भारतावर राज्य करायचे तर भारतीयांमध्ये फूट पाडणे आवश्यक आहे, याची जाणीव ब्रिटिशांना झालेली होती. त्यामुळेच त्यांनी ‘फोडा आणि राज्य करा’ ही रणनीती अवलंबायला सुरुवात केली. त्यानुसार हिंदू आणि मुस्लीम यांच्यामधील भेद त्यांनी वाढवत नेले. मोर्ले मिंटो सुधारणांनी १९०९ साली जमातवादी पद्धतीने मतदारसंघांचे वाटप केले. पुढे १९१९ साली त्यामध्ये वाढ केली गेली. त्याचा पुढचा टप्पा होता १९३० च्या दशकातल्या गोलमेज परिषदांचा. अनुसूचित जातींसाठीही काही स्वतंत्र मतदारसंघ असतील असे या परिषदांमध्ये जाहीर झाल्यानंतर महात्मा गांधींनी त्याला भारतीयांमध्ये आणखी फूट पाडण्याचा प्रयत्न म्हणून विरोध केला. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी प्रतिनिधित्वाचा आणि सामाजिक न्यायाचा भाग म्हणून त्याला समर्थन दिले. अखेरीस स्वतंत्र मतदारसंघांच्या ऐवजी राखीव मतदारसंघ असावेत, असे मान्य झाले. त्यानुसार प्रांतिक आणि केंद्रीय विधिमंडळात अनुसूचित जातींना मोठ्या प्रमाणावर राखीव मतदारसंघ मिळाले. ही मोठी ऐतिहासिक घटना होती. सर्वांना प्रतिनिधित्व मिळाले पाहिजे, या अनुषंगाने एक संभाषित यातून तयार झाले.
संविधानभान : अनुसूचित जाती जमातींचे प्रतिनिधित्व
भारतावर राज्य करायचे तर भारतीयांमध्ये फूट पाडणे आवश्यक आहे, याची जाणीव ब्रिटिशांना झालेली होती. त्यामुळेच त्यांनी ‘फोडा आणि राज्य करा’ ही रणनीती अवलंबायला सुरुवात केली.
Written by श्रीरंजन आवटे
या बातमीसह सर्व प्रीमियम कंटेंट वाचण्यासाठी साइन-इन करा
या बातमीसह सर्व प्रीमियम कंटेंट वाचण्यासाठी साइन-इन करा
Already have an account? Sign in
First published on: 01-11-2024 at 03:57 IST
© The Indian Express (P) Ltd
© The Indian Express (P) Ltd
मराठीतील सर्व स्तंभ बातम्या वाचा. मराठी ताज्या बातम्या (Latest Marathi News) वाचण्यासाठी डाउनलोड करा लोकसत्ताचं Marathi News App.
Web Title: Constitution of india representation of scheduled caste and tribes in democracy css