे संबोधले आहे. मॅकिआव्हेली हा इटलीचा राजकीय तत्त्वज्ञ, इतिहासकार, नाटककार, कवी. त्याने संघर्षशून्य समृद्ध समाजाची संकल्पना विशद केली आहे. मॅकिआव्हेलीवर तर्कतीर्थ लिखित मराठी विश्वकोशाच्या तेराव्या खंडातील नोंद. या लेखाइतकीच वाचनीय आहे. तर या लेखात विरोधविकासवादास तीर्कतीर्थांनी मार्क्सवादाचा प्राण म्हटले आहे. हा विरोधविकासवाद प्रथम हेगेलने मांडला. तो जर्मन तत्त्वज्ञ. त्याने अॅरिस्टॉटलच्या तत्त्वज्ञानास वांझ म्हटले होते. हेगेलचा विरोधविकासवाद इतिहासाला चांगला लागू होतो. त्याच्या विचारानुसार एका ऐतिहासिक परिस्थितीतून दुसरी जन्म घेते. त्याचे कारण, पहिल्या परिस्थितीतच तिच्याविरोधाची बीजे असतात. त्यातूनच नवीन परिस्थिती व विचार जन्म घेतो. साधारणपणे असे सिद्धांत कोणीही मान्य करावे असेच असतात. कारण, ते तार्किकाधारित असतात शिवाय वस्तुनिष्ठही.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
