सार्त्र, काफ्का आणि अगदी हेमिंग्वेवरही ते ‘समाजवादी विचारांचे’ आणि म्हणून ‘कम्युनिस्टांना जवळचे’ असल्याचा शिक्का कधी ना कधी लागलेला आहे. अर्थात, मानवतेबद्दल साहित्यिकांना वाटणारे ममत्व आणि राजकीय डावेपणा यांची गल्लत या तिघांच्याही बाबतीत चुकीचीच ठरली. नेमके या तिघांचे साहित्य इस्माइल कादरे यांनी वयाची विशीही ओलांडली नसताना वाचले आणि त्याचा प्रभाव त्यांच्यावर पडला, तोही त्या काळच्या सोव्हिएत रशियात! झाले असे की, अल्बानियातल्या काव्यस्पर्धेत १७ व्या वर्षी बक्षीस मिळवल्याने, इस्माइल यांना सोव्हिएत रशियाने शिष्यवृत्ती दिली. अल्बानियासारख्या भूमध्यसागरी, तत्कालीन कम्युनिस्ट देशांना आपल्या पंखाखाली घेण्याचा हा सोव्हिएत प्रकार. पण ‘जनवादी’- खरेतर कम्युनिस्ट किंवा रशियावादीच- साहित्यिक घडवू पाहणाऱ्या रशियन अभ्यासकाळात काफ्का, हेमिंग्वे वाचल्याने इस्माइल यांच्यासाठी नव्या खिडक्या उघडल्या.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
