चिंतनधारा : एक तरी असु दे अंगी कला!

धर्मवान लोकच तसे म्हणत असतील तर त्यांच्यासारखे देशद्रोही व धर्मघातकी विरळेच म्हणावयाचे! उद्योगाशिवाय धर्मवंतांचे जगणे भूमीला भार होणारेच होय.

राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज

राजेश बोबडे

‘उद्योगी तरुण शीलवान असू दे। दे वरचि असा दे।।’ असे जीवनकलेचे संस्कार भजनांतून जनमानसावर करणाऱ्या राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराजांनी राष्ट्रधर्म, अध्यात्माबरोबरच जनतेला उद्योगधंद्यांच्या, प्रशिक्षणासाठी गुरुकुंज आश्रमसह गावोगावी १९४५ मध्ये आश्रमाच्या पंचंहोत्सवांतील गुढीपाडव्याला ‘श्रीगुरुदेव स्वावलंबन उद्योगमंदिरा’ची स्थापना केली. महाराज म्हणतात सेवामंडळ हे केवळ ‘रामधुन’ व ‘सामुदायिक प्रार्थना’ या दोनच गोष्टीचे कार्यकेंद्र नसून संस्कृती व संघटितपणासह जीवनोपयोगी इतर गोष्टींचाही समावेश त्यात पूर्णपणे आहे. सेवामंडळाची प्रार्थना ही कार्यनिवृत्तीसाठी नसून आपल्या कर्तव्यात सौंदर्य, पावित्र्य व जोम आणणारी आहे. ग्रामीण जीवन सुखी करावयाचे तर तेथील उद्योगांची वाढ करून लोकांना स्वावलंबी आणि उद्योगशील बनवणे अगत्याचे आहे. म्हणूनच ज्या गावी ‘रामधुन’ किंवा ‘सामुदायिक प्रार्थना’ पद्धतशीरपणे घेतली जाते त्या गावी असा उपक्रम सुरू करण्यात येतो की, तेथील लोकांनी फावल्यावेळी रोज आपल्या घरी सूत कातून तेथे उघडण्यात आलेल्या ‘श्रीगुरुदेव उद्योगमंदिर’ या विभागातून आपले कपडे विणून घ्यावेत. या उद्योग-मंदिरात कापड विणून देणे, गरीब लोकांचे सूत विकत घेणे, तयार कपडे, विणकाम, भरतकाम, कुटीरउद्योग, गृहउद्योग, हातमाग इ. करणे आणि इतरांना तसे शिकवून सर्व लोकांना उद्योगतत्पर बनविणे इत्यादी गोष्टी केल्या जातात.

आणखी वाचा

State Congress president Nana Patole demanded those who desecrate constitution should punished

“संविधानाची विटंबना करण्याचे धाडस होतेच कसे,” नाना पटोले यांची टीका; म्हणाले…

सूर्यप्रकाश भरपूर प्रमाणात असूनही भारतीयांमध्ये ‘Vitamin D’ची कमतरता…

loksatta editorial on india s relations with Sheikh Hasina

अग्रलेख : वंग(मैत्री)भंगाचे वास्तव…

महाराष्ट्र पुढे जाणार तरी कसा?

Mosque Row in UP: मशिदीच्या जागेवर हिंदूंचे दावे; २०२७ त्या उत्तर प्रदेश विधासनभा निवडणुकांची तयारी?

बांगलादेशातील हिंदू विरुद्ध अत्याचार मोदी सरकारने रोखावेत, सर्व जाती-धर्म एकता मंचची मागणी

Aaditya Thackeray : महाराष्ट्र कर्नाटक सीमाभागाबाबत आदित्य ठाकरेंची मोठी मागणी; म्हणाले, “सर्व विवादित भाग…”

mla satyajeet tambe writes letter to maharashtra cm devendra fadnavis for bangladesh hindu protection

बांगलादेश मधील हिंदूंचे रक्षण करा; आमदार सत्यजित तांबे यांची मुख्यमंत्र्यांकडे पत्राद्वारे मागणी

हेही वाचा >>> चिंतनधारा: जब देश की शान बिखर जाये..

महाराज म्हणतात : धर्मप्रवण किंवा परमार्थी लोक उद्योगरहित असतात, असा जर कुणाचा समज झाला असेल तर, त्याला जगातील महत्कार्याची मुळीच जाणीव नाही असेच म्हणावे लागेल! आणि जर स्वत: धर्मवान लोकच तसे म्हणत असतील तर त्यांच्यासारखे देशद्रोही व धर्मघातकी विरळेच म्हणावयाचे! उद्योगाशिवाय धर्मवंतांचे जगणे भूमीला भार होणारेच होय. उद्योगाच्या नावाने भलत्याच हीन वृत्तीला इतके लोक बळी पडले की, शेठसावकारांची घराणी उद्योगाने मोठी झाली खरी, पण तो उद्योग (अपवाद वगळता) स्वत:ला चोर बनवून दुसऱ्यांवर आपल्या पापांचे शिंतोडे उडविणाराच ठरतो. अनेक लोकांचे जीवन कष्टाच्या चरकात लोभाने पिळून काढून, वर जेव्हा ‘‘हे सर्व माझ्याकरता नि माझ्या मुलाबाळांकरताच आहे’’ असे त्यांचे बोल ऐकू येतात तेव्हा हृदय थरकापू लागते! ‘‘काय हो ! देव-भक्ताला हे उद्योग-विद्योग कशाला? दोन घास मोठया लोकांच्या घरी चापावेत आणि हरिनामात मस्त राहावे!’’ असे म्हणणारे चतुर लोक समाजात पुष्कळ आहेत. पण अशा लोकांच्या बोलण्यानुसार, कार्यकर्त्यां लोकांनी आपले उचित कर्तव्य सोडून नुसतेच ‘अवलिया’ बनून राहावे, असे आमचा धर्म आम्हाला सांगत नाही! राष्ट्राला जे सुवर्णपुरीचे स्वरूप येते ते राष्ट्रातील ऐतखाऊ धनिकांमुळे नसून इमानदार उद्योगवान पुरुषांमुळेच येत असते.

महाराज म्हणतात :

एक तरी असु दे अंगी कला !

तुकडयादास म्हणे सगळयाला!

नाहीतरि काय फुका जन्मला।

rajesh772@gmail.com

First published on: 11-12-2023 at 00:55 IST

मराठीतील सर्व स्तंभ बातम्या वाचा. मराठी ताज्या बातम्या (Latest Marathi News) वाचण्यासाठी डाउनलोड करा लोकसत्ताचं Marathi News App.

Web Title: Chintandhara rashtrasant tukdoji maharaj work for sincere training of business zws