बहुराष्ट्रीय कंपन्यांचे आधिपत्य करताना दृष्टिकोनही बहुराष्ट्रीय असणे आवश्यक असते. बहुराष्ट्रीय दृष्टिकोन हा देशातीत, धर्मातीत, वंशातीत, वर्णातीत असतो. अशा कंपन्यांच्या परिचालनात मूलत: रोकडा नफा अभिप्रेत असतो हे नाकारता येत नाही. पण ग्राहकच जेथे विविधरूपी आहे, अशा व्यासपीठावर एका ग्राहकाची भलामण करताना, दुसऱ्याची निर्भर्त्सना करता येत नाही. हे साधे तत्त्व उत्साही नवउद्यमी इलॉन मस्क यांना मान्य नसावे. स्पेस एक्स आणि टेस्ला या कंपन्यांच्या माध्यमातून आधुनिक उद्योग व तंत्रज्ञान जगतात ‘विध्वंसक’ म्हणून स्वत:च स्वत:ची पाठ थोपटवून घेणाऱ्या या गृहस्थाने ट्विटर या समाजमाध्यम कंपनीचा ताबा घेतल्यानंतर मानसिकता मात्र बहुतांश उच्छृंखल समाजमाध्यमींना साजेशी दाखवलेली आहे. ट्विटरचे ‘एक्स’ असे नवीन बारसे केल्यानंतर या कंपनीच्या हेतूंविषयीच शंका उपस्थित होण्याचे प्रसंग अनेक आले. मस्क यांच्याआधीचे या कंपनीचे प्रभारी बहुधा बाजारपेठा आणि नफ्याविषयीच्या आकलनात कमी पडले असतील. पण समाजमाध्यम कंपनीचे परिचालक म्हणून त्यांनी योग्य तितके आणि तेव्हा भान दाखवले होते. तीच बाब ‘मेटा’कर्ता मार्क झकरबर्गविषयी सांगता येईल. गूगल, मायक्रोसॉफ्ट या कंपन्यांचे प्रभारीही काही पथ्ये पाळतात. इलॉन मस्क यांना हे मान्य नसावे. त्यामुळेच त्यांच्या व्यासपीठाचा वापर जेव्हा यहुदीविरोधी गरळ ओकण्यासाठी सरसकट केला जातो, तेव्हा त्यांना व्यक्त वा सुप्त पाठिंबा देण्यापर्यंत मस्क यांची मजल जाते. अभिव्यक्तिस्वातंत्र्य हे मस्क यांनाही आहे आणि ‘एक्स’ हे तर यांच्या मालकीचेच व्यासपीठ आहे, तेव्हा त्यात गैर काय असा प्रश्न यानिमित्ताने काही जण उपस्थित करतील. मुद्दा मालकीचा वा स्वातंत्र्याचा नाही. मुद्दा एखादे साधन जबाबदारीने वापरण्याचा आहे. शिवाय वादग्रस्त बाबींमध्ये उद्योजकालाही उद्यमी तटस्थता दाखवावी लागते. तशी ती न दाखवल्यामुळे काही श्वेत वर्चस्ववादी सध्या सरसकट एक्सच्या माध्यमातून यहुदींविरोधात प्रचार करत आहेत. या उद्योगात खुद्द मस्कदेखील उतरले आहेत. हे प्रकरण काय आहे, याचा वेध प्रथम घ्यावा लागेल.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
